«Plus c’ est local c’ est univesrel»…* ἄλλως Ἡ καθ’ ἡμᾶς Οἰκουμενικότης καὶ ἡ συνοικιακὴ «παγκοσμιοποίηση» τῆς «Ἱστορίας» τους…

ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΖΟΥΡΑΡΙΣ
εἰδικὸς σύμβουλος τῆς «Μακεδονίας» καὶ τινῶν ἀκ

Ἀντίβαρο, Μάιος 2007

Αὐτὴ εἶναι ἡ περίφημη φράση, ποὺ εἶπε ὁ διάσημος παγκοσμίως κινηματογραφιστὴς Ρενουάρ, ὅταν τὸν ρώτησαν πῶς ἐξηγεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι, ἐνῶ τὰ ἔργα του εἶναι τόσο «γαλλικά», συναντοῦν τὴν ἴδια στιγμή, τέτοια παγκόσμια ἀποδοχή… Ἔτσι ἀποστόμωσε ὁ τότε παγκόσμιος Ρενουάρ, τὶς ἐνθάδε ἰθαγενεῖς μας συνοικιακὲς κοσμοπόλιταν… Εἶμαι παγκόσμιος, ἐπειδὴ εἶμαι γνήσια τοπικός, καλλιτέχνης τοῦ τόπου μου. Ἂς δοῦμε ὅμως τὸ ἡμέτερον κατιναριὸ τῆς «Ἱστορίας», τὸ ὁποῖον, διὰ φράσεως μιᾶς καὶ ἀναντιρρήτου, καὶ βλακώδους διότι ἀναντιρρήτου, ξοφλάει μιὰ καὶ καλή, μὲ τὸ πολυώνυμον αἴνιγμα τῆς Τέχνης. (Καὶ ἐξοντώνει ἀκαριαῖα, λόγῳ φράσεως μιᾶς καὶ ἀναντιρρήτου, τὴν κριτικὴ σκέψη τῶν παιδιῶν μας, γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς ὁποίας ἰσχυρίζεται ἡ βλιτάς, ὅτι φιλοτέχνησε τὸ κουρελούργημά της αὐτό).

Ἰδοὺ τὸ κοσμοπόλιταν κατιναριό τους:

«Στὴν Ἑλλάδα, πολλοὶ ἄνθρωποι τοῦ πνεύματος ὅσο καὶ τῆς τέχνης ἐπηρεάζονται στὸ ἔργο τους ἀπὸ τὴν τέχνη ἄλλων χωρῶν. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ σὲ ἄλλες χῶρες. Οἱ ἄνθρωποι κατανοοῦν σταδιακὰ ὅτι ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα καὶ ὁ χαρακτῆρας της εἶναι παγκόσμιος.» (!) (σελ. 133).

«Σταδιακὰ τὸ κατανοοῦν» αὐτὸ οἱ «ἄνθρωποι», μέχρι νὰ φτάσουν «σταδιακά», στὴν σελίδα 133, τὸν πανύψηλο τοῦτο δείκτη νοημοσύνης καὶ «κατανοήσεως» τῆς τέχνης! Σ’ αὐτόν, ποὺ ἐξ ἐπιφοιτήσεως, πόρρωθεν καὶ ὑπεράνωθεν (ἀπὸ τὶς Ἐντολὲς τὶς Δέκα, τῶν νατοκεμαλικῶν μπουτὶκ καὶ λοιπῶν γκαλερί), ἔχει φτάσει ἡ μειοδοτοῦσα «Ἱστορία» τους, μὲ τὴν παρδαλή της ὡς ἄνω, βαρυσήμαντη μπουρδολογία! Κι ὅλα αὐτά, λυσσάρικα καὶ ξεκατινιασμένα, γιὰ νὰ πείσουν τὰ ταλάιπωρα παιδάκια μας, πὼς δὲν ὑπάρχει πιὰ ταυτότητα ἐθνική, αὐτοσυνειδησία ἐντοπιότητας, τέχνη ἐν τόπῳ καὶ χρόνῳ.

Σοβαρά, «ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα»! Ποια τέχνη; Ἡ ἀσώματη; Ἡ χωρὶς σαρκικὴ ὑπόσταση; Ὁ τεχνίτης τῆς τέχνης του, αὐτός, πῶς «δημιουργεῖ»; Δημι-ουργεῖ «ἔργον» ποίου «δήμου» καὶ σὲ «ποῖον Δῆμον»; Στὸ ἐκτόπλασμα μήπως τῆς συνοικιακῆς «Ἱστορίας» σας; Γιὰ ποιόν, μὴ παγκοσμιοποιημένον Λόγον, οἱ τέσσερεις γωνιακοὶ κίονες τοῦ Παρθενῶνος, ποὺ ἐν μέρει συναντοῦν τὸ Ἄπειρον, εἶναι παχύτεροι τῶν ἐσωτερικῶν κιόνων, κι αὐτὸς ὁ Ἕλλην Λόγος τῶν κιόνων ὑπάρχει μόνον στὸν Παρθενῶνα, μόνον ἐδῶ, ἐντὸς τῶν ἑλληνικῶν συνόρων, στὴν Ἑλλάδα, καὶ μόνον ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες τεχνίτες – κατασκευαστές του; Καί, πουθενὰ ἀλλοῦ στὸν κόσμο; Σοβαρά, «ἡ τέχνη» ἢ ὁ τεχνίτης της «δὲν ἔχει σύνορα»; Τότε, γιατί, ἀκόμη καὶ στὶς «καντέντζες» του, ὁ Μπετόβεν ἀναπτύσσει παιχνιδιάρικα, τὰ δημοτικὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ του καὶ μόνον τοῦ λαοῦ του; Διότι, plus c’ est local c’ est universel! Γιατὶ ὁ Μίκης, δὲν μελοποίησε τὴν «Ρωμιοσύνη» τοῦ Ρίτσου, μὲ γιαπωνέζικη μουσική; Ἢ, μὲ κρουστὰ τοῦ Οὐαγκαντουγκού, ποὺ τόσο, ἐγὼ ἀγαπῶ;

Γιατί, ἑνάμισυ δισεκατομμύριο Κινέζων παθαίνουν τέσσερα ἐγκεφαλικὰ ἐν σειρᾷ, ἂν φᾶνε σκορδαλιά; Γιατὶ οἱ Κρητικοὶ δὲν ἀντέχουν τὸ κλαρίνο; Γιατὶ οἱ πρωτοκαπετάνιοι Κρητίκαροι, λιποθυμοῦν ἀπὸ φόβο καὶ ἐπὶ τῇ θέᾳ ἀκόμη τῆς καυτερῆς πιπεριᾶς, ποὺ λαίμαργα λατρεύουν οἱ Μακεδόνες; «Σταδιακά» φαίνεται, πὼς οἱ ἄνθρωποι τοῦ Πλανήτη εἶναι καθυστερημένοι ἢ ἡ κοσμοπόλιταν βλακεία τῆς «Ἱστορίας», ποὺ φιλοτέχνησε ἡ κυρία Ρεπούση, ἔχει φτάσει «σταδιακά», στὸ τελευταῖο στάδιο τῆς συνοικιακῆς ἠλιθιότητας;

…«… κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ ντύσει ἑλληνικὰ νὰ μοιάζεις ἀήττητη», κυρία Ρεπούση μου καὶ λοιπὲς θεραπαινίδες, ἤγουν house wifes (κατὰ δήλωσίν σας) τῆς «ἐπιστήμης» σας.

Ἀντέστε, κυρία μου, εἴμαστε στὰ καλά μας; Αὐτὴν τὴν ὑπερουρανίαν φράση, ἀφοῦ, σύμφωνα μὲ τὴν βροντώδη κατακλεῖδα σας τῆς σελίδας 133, «ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα» ναί, αὐτὴν τὴν ὑπεράρρητον μολπὴν τῆς ἑλληνικῆς τέχνης, γιατὶ δὲν τὴν φιλοτέχνησε ἕνας Σαουδάραβας Νεοϋορκέζος ἀπὸ τὴν Κουάλα Λουμπούρ, ἀλλὰ τὴν ἔγραψε –συγγνώμη δηλαδή- ὁ Ἐλύτης;

Ἀφοῦ, «ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα», θὰ μπορούσε νὰ τὴ γράψει ὁ Σαίκσπηρ στὰ κινέζικα; Ἡ ἀλήθεια βέβαια εἶναι, ὅτι ὁ Ἐλύτης κατέστρεψε τὴν «ποίηση χωρὶς σύνορα» (καὶ ἄλλες μαλακίες), διότι μὲ τὴν διατύπωση «… κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ ντύσει ἑλληνικὰ νὰ μοιάζεις ἀήττητη», ὑπέπεσε φεῦ, στὸ ἔγκλημα τοῦ Ἐθνικισμοῦ, τὸ ὁποῖο εὐτυχῶς, βομβαρδίζει ἀνηλεῶς ἡ Νατοϊκὴ ἀεροπορία, μὲ ὑπερθεματίζουσαν δὲ διακαῶς, τὴν Μαρία μας (Ρεπούση).

Ἑπομένως, μιὰ καὶ ἡ Μαρία, στὴν «Ἱστορία» τῶν παιδιῶν μας, ἐπαναψιμυθιώνει τὴν ἱστορία μας καὶ ἀποσουβλίζει τὸν Ἀθανάσιο Διάκο, προτείνω τὶς ἑξῆς τροποποιήσεις στὸν στίχο τοῦ Ἐλύτη, ὥστε νὰ γίνει στίχος politically correct καὶ νὰ ἀξιωθεῖ τῆς παιδαγωγικῆς ἀθανασίας, διὰ τῆς ἀποδοχῆς του ἐκ Μαρίας (τῆς Ρεπούσης)… Ὡς ἑξῆς:

: «κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ ξεντύσει ἑλληνικὰ γιὰ νὰ μοιάζεις «προσεχῶς Βουλγάρες»…

Ἢ: «κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ ντύσει Νατοϊκὰ νὰ μοιάζεις ἀήττητη», …

Ἢ: «κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ ντύσει κοσμοπόλιταν, νὰ μοιάζεις ΟΗΕ»…

Ἢ: «κι ἕνα φύλλωμα λέξεων θὰ σὲ παρεπενδύσει παγκοσμιοποιητικὰ, νὰ μοιάζεις τραβεστί», ἄρα ἀήττητη…

Ἢ: «… μετὰ οἵας ἀνεπιστημοσύνης καὶ μαλακίας», ὅπως θὰ ’λεγε κι ὁ ἐθνικιστὴς Θουκυδίδης, ὁ ὁποῖος ἐπέμενε σκοταδιστικὰ καὶ κοθόλου «σταδιακά… παγκόσμιος», ὅτι:

«τὸ μὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόμιμον, ἴσμεν1»…

Καὶ ἐμεῖς μέν, ὁ Ἑλληνικὸς λαός, ἴσμεν… Ἡ «Ἱστορία» ὅμως τῆς ΣΤ΄ Δημοτικοῦ, τί ἴσμεν ξέρει; Ξεράδια;

«Αυτὰ στὴ γλῶσσα τὴν δική μου.
Ἄλλοι, ἄλλα, σ’ ἄλλες»

Αὐτὴ ἡ οὐρανοβάμων ρήση τοῦ Ἐλύτη εἶναι καὶ ἡ μόνη «ἐπιστημολογικὴ» ἀλήθεια, ποὺ συνέχει τὸ αἴνιγμα τῆς Τέχνης, ἀλλὰ καὶ ἡ μόνη δυνατή, ἰσορροπημένη διδαχή, γιὰ δωδεκάχρονα παιδιά, ποὺ θὰ ἀποβλακωθοῦν ὁριστικῶς, βεβαίως καὶ ἀμετακλήτως, ἂν χάψουν τὴν μπουρδολογία, ὅτι «ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα»… Διότι, π.χ. Τὸ «pas de deux2», ἡ δυϊκὴ ρυθμολογία καὶ μελωδία τοῦ δυτικοῦ μπαλέτου, ποὺ ἑνώνει δύο μοναχικά, ἐξατομικευμένα μόρια ἀνοργάνου συνόλου, εἶναι τέχνη. ( Ἐξαιρετικῆς μάλιστα λειτουργίας καὶ ὀμορφιᾶς, γιὰ ὅποιον τοῦ ἀρέσει αὐτό). Ναί, τὸ λεγόμενο δυτικὸ «μπαλέτο», εἶναι τέχνη, σπουδαία τέχνη, ἀλλὰ τέχνη «ἐν τόπῳ καὶ χρόνῳ» ὁρισμένῳ3, δηλαδὴ ἐντὸς «ὅρων» - συνόρων μιᾶς συγκεκριμένης κοινωνίας. Λειτουργεῖ μάλιστα καὶ μέσα ἀπὸ ἕνα ἐξ ἴσου «ὁρισμένο» σωματότυπο. Φαντάζεται κανείς, γυναικεῖα σώματα, ἀχλαδόσχημα καὶ εὐρύπυγα τῆς λαγγεμένης Ἀνατολῆς, νὰ ἐκτελοῦν δολιχοστροφορμὲς ἄσαρκες, ποὺ τὶς καταφέρνει μόνον ἐκεῖνο τὸ κάτισχνο, ἀρρωστιάρικο –πλὴν γοητευτικό- καὶ μελαγχολικῶς λυμφατικὸ σωματίδιο τῆς δυτικῆς μπαλαρίνας;

Ὁ καθ’ ἡμᾶς χορὸς εἶναι κύκλιος, συλλογικός, ἑνωσιακός, μὴ ἐξατομικευμένος. Βεβαίως ἔχει λαμπροὺς χοραγούς, ἄγοντες καὶ ἄγουσες τὸν Χορόν. Ὅλοι γνωρίζουν, πὼς Ἐκεῖνος ἢ Ἐκείνη, πρωταγωνιστοῦν, γιατὶ εἶναι οἱ καλύτεροι, ἀλλὰ ποτὲ ὡς «ἐξατομίκευσις», ποτὲ ὡς «pas de deux». Αἱ, οἱ θεσπέσιοι χοραγοὶ καὶ χοράρχαι, μπροστάρισες καὶ μπροστάρηδές μας, ἄγουν, ὁδηγοῦν τὸν κύκλιο χορό μας, ἀλλὰ μόλις ἐκτελέσουν τὰ τσαλίμια καὶ τὰ ὀρθώματά τους, ποὺ ἄλλος κανεὶς δὲν τὰ κατ-ορθώνει, οἱ πρωτοχορευτάδες μας ξαναγυρίζουν στὸν κύκλιο χορό, τελευταῖοι: καὶ οἱ πρῶτοι ἔσονται ἔσχατοι! Ναί, ἡ τέχνη τοῦ μπαλέτου εἶναι μόνον δυτική, δυτικογενὴς καὶ ἀτομοκεντρική. Ναί, οἱ ἑλληνικοὶ χοροὶ εἶναι κύκλιοι, μὴ πρωταθλητικοί, δημοκρατικοί, ὡς ἡ ἐκκλησία τοῦ Δήμου. ( Ὅλοι μας μποροῦμε νὰ χορέψουμε, νέοι, νιές, γέροι, γριές, χοντροί, χοντρές…). Ἐνῶ, στὸ δυτικὸ μπαλέτο, μόνον δύο εὔρωστα καχεκτικοὶ καὶ οἱονεὶ ἄ-φυλοι ἀνδρόγυνοι, μποροῦν νὰ ἐκτελέσουν τὶς παρὰ φύσιν «φιγούρες», ποὺ ἐπιβάλλει τὸ βασανιστήριο π.χ. στὴν «Λίμνη τῶν κύκνων»… Σ’ ἐμᾶς, ἡ διαφορετικὴ πνευματικὴ ὑπόσταση τοῦ ἑλληνικοῦ κυκλίου χοροῦ (μὴ ἀτομοκεντρική-πρωταθλητική), ἐπιτρέπει ἀκόμη καὶ τὰς παχεῖας γαστέρας τύπου Παγκάλου καὶ Γιαννάκου, ὄχι μόνον νὰ πρωταγωνιστοῦν χορευτικὰ ἀλλὰ ναί, καὶ νὰ ἔχουν χάρη! Διότι σὲ μᾶς, ὁ χορὸς εἶναι μιὰ πνευματικὴ συνεύρεση σωματοψυχῶν κι ὄχι ἕνα μυικὸ κατόρθωμα. Ἡ μέρα μὲ τὴν νύχτα εἶναι λοιπόν, ἡ τέχνη τοῦ χοροῦ, ἡ δική μας, μὲ τὴν τέχνη τὴν «δική τους»: «ἄλλοι, ἄλλα, σ’ ἄλλες…».

Ναί, λοιπόν, κοσμοπόλιταν ἄξεστα: ἡ τέχνη, πάντοτε, ἔχει σύνορα, ὅρια προσώπων, ὅρια συλλογικοτήτων, σύνορα σωματοτύπων, σύνορα εὐαισθησιῶν. Παντοῦ! Πάντοτε! Καὶ μάλιστα, ἂν, κυριοκυρίες μου, δὲν πάσχατε αὐτὸ τὸ ραγιάδικο, τὸ συνοικιακὸ σύνδρομο «μειονεξίας ἀπέναντι τῶν ξένων», ποὺ σᾶς καταλογίζει ὁ Ρωμηὸς κοσμοπολίτης Σεφέρης, τότε θὰ βλέπατε εὐχερῶς, ὅτι ἡ ἑλληνικὴ τέχνη τοῦ Χοροῦ, π.χ. εἶναι σαφῶς εὐρύτερη, πιὸ οἰκουμενικὴ (κι ἐπειδὴ ἐσεῖς δὲν καταλαβαίνετε αὐτὴν τὴν λέξη), ναί, πιὸ «παγκόσμια» ἀπὸ π.χ. τὸ Δυτικὸ μπαλέτο. Γιατί; Διότι…

Διότι, ὁ Πάγκαλος καὶ ἡ Γιαννάκου, σαφῶς μποροῦν νὰ διαπρέψουν μέσα στοὺς Ἑλληνικοὺς χορούς. Διότι, οἱ χοροί μας δὲν ἀπαιτοῦν μυικὰ ἀνδραγαθήματα, ἀλλὰ γνησιότητα κεφιοῦ καὶ αἴσθηση ρυθμοῦ. Ἐπὶ πλέον, τὸ συλλογικὸν τῶν κυκλίων χορῶν μας καὶ τὸ συνάλληλον τῶν χορευτῶν μας, ἀπορροφᾶ καὶ κρύβει εὐχερῶς τὴν οἱανδήποτε παχυδερμία. ( Ἔχω δεῖ τὸν Πάγκαλο νὰ χορεύει καὶ εἶναι ὄντως ἔξοχος, διότι ἀληθινὸς καὶ παιγνιώδης). Ἐνῶ ἀντιθέτως, καὶ ἀσχέτως τῆς ἀσχετίλας ἐκείνης τῆς Ρεπουσοβουλγκάτας, ὅτι «ἡ τέχνη δὲν ἔχει σύνορα», ἀντιθέτως, λέγω, εἶναι ὑπεράγαν καταφανές, ὅτι ἡ κυρία Γιαννάκου καὶ ὁ Πάγκαλος, ὡς premières étoiles, δὲν θὰ ἦταν σκόπιμο νὰ πρωταγωνιστοῦν σὲ ἕνα pas de deux, στὴν «Λίμνη τῶν κύκνων»… Διότι, γνωρίζουμε βέβαια, ὅτι ἡ Μοῦσα τοῦ Πάγκαλου καὶ τῆς Γιαννάκου, σ’ ἕνα pas de deux, στὴν «Λίμνη τῶν κύκνων», θὰ θύμιζε, φεῦ, λιμναῖες ἐρωτικὲς περιπτύξεις ἱπποποτάμων, στὰ ὅρια μιᾶς οἰκολογικῆς καταστροφῆς…

Ναί, ἀτάλαντη, συνοικιακὴ βλιτάς-«Ἱστορία» τῆς ΣΤ΄ Δημοτικοῦ: Ἡ τέχνη ἔχει σύνορα. Κι αὐτὰ τὰ σύνορα, τὰ ἑλληνικά, τῆς Τέχνης, ἐξευγενίζουν τὸν Πάγκαλο καὶ τὴν Γιαννάκου, διότι τοὺς μορφώνουν – μετα-μορφώνουν σὲ εὔμορφες Μορφὲς τοῦ κυκλίου Χοροῦ μας, ἐνῶ τὰ σύνορα-ὅρια τοῦ δυτικοῦ μπαλέτου, ἔχουν γίνει, ἂν οἱ δυό τους τὰ ὑπερβοῦν, γιὰ νὰ τοὺς γελοιοποιήσουν… Ἀμφοτέρους… Ὅμως, «αὐτά, στὴν γλῶσσα τὴν δική μου. Ἄλλοι, ἄλλα, σ’ ἄλλες». Ἡ ρεπούση, ἐπιστημονικῶς ἀκράδαντος, ἐτυμηγορεῖ, ὅτι ἡ «Λίμνη τῶν Κύκνων» ἔχει φιλοτεχνηθεῖ καὶ γιὰ τὸ χορευτικὸ δίδυμο Παγκάλου-Γιαννάκου, ὅπως, ἀδιακρίτως, καὶ γιὰ τὸ δίδυμο Οὐλάνοβα-Νουρέγιεφ… Εἶναι αὐτό, ποὺ λέμε, μερακλωμένοι ἐν ἐκστάσει: -ζαργάνα μου, ἐσύ…-…

* Ὅσο πιὸ τοπικὸ εἶναι, τόσο εἶναι καὶ πιὸ παγκόσμιο.
1. ἴσμεν, ἀπὸ τὸ οἶδα-γνωρίζω. Ἡ βλιτὰς «Ἱστορία», ὅμως, σωκρατικῶς ἐφαρμόζει τὸ ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν παγκοσμιοποίηση…
2. Βῆμα (τῶν) δύο, κίνηση ρυθμικὴ-μελωδικὴ δύο ἀτόμων.
3. Ἤ, ὡρισμένῳ…

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.