[Σημείωση:
το παρακάτω βιβλίο έχει εκδοθεί από την
Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.
Επίσης, το κείμενο είναι γραμμένο σε
πολυτονικό. Κατεβάστε εδώ τη σχετική
γραμματοσειρά
Εναλλακτικά, δείτε το
κείμενο σε μορφή .pdf ]
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΧΟΛΕΒΑΣ
Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΕΩΣ
1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
Ὁ ὅρος Παγκοσμιοποίηση ἔχει εἰσβάλει στήν ζωή μας κατά τά τελευταῖα χρόνια. Χρησιμοποιεῖται ἀπό πολλούς, ὄχι πάντοτε μέ τήν ἴδια ἔννοια. Προκαλεῖ τόν θαυμασμό ὁρισμένων καί τήν ἀντίθεση πολλῶν ἄλλων. Ποταμοί ἄρθρων καί κειμένων γράφονται σέ ὅλες τῆς γλῶσσες σχετικά μέ τό φαινόμενο αὐτό. Ἤδη ἄρχισαν νά χύνονται καί ποταμοί αἵματος ἀπό διαδηλωτές πού συγκρούονται μέ ἀστυνομικές δυνάμεις σέ διάφορα σημεῖα τοῦ πλανήτη σέ μιά μορφή βιαίας ἀντιδράσεως κατά τῆς οἰκονομικῆς πτυχῆς τῆς παγκοσμιοποιήσεως. Κρίνουμε, λοιπόν , σκόπιμο νά ἀρχίσουμε μέ ἕναν ὁρισμό τῆς παγκοσμιοποιήσεως παρουσιάζοντας τά ἀντικειμενικά στοιχεῖα πρίν προχωρήσουμε σέ ἀξιολογικές κρίσεις.
Ὑπό τόν ὅρο Παγκοσμιοποίηση ἐννοοῦμε συνήθως τρεῖς παραμέτρους , οἱ ὁποῖες σήμερα βρίσκονται σέ ἔξαρση. Πρῶτον τήν ταχύτερη παρά ποτέ διακίνηση προϊόντων καί κεφαλάιων σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ πλανήτη. Τά σύνορα πέφτουν μεταξύ χωρῶν ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀκώλυτη διακίνηση προϊόντων καί τέτοιες τελωνειακές ἑνώσεις βλέπουμε νά λειτουργοῦν στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἀλλά καί σέ περιοχές τῆς Ἀμερικανικῆς Ἠπείρου. Οἱ ἐπενδύσεις κεφαλαίων σέ μακρυνές Τράπεζες ἤ Χρηματιστήρια μποροῦν νά γίνουν ἀκόμη καί μέ ἕνα κτύπημα (κλίκ) στόν ἠλεκτρονικό ὑπολογιστή μας ἀπο τήν πατρίδα μας, ἀπό τό ἴδιο μας τό σπίτι. Δεύτερον τήν ταχύτερη καί εὐκολότερη μετακίνηση μεγάλου ἀριθμοῦ ἀνθρώπων ἀπό χώρα σέ χώρα εἴτε λόγῳ νομοθεσίας (π.χ. Εὐρωπαϊκή Ἕνωση), εἴτε λόγῳ συγκοινωνιακῶν μέσων (π.χ. ταχύτερα τραῖνα καί ἀεροπλάνα), εἴτε -δυστυχῶς- λόγῳ ἀνεργίας καί τεραστίων οἱκονιμικῶν ἀνισοτήτων (π.χ. ἡ Νότιος Εὐρώπη γίνεται ἀποδέκτης οἰκονομικῶν μεταναστῶν ἀπό τήν Βόρειο Ἀφρική). Καί τρίτον παρατηροῦμε μία τρομερή ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας στόν τομέα τῆς διακινήσεως γνώσεων, εἰδήσεων καί πληροφοριῶν. Τά κινητά τηλέφωνα ἔχουν ἀλλάξει τόν τρόπο ζωῆς μας, τό διαδίκτυο (ΙΝΤΕΡΝΕΤ) δίνει τήν δυνατότητα σέ νέους μελετητές καί ἐπιστήμονες νά ἐντοπίσουν πληροφορίες εὑρισκόμενες σέ βιβλιοθῆκες μεγάλων Πανεπιστημίων σέ ἀπομακρυσμένες χῶρες, ἡ δορυφορική τηλεόραση φέρνει μέσα στό σπίτι μας πολέμους καί μεγάλες πολιτικές καί κοινωνικές ἐξελίξεις ἤ ἀναταραχές ἀκριβῶς τήν ἴδια στιγμή πού λαμβάνουν χώραν χιλιάδες χιλιόμετρα μακρυά μας.
Ἡ λέζη Παγκοσμιοποίηση εἶναι ἀπόδοση τοῦ ἀγγλικοῦ ὅρου ΓΚΛΟΜΠΑΛΑΪΖΕΙΣΟΝ , ἐκ τῆς λέξεως ΓΚΛΟΟΥΜΠ πού σημαίνει στά ἀγγλικά τήν Ὑδρόγειο σφαῖρα. Τά πρῶτα ψήγματα τῆς θεωρίας τοῦ Παγκοσμίου Χωριοῦ, ὅτι δηλαδή ἡ τεχνολογία μικραίνει σέ ἐντυπωσιακό βαθμό τίς ἀποστάσεις μεταξύ ἀνθρώπων καί λαῶν, ἀνιχνεύονται στόν ἀμερικανό ἐπικοινωνιολόγο Μάρσαλ ΜακΛιούαν, ὁ ὁποῖος ἔγραψε τό 1967 μαζί μέ τόν Κουεντίν Φιόρε τό βιβλίο "Τό Μέσο εἶναι τό μήνυμα:Μία καταγραφή συνεπειῶν".(1) Ἡ λέξη Παγκοσμιοποίηση ἐπισημοποιήθηκε στά ἀγγλικά τό 1983 μέ τό βιβλίο τοῦ ἀμερικανοῦ οἰκονομολόγου Θήοντορ Λέβιττ :"Ἡ Παγκοσμιοποίηση τῆς ἀγορᾶς". (2) Στήν γαλλική γλῶσσα ὁ ὅρος ἀπεδόθη μέ τήν λέξη ΜΟΝΤΙΑΛΙΖΑΣΙΟΝ
τήν ὁποία χρησιμοποιεῖ γιά πρώτη φορά σέ τίτλο βιβλίου ὁ Ρικάρντο Πετρέλλα.(3) Ὅπως φαίνεται πό σχετική δημοσκόπηση τῆς ἐφημερίδος ΤΑ ΝΕΑ ( 16-7-2001) οἱ περισσότεροι Ἕλληνες (59% τῶν ἐρωτηθέντων) ἀνησυχοῦν κυρίως γιά τίς οἰκονομικές πτυχές τῆς Παγκοσμιοποιήσεως καί συνδέουν τήν λέξη αὐτή κυρίως μέ τήν κυριαρχία τῶν πολυεθνικῶν ἑταιριῶν, τόν ἀμερικανικό ἰμπεριαλισμό καί μέ τό ΙΝΤΕΡΝΕΤ. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στήν ἔρευνα αὐτή τό 64% τῶν ἐρωτηθέντων συμπατριωτῶν μας θεωρεῖ ὅτι ἡ Παγκοσμιοποίηση θά βλάψει τήν χώρα μας , ἐνῷ μόνο τό 29% προβλέπει ὀφέλη γιά τήν Ἑλλάδα.
Ἀπό αὐτήν τήν ἀντίδραση τοῦ ἑλληνικοῦ κοινοῦ γίνεται σαφές ὅτι ἔχει ἀνοίξει μία μεγάλη συζήτηση σχετικά μέ τά θετικά καί τά ἀρνητικά σημεῖα τῆς Παγκοσμιοποιήσεως καί στήν συνέχεια θά παραθέσουμε μερικά ἀπό τά βασικά ἐπιχειρήματα πού ἀκούγονται διεθνῶς, ἀλλά καί στήν Ἑλλάδα. Πρίν προχωρήσουμε, ὅμως, ὀφείλουμε νά κάνουμε μία διάκριση ἐννοιῶν γιά νά δοῦμε πῶς βλέπει ὁ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησιαστικός χῶρος τήν σύγχρονη φάση τῆς Παγκοσμιοποιήσεως.
2.ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ
Ὁ Ἑλληνισμός ἀκόμη καί πρίν ἀπό τήν εὐλογημένη συνάντησή του μέ τήν διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἦταν ἀνοικτός στόν Κόσμο καί πνευματικά καί ἐμπορικά. Ὁ Μακεδών δημοσιογράφος Νίκος Μέρτζος γράφει χαρακτηριστικά: "Ἀφ' ὅτου ὑπάρχουν Ἕλληνες, οἱ Ἕλληνες ἄσκησαν τήν παγκοσμιοποίηση, ἀσκήθηκαν σ' αὐτήν καί μέσῳ αὐτῆς εὐεργέτησαν τόν ἄνθρωπο ὅπου Γῆς. Δέν τόν χρησιμοποίησαν ποτέ. Ἀντιθέτως τόν ἐλευθέρωσαν καί τόν προήγαγαν. Ἀνοίχθηκαν στήν οἰκουμένη μέ τόλμη, τήν ἑνοποίησαν μέ τήν ἑλληνική παιδεία, ἀναγόρευσαν ἰσότιμους Ἕλληνες ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου ὅσους μετεῖχαν τῆς ἡμετέρας παιδείας καί ὅλοι μαζί, ἀδιακρίτως, μετεῖχαν σέ πανανθρώπινες κοινότητες -στό κοινό συμφέρον καί στήν κοινή ἀρετή. Ἡ παγκοσμιοποίηση, ὅμως , αὐτή κατέστη δυνατή ἐπειδή ὑπῆρχε δυνατό ἔθνος καί δυνατή παιδεία."(4) Προφανῶς ὁ Μακεδών διανοητής ἀναφέρεται στήν Οἰκουμενικότητα τοῦ Ἑλληνικοῦ Πνεύματος. Τόν ὅρο αὐτό, τήν Οἰκουμενικότητα χρησιμοποιοῦν καί ἐπιφανεῖς Ὀρθόδοξοι Ἱεράρχες γιά νά τονίσουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας εῖναι ἀντίθετη πρός τήν ὑλιστική καί τήν ἰσοπεδωτική πλευρά τῆς Παγκοσμιοποιήσεως.
Συγκεκριμένα ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ὁμιλῶν τό 1999 κατά τήν διεθνῆ συνάντηση πολιτικῶν καί ἐπιχειρηματιῶν στό Νταβός τῆς Ἑλβετίας, ὑπεγράμμισε μεταξύ ἄλλων ὅτι:"Ἡ Χριστιανική Οἰκουμενικότης διαφέρει οὐσιωδῶς τῆς παγκοσμιοποιήσεως, διότι ἡ πρώτη στηρίζεται εἰς τήν συναδελφότητα καί σέβεται τό ἀνθρώπινον πρόσωπον, τό ὁποῖον καί ἐπιθυμεῖ νά ὑπηρετήσῃ, ἐνῷ ἡ δεύτερη ἐκκινεῖ κυρίως ἀπό τήν ἐπιθυμία διευρύνσεως τῆς ἀγορᾶς, καί δευτερευόντως ἀπό τήν ἐπιθυμίαν τῆς συγκράσεως τῶν πολιτισμῶν εἰς ἕνα τοιοῦτον, σύμφωνον πρός τάς πεποιθήσεις τῶν δυναμένων νά ἐπηρεάσουν τό παγκόσμιον κοινόν. Ἀτυχῶς ἡ παγκοσμιοποίησις τείνει νά ἐξελιχθῇ ἀπό μέσον συναδελφώσεως τῶν λαῶν τοῦ κόσμου (ὡς προβάλλεται) εἰς μέσον ἐπεκτάσεως τῆς οἰκονομικῆς ἐπικυριαρχίας τῶν οἰκονομικῶν κολοσσῶν καί ἐπί λαῶν πρός τούς ὁποίους ἡ πρόσβασις αὐτῶν ἦτο κλειστή λόγῳ συνοριακῶν καί πολιτισμικῶν φραγμῶν".(5)
Ἐξ ἄλλου ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Χριστόδουλος ὁμιλῶν σέ σχετική ἡμερίδα στίς 29 -5-2001 τόνισε καί τά ἑξῆς: "Ὁ ἑνωτικός κρίκος τῆς Οἰκουμενικότητας πού βιώνει ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ὅπως μᾶς τήν παρέδωσε μέ τήν Ζωή, τή Σταυρική του Θυσία, τήν Ἀνάσταση καί τή Διδασκαλία του ὁ Κύριός μας καί ὅπως τήν περιέγραψε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος............Ἡ Παγκοσμιοποίηση δέν ἔχει σχέση μέ τήν Οἰκουμενικότητα, εἶναι ἐμπαιγμός της. Τό ὅραμα τῆς Παγκοσμιοποίησης εἶναι ὁ ἀνταγωνισμός, ἐνῷ ἡ προσδοκία τῆς Οἰκουμενικότητας εἶναι ἡ δοξολογική ἕνωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ Παγκοσμιοποίηση δέν ἔχει σχέση μέ τήν ἀνάππτυξη τῆς κοινωνίας. Ἀνάπτυξη τῆς κοινωνίας σημαίνει συμμετοχή καί συνευθύνη, ἐνῷ ἡ Παγκοσμιοποίηση ὑπόσχεται νέους κύκλους ἀντιπαράθεσης καί ἔντασης μεταξύ τῶν μελῶν μιᾶς κοινωνίας." (6)
Παρατηροῦμε, λοιπόν, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησιαστική κριτική στήν σύγχρονη Παγκοσμιοποίηση ἑστιάζεται κυρίως στίς ἀνησυχίες γιά τήν διεύρυνση τῶν κοινωνικῶν ἀνισοτήτων καί γιά τήν ἐπιβολή ἑνός καί μοναδικοῦ πολιτιστικοῦ προτύπου, τοῦ ἀμερικανικοῦ, εἰς βάρος τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος τῶν ὑπολοίπων λαῶν καθώς καί στόν προβληματισμό γιά τήν κυριαρχία τοῦ ὑλικοῦ παράγοντος εἰς βάρος τῶν ἠθικῶν καί πνευματικῶν ἀξιῶν. Ἐν προκειμένῳ ἄς προσθέσουμε καί μία γλωσσολογική ἐπισήμανση. Ὁ ὅρος Παγκοσμιοποίηση ἐκφράζει κάποια αἴσθηση μηχανισμῶν πού ὠθοῦν τίς κοινωνίες νά γίνουν "παγκόσμιο χωριό" ἀκόμη καί ἄν δέν τό θέλουν. Ἡ κατάληξη - -ποίηση ὑποδηλώνει ὅτι κάποιος μᾶς ὠθεῖ πρός μία κατεύθυνση, π.χ. στίς παράνομες ἑλληνο-ποιήσεις μεταναστῶν ἤ ἀθλητῶν συγκεκριμένοι μηχανισμοί παρεμβαίνουν γιά νά κάνουν "Ἕλληνα" κάποιον πού δέν εἶναι. Ἐνῷ ὁ ὅρος Οἰκουμενικότητα ἀποδίδει μία ὑπαρκτή ἰδιότητα. Διαπιστώνει ὅτι π.χ. ἡ ὁρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι Οἰκουμενική, ἀνοικτή στρόν κόσμο. Ποιοτικά, λοιπόν, ἀλλά καί γλωσσικά ὑπερτερεῖ ὁ ὅρος Οἰκουμενικότητα.
3. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Γιά νά ἐντοπίσουμε τούς πιθανούς κινδύνους , ἀλλά καί τίς ἐνδεχόμενες εὐκαιρίες πού παρουσιάζονται γιά τόν Ἑλληνισμό στήν ἐποχή τῆς Παγκοσμιοποιήσεως, πρέπει νά καταγράψουμε ἐν συντομίᾳ ἐκεῖνα τά στοιχεῖα πού θεωροῦμε θετικά καί ἐκεῖνες τίς συνέπειες πού θεωροῦμε ἀρνητικές. Καί νά ἔχουμε ὑπ' ὄψιν μας ὅτι τά κοινωνικά καί πολιτιστικά φαινόμενα δέν μποροῦν νά ἀντιμετωπισθοῦν μέ τήν ἀντίληψη "μαῦρο -ἄσπρο". Δηλαδή δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχει ἡ Παγκοσμιοποίηση μόνον ἀρνητικές ἤ μόνον θετικές πλευρές. Σημασία ἔχει νά ἐντοπίσουμε ποιές εἶναι περισσότερες καί ποία πρέπει νά εἶναι ἡ ἀντίστοιχη ἀντίδραση τοῦ ἑλληνορθοδόξου Γένους μας.
Στά θετικά, λοιπόν, στοιχεῖα τῆς σημερινῆς Παγκοσμιοποιήσεως προσωπικά καταγράφω τήν ἀνάπτυξη τῶν τεχνολογιῶν στόν τομέα τῆς ἐπικοινωνίας καί τῆς διαδόσεως γνώσεων καί πληροφοριῶν. Τό διαδίκτυο, τό διεθνῶς γνωστό ΙΝΤΕΡΝΕΤ, διευρύνει τούς ὁρίζοντες τῆς μορφώσεως καί τῆς ἐνημερώσεως γιά μικρούς καί μεγάλους. Φυσικά ἐνέχει κινδύνους, ὅπως ἡ διάδοση πορνογραφικῶν ἤ σατανιστικῶν μηνυμάτων, ἀλλά τέτοια ἀρνητικά μηνύματα θά μποροῦσαν νά μεταδοθοῦν μέσῳ βιβλίων, τηλεοράσεως καί ἄλλων παραδοσιακῶν μεθόδων ἐπικοινωνίας. Τό πρόβλημα δέν εἶναι τό Διαδίκτυο ὡς μέσον, ἀλλά μέ ποιές προϋποθέσεις καί κάτω ἀπό ποιά διαπαιδαγώγηση τό χρησιμοποιεῖ ἕνα νεαρό ἄτομο. Ἄλλωστε ἡ θετική ἐπίπτωση τοῦ Διαδικτύου φαίνεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι τό ἀξιοποιεῖ εὐρέως καί ἐπιτυχῶς ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἐντός καί ἐκτός Ἑλλάδος γιά νά ἐπικοινωνεῖ μέ Ὀρθόδοξες ψυχές σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ πλανήτη μας.
Πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι ὁρισμένοι οἰκονομολόγοι θεωροῦν ὅτι ἡ παγκοσμιοποίηση τῆς οἰκονομίας βοηθεῖ τίς ὑπανάπτυκτες χῶρες νά δημιουργήσουν θέσεις ἐργασίας καί νά βελτιώσουν τό μορφωτικό τους ἐπίπεδο.(Ἴδε π.χ. τό ἄρθρο τοῦ Γ.Κ.Μπήτρου στόν ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ τῆς 23- 6- 2001 ). Ἐδῶ ἀρχίζει ἡ μεγάλη συζήτηση τῶν οἰκονομολόγων καί πιστεύω ὅτι αὐτοί πού προσκομίζουν ἀρνητικά στοιχεῖα γιά τήν παγκοσμιοποίηση εἶναι πιό πειστικοί. Ἐπί παραδείγματι ὁ οἰκονομολόγος Κώστας Βεργόπουλος, Καθηγητής ἑλληνικῶν καί γαλλικῶν Πανεπιστημίων, σέ πρόσφατο μελέτημά του (7) ἀναφέρει τήν διαπίστωση τοῦ Ἰνδοῦ οἰκονομολόγου Ἀμάρτυα Σέν, Νομπελίστα καί καθηγητοῦ στό ἀμερικανικό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ὁ ὁποῖος ἀποδεικνύει ὅτι "ὑποσιτισμός, ἀποβιταμίνωση καί θανατηφόρες ἐπιδημίες στόν Τρίτο Κόσμο εἶναι συνέπειες τῆς ἔνταξης στό παγκόσμιο σύστημα καί ὄχι τῆς ἀπομόνωσης". Ὁ ἴδιος συγγραφεύς παραπέμπει καί σέ μία ἔρευνα πού πραγματοποίησε ἡ βρετανική ἐφημερίδα ΓΚΑΡΝΤΙΑΝ τόν Ἰούλιο τοῦ 1999, στήν ὁποία τονίζεται χαρακτηριστικά: "Ὅταν ὑπάρχουν μόνο τρία τηλέφωνα γιά 3000 κατοίκους στήν Τανζανία καί ἕνας ὑπολογιστής κοστίζει μισθούς ὀκτώ ἐτῶν στό Μπάγκλαντές, ἡ παγκοσμιοποίηση ἠχεῖ ὡς φάρσα"!
Δέν θά μείνουμε περισσότερο στήν συζήτηση τῶν οἰκονομολόγων γιά τήν διεύρυνση τοῦ χάσματος μεταξύ πλουσίων καί φτωχῶν κοινωνιῶν, ἁπλῶς θά ἀναφέρουμε τήν ἔκθεση τῆς Ἐπιτροπῆς Μπρούτλαντ τῆς Παγκόσμιας Ἐπιτροπῆς γιά τό Περιβάλλον καί τήν Ἀνάπτυξη , ἡ ὁποία κρούει τόν κώδωνα τοῦ κινδύνου: "Ὑπάρχουν στόν κόσμο σήμερα περισσότεροι ἄνθρωποι πού ὑποφέρουν ἀπό τήν πεῖνα, ἀπ ' ὅσο σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐποχή τῆς ἀνθρώπινης Ἱστορίας καί ὁ ἀριθμός τους συνέχεια μεγαλώνει". (8) Πρέπει δέ νά σημειώσουμε ὅτι ὁ ἀγώνας γιά τήν ἐξάλειψη αὐτῶν τῶν ἀδικιῶν πρέπει νά ἀποτελεῖ μέλημα καί τῆς Ἑλλάδος ὡς χώρας εὐρωπαϊκῆς, ἀλλά κυρίως ὡς χώρας μέ Ὀρθόδοξο Χριστιανικό πολιτισμό. Θά ἔλθουμε τώρα σέ ὁρισμένες ἄλλες ἀρνητικές πτυχές τῆς παγκοσμιοποιήσεως.
α) Ἡ ἄποψη γιά τήν νομοτελειακή ἐπιτυχία τῆς Παγκοσμιοποιήσεως. Οἱ κήρυκες τῆς Παγκοσμιοποιήσεως διαδίδουν ὅτι πρόκειται γιά μιά διαδικασία μή ἀναστρέψιμη, ἡ ἐπιτυχία τῆς ὁποίας εἶναι μαθηματικῶς βεβαία. Τέτοιες ἱστορικές νομοτέλειες πίστευαν καί καλλιεργοῦσαν καί οἱ ὀπαδοί τοῦ χιτλερικοῦ Τρίτου Ράϊχ καθώς καί οἱ θιασῶτες τοῦ σοβιετικοῦ κομμουνιστικοῦ προτύπου. Τελικά καί τά δύο συστήματα κατέρρευσαν ἀφοῦ προκάλεσαν ἑκατόμβες νεκρῶν. Ἄλλωστε προσπάθειες Παγκοσμιοποιήσεως ἔχουν γίνει καί στό παρελθόν. Ἀπό τό 1850 μέχρι τό 1914 ἐπικρατοῦσε στόν κόσμο ἡ ἀγγλικοῦ τύπου Παγκοσμιοποίηση, μέσῳ τῆς ἀγγλικῆς θαλασσοκρατορίας καί ἀποικιοκρατίας. Τό διεθνές ἐμπόριο αὐξήθηκε, οἱ μεταναστεύσεις λαῶν ἦσαν μαζικές (π.χ. Ἰρλανδοί πρός τίς Η.Π.Α.). τό ἀτμόπλοιο ἀπετέλεσε τήν μεγάλη τεχνική ἀνακάλυψη τῆς ἐποχῆς καί διευκόλυνε τίς μεταφορές. Κι ὅμως αὐτή ἡ περίοδος πού εἶχε πολλά κοινά στοιχεῖα -τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν -μέ τήν σημερινή ἀμερικανικοῦ τύπου Παγκοσμιοποίηση, δέν ὁδήγησε σέ εἰρήνη καί εὐημερία. Ὁδήγησε στόν Α'Παγκόσμιο Πόλεμο 1914 -1918. Στά ἀνθρώπινα δέν ὑπάρχουν νομοτέλειες.
β) Ἡ μεγάλη ἔμφαση πού δίδουν οἱ ὀπαδοί τῆς Παγκοσμιοποιήσεως στόν οἰκονομικό παράγοντα. "Κάντε ἐμπόριο μέ τούς ἄλλους λαούς καί ἔτσι θά λυθοῦν ὅλα τά ἐθνικά μας θέματα" εἶναι ἕνα σύνθημα πού καλλιεργεῖται στίς ἡμέρες μας. Πρόκειται γιά ἀφελῆ καί ἀνιστόρητη διατύπωση, διότι ὑποτιμᾶ τόν ρόλο τῶν Ἐθνῶν, τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος, τῶν θρησκευτικῶν καί πνευματικῶν δεσμῶν πού συγκινοῦν τούς ἀνθρώπους. Στό ὄνομα τοῦ "οἰκονομικοῦ φιλελευθερισμοῦ" θεοποιοῦνται ἡ ὕλη καί οἱ "νόμοι τῆς ἀγορᾶς" καί λησμονεῖται ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνον ὕλη. Ὁ Ἕλλην φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης, ὁ ὁποῖος ἀπέθανε πρό 3 ἐτῶν, παρατηρεῖ σχετικά: "Ἡ φιλελεύθερη τοποθέτηση, ἄν ἐξετασθεῖ προσεκτικότερα ἀποκαλύπτεται ὡς χυδαῖος μαρξισμός μέ ἀντεστραμμένα πρόσημα. Γιατί μόνον ὅποιος πιστεύει ὅτι τούς πολέμους τούς προκαλοῦν ἀποκλειστικά οἰκονομικοί ἀνταγωνισμοί ἔχει λογικά καί τό δικαίωμα νά δέχεται ὅτι ἡ οἰκονομική συνεργασία θά καταργήσει ὁπωσδήποτε τόν πόλεμο". (9)
Τέτοια ἀφελῆ προσήλωση στήν παντοδυναμία τῶν ἐμπορικῶν σχέσεων ἐπιδεικνύουν σήμερα ὁρισμένοι συμπατριῶτες μας, ἀκόμη καί κάτοχοι σημαντικῶν θέσεων. Μᾶς ἔλεγαν σχετικά μέ τά Σκόπια: "Ἀνοῖξτε μερικά μπακάλικα ἐκεῖ καί οἱ ἀνιστόρητες διεκδικήσεις τῶν ψευδομακεδόνων θά ἀμβλυνθοῦν"! Κι ὅμως μόλις ἄρχισαν οἱ ἑλληνικές ἐπενδύσεις στό γειτονικό καί θνησιγενές κρατίδιο, τότε ὁ πρώην Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος κ. Θ. Πάγκαλος ἐδέχθη τήν δυσάρεστη ἔκπληξη περί δῆθεν "μακεδονικῆς" μειονότητος στήν Ἑλλάδα. Ἄς μήν λησμονοῦμε καί τό πείραμα τῶν ἑλληνοτουρκικῶν ἐπιχειρηματικῶν σχέσεων. Μόλις ξέσπασε ἡ ὑπόθεση Ὀτσαλάν ὁ ἐκπρόσωπος τῶν Τούρκων ἐπιχειρηματιῶν μᾶς δήλωσε ὅτι ὁ διάλογος διοακόπτεται , διότι γι' αὐτούς τό ἐθνικό συμφέρον προηγεῖται τοῦ οἰκονομικοῦ.
γ) Ἡ πολιτισμική παγκοσμιοποίηση καί ἡ ἰσοπέδωση τῶν ἐθνικῶν ταυτοτήτων. Πιστεύω ὅτι ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος, πού ἰδιαιτέρως ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες πρέπει νά προσέξουμε, εἶναι ἡ πολιτισμική Παγκοσμιοποίηση καί ἡ ἐπιβολή τοῦ ἀμερικανικοῦ τρόπου ζωῆς. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ὁμιλῶν τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1999 στήν διεθνῆ "Συνάντηση τῶν Ἀθηνῶν" παρέθεσε τά λόγια τοῦ κ. Ρόθκοπφ, Διευθυντοῦ τῶν ἐπιχειρήσεων τοῦ γνωστοῦ μας ἀπό τό Κυπριακό Χένρυ Κίσσιντζερ, ὁ ὁποῖος παραδέχεται ὅτι στόχος τῆς Παγκοσμιοποιήσεως εἶναι ἡ ἐπιβολή σέ ὅλη τήν Ἀνθρωπότητα τοῦ ἀμερικανικοῦ πολιτισμικοῦ προτύπου καί τρόπου ζωῆς καθώς καί ἡ ἐπιβολή τῆς ἀγγλικῆς γλώσσας καί τῶν ἐμπορικῶν συμφερόντων τῶν Η.Π.Α. Ἡ ἐπισήμανση αὐτή δέν γίνεται γιά νά ὁδηγηθοῦμε σέ ἕνα παρωχημένου τύπου ἀντιαμερικανισμό. Ἄλλωστε οἱ Η.Π.Α ἀποτελοῦν σήμερα τήν μόνη Ὑπερδύναμη και εἶναι φυσικό νά θέλουν νά ἐπιβάλουν τήν ἡγεμονία τους μέ κάθε τρόπο. Τό οὐσιαστικό ζήτημα εἶναι τί κάνουμε ἐμεῖς ὡς Ἕλληνες γιά νά διαφυλάξουμε τήν πολιτιστική μας ταυτότητα καί τήν ἐθνική μας ἰδιοπροσωπία μέσα στήν χοάνη τῆς Παγκοσμιοποιήσεως.
Φοβοῦμαι ὅτι τό μεγαλύτερο πρόβλημα δέν εἶναι ἡ ἴδια ἡ Παγκοσμιοποίηση, ἀλλά οἱ ἐν Ἑλλάδι ἐκφραστές της. Ἔχουν βαλθεῖ κατά τά τελευταῖα χρόνια νά ἐκθεμελιώσουν τήν γλῶσσα, τήν Παιδεία καί τήν Παράδοσή μας μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι "ζοῦμε στήν ἐποχή τῆς Παγκοσμιοποιήσεως καί τά σύνορα πέφτουν". Μόνο πού κάποιος πρέπει νά τούς ἐνημερώσει ὅτι οἱ σοβαροί λαοί, οἱ ὁποῖοι σέβονται τόν ἑαυτό τους ἀγωνίζονται κατά τῆς μαζοποιήσεως καί τῆς ἀμερικανοποιήσεως τοῦ πολιτισμοῦ τους. Ἐνδεικτικά ἀναφέρω ὅτι στίς συζητήσεις γιά τόν Παγκόσμιο Ὀργανισμό Ἐμπορίου, πού ἔγιναν τόν Δεκέμβριο τοῦ 1999 στό Σηάτλ τῆς Ἀμερικῆς, ἡ Γαλλία ἀντέδρασε δυναμικά στήν εἰσαγωγή προϊόντων τῆς ἀμερικανικῆς ὑποκουλτούρας ἐπικαλούμενη τήν προστασία τῆς "ἐθνικῆς της ταυτότητας".
δ) Ὁ θρησκευτικός συγκρητισμός καί ἡ "Νέα Ἐποχή". Μέ ὄχημα τήν παγκοσμιοποίηση καί μέ σύνθημα τήν ἀπατηλή προσέγγιση τῶν ἀνθρώπων, τῶν ἐθνῶν καί τῶν θρησκειῶν καλλιεργεῖται ἡ πολεμική κατά τῆς Ὀρθοδόξοτυ Ἐκκλησίας καί προωθοῦνται τά παρακλάδια τῆς "Νέας Ἐποχῆς", τῆς Πανθρησκείας. Ὁ θεολόγος Κωνσταντῖνος Κωτσιόπουλος παρατηρεῖ σχετικά: "Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ Παγκοσμιοποίηση ὡς κοινωνικοπολιτική διαδικασία προσπαθεῖ νά ἐκμεταλλευθεῖ κατά τόν καλύτερο τρόπο τίς ὁμάδες πού συνθέτουν τήν λεγόμενη <<Νέα Ἐποχή>>, ὥστε νά προωθήσει τά σχέδιά της Ἑπομένως ἡ κοινωνικοπολιτική ἐκμετάλλευση τῶν νεοεποχίτικων ἀνατολικοθρησκευτικῶν ὁμάδων καί αἱρέσεων γίνεται κατά συστηματικό καί μεθοδικό τρόπο, ὥστε νά προωθηθοῦν τά σχέδια τῆς "Νέας Τάξεως πραγμάτων", πού ἰσοδυναμοῦν μέ ἀκύρωση κάθε παραδεδομένης καί παραδοσιακῆς θεωρίας γιά τήν οἰκογένεια, τόν ἄνθρωπο, τήν πατρίδα, τήν ἠθική τάξη καί τίς διεθνεῖς σχέσεις ".(10) Οὐσιαστικά ἡ Παγκοσμιοποίηση χρησιμοποιεῖ τίς παραθρησκεῖες καί τίς αἱρέσεις γιά νά ἀποχαυνώνει τούς ἀνθρώπους, νά διαλύει τόν παραδοσιακό ἐθνικό καί κοινωνικό ἱστό μιᾶς χώρας καί νά κατασκευάζει ἄβουλους καί ἀδρανεῖς πολίτες.
ε) Ἡ πολεμική κατά τῆς ἀξίας τοῦ Ἔθνους καί τοῦ ἐθνικοῦ κράτους. Ἡ πολεμική αὐτή ἔχει ὡς στόχο τήν ἐπιβολή τῆς θελήσεως τῶν ἰσχυροτέρων χωρῶν στό διεθνές σύστημα καί ἐκφράζεται μέ συνθήματα τοῦ τύπου "τό ἔθνος εἶναι μιά ξεπερασμένη ἰδέα", μέ διακηρύξεις ὑποκριτικές ὅτι "τά Ἀνθρώπινα Δικαιώματα ὑπερτεροῦν τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας " καί μέ ἐνέργειες ὅπως ὁ βομβαρδισμός τῆς Σερβίας ἀπό τό ΝΑΤΟ . Ὁ Καθηγητής Διεθνῶν Σχέσεων Παναγιώτης Ἤφαιστος ἐπισημαίνει τό μέγα σφάλμα ἐκείνων πού πολεμοῦν την ἔννοια τοῦ ἐθνικοῦ κράτους γράφοντας σχετικά: "Αὐτό πού οὐσιαστικά συνέβη τούς τελευταίους αἰῶνες εἶναι ἡ συντριβή τῶν διεθνιστικῶν δογμάτων καί/ἤ ἡγεμονικῶν -αὐτοκρατορικῶν σχεδίων μπροστά στήν πεισματική ἀξίωση γιά ἐθνική -κρατική ὕπαρξη........Οἱ ὅροι "παγκόσμια κοινότητα" ἤ "διεθνής κοινωνία" πού δέν ἐννοοῦν τήν κοινότητα τῶν κυρίαρχων κρατῶν, ἀποτελοῦν ἐπικίνδυνο καί ἀποσταθεροποιητικό πολιτικό μῦθο διόλου θεμελιωμένο ἐπιστημονικά.Πρωτίστως ἐξυπηρετοῦν τόν πολιτικό στόχο ἀποδυνάμωσης τῆς κυριαρχίας τῶν λιγότερο ἰσχυρῶν κρατῶν, οὕτως ὥστε νά τά καταστήσει εὔκολη λεία στίς συνεχεῖς ἡγεμονικές ἀξιώσεις ἀνακατανομῶν συμφερόντων."(11)
4. Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ
Τό Ἔθνος, τό ἐθνικό κράτος, ἡ ἐθνική συνείδηση δέν πεθαίνουν τόσο εὔκολα, ὅσο θά ἤθελαν κάποιοι κήρυκες τοῦ διεθνισμοῦ καί ὑποστηρικτές ἑνός ἀ-εθνικοῦ χαρακτῆρος γιά τήν χώρα μας. Ἄς ἐπισημάνουμε κάποια ἐνδιαφέροντα περιστατικά ἀπό την διεθνῆ πραγματικότητα πού ἀποδεικνύουν τήν ἀνθεκτικότητα τοῦ ἐθνικοῦ παράγοντος.
Ἡ δυναμική, λοιπόν, τῆς ἰδέας τοῦ Ἔθνους φαίνεται καί ἀπό τά διαλυτικά φαινόμενα στό Βέλγιο. Ἕνα κράτος -μέλος τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως κινδυνεύει νά διαλυθεῖ σέ δύο κράτη λόγῳ τῶν σοβαρῶν διαφωνιῶν μεταξύ Φλαμανδῶν (Ὁλλανδοφώνων) καί Βαλλόνων (Γαλλοφώνων). Φαίνεται ἐπίσης καί στό ἐπίπεδο τῶν πολιτιστικῶν ἰδιαιτεροτήτων. Ἡ Ἱσπανία ἀντέδρασε σύσσωμη ὅταν οἱ Ἀρχές τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως τῆς ζήτησαν νά ἀλλάξει τό ἀλφάβητό της -συγκεκριμένα μία περισπωμένη στό γράμμα Ν -γιά νά προσαρμοσθεῖ στούς ἠλεκτρονικούς ὑπολογιστές πού κατασκευάζουν ἄλλες χῶρες -μέλη. Γιά νά δοῦμε δέ τί γίνεται καί ἐκτός Εὐρώπης, ἄς πᾶμε στήν Ἰαπωνία, μία χώρα πού θαυμάζουμε ὅλοι γιά τήν ὑψηλή τεχνολογία της. Ὅταν προτάθηκε πρό δέκα ἐτῶν ἡ κατάργηση τῶν ἰδεογραμμάτων καί ἡ εἰσαγωγή τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου, οἱ Ἰάπωνες ἀκαδημαϊκοί συνέστησαν εἰδική ἐπιτροπή μεκλέτης καί κατέληξαν ὅτι: Ὁ κόπος πού καταβάλλουν οἱ νεαροί μαθητές γιά νά μάθουν τά ἰδεογράμματα άποτελεῖ τήν βάση τοῦ ἰαπωνικοῦ οἰκονομικοῦ θαύματος! Διαπιστώνουμε ὅτι ὅλοι σέβονται τήν ἐθνική τους γλῶσσα καί δέν σπεύδουν ἄκριτα νά ἐπιφέρουν ἀλλαγές, πλήν ἡμῶν τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι καταργήσαμε τόνους καί πνεύματος, χωρίς νά προηγηθεῖ σοβαρή μελέτη τῶν συνεπειῶν!
Ὅσοι πιστεύουν ὅτι ἔφθασε ἡ στιγμή γιά νά καταργηθοῦν τά ἔθνη καί νά ἀνατεθεῖ ἡ διακυβέρνηση τοῦ κόσμου σέ ὑπερεθνικούς Ὀργανισμούς, ἄς ἀναλογισθοῦν τά προβλήματα τοῦ πιό γνωστοῦ ὑπερεθνικοῦ Ὀργανισμοῦ τῆς ἐποχῆς μας, τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Σέ κάθε συνάντηση κορυφῆς, ἀλλά καί σέ διάφορες ἄλλες περιπτώσεις, εἶναι ἐμφανεῖς οἱ ἀνταγωνισμοί τῶν ἰσχυροτέρων χωρῶν ἐπί τῇ βάσει τοῦ ἐθνικοῦ τους συμφέροντος. Εἶναι δέ χαρακτηριστική ἡ δήλωση τοῦ Γάλλου Πρωθυπουργοῦ Λιονέλ Ζοσπέν, τήν ὁποία ἐπαναλαμβάνει συχνά, ὅτι "εἶμαι Εὐρωπαῖος, ἀλλά πρῶτα εἶμαι Γάλλος". Ὅπως ἐπίσης εἶναι λίαν διδακτική ἡ διαπίστωση τοῦ Ζάκ Ντελόρ, πρώην Προέδρου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς , ὅτι ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση θά ἐπιβιώσει μόνον ὡς Ὁμοσπονδία ἐθνικῶν κρατῶν , διότι "τά ἔθνη δέν πρόκειται νά πεθάνουν".
5. Η ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Σέ μιά τέτοια ἐποχή συγχύσεως καί προβληματισμοῦ ὁ Ἑλληνισμός δέν πρέπει νά παραμείνει ἀπαθής θεατής. Πρέπει κατ' ἀρχάς νά διατηρήσουμε πάσῃ θυσίᾳ τήν ἐθνική μας ταυτότητα καί τήν πολιτιστική μας ἰδιοπροσωπία. Ὄχι μόνον διότι εἶναι ἡ κληρονομιά τῶν προγόνων μας, ἀλλά ἐπί πλέον διότι ἡ πνευματική σφριγηλότητα καί ἐμπειρία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ μπορεῖ νά δώσει ἀπαντήσεις καί στόν ἀποπροσανατολισμένο ἄνθρωπο ἄλλων λαῶν καί πολιτισμῶν. Ἄν διατηρήσουμε τήν ταυτότητά μας, θά ἀντισταθοῦμε στήν ἰσοπεδωτική Παγκοσμιοποίηση καί θά ὀργανώσουμε τήν δημιουργική μας ἀντεπίθεση μέ μέσα πνευματικά καί ἠθικά. Ἡ στάση μας πρέπει νά εἶναι μαχητική καί ὄχι φοβισμένη. Νά ἀξιοποιήσουμε τά ὅπλα τῆς ἐποχῆς καί τήν τεχνολογία καί ὄχι νά ἀφεθοῦμε στήν μοιρολατρία καί στήν ἡττοπάθεια.
Ποιά εἶναι τά στοιχεῖα, λοιπόν, τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητος; Μᾶς τά ἔχει ὁρίσει ἀπό τά πολύ παλιά χρόνια ὁ σοφός παπποῦς μας, ὁ πατέρας τῆς Ἱστορίας, ὁ Ἡρόδοτος. Ἔγραψε συγκεκριμένα ὅτι παρά τόν χωρισμό τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων σέ πόλεις -κράτη ὑπῆρχαν τέσσερα ἑνοποιητικά στοιχεῖα πού τούς συνέδεαν, ὑπῆρχε μία ἐθνική ταυτότητα. Πρόκειται γιά τό ὅμαιμον, τό ὁμόγλωττον, τά κοινά τῶν θεῶν ἱδρύματα καί τά ὁμότροπα ἤθη.
α)Τό ὅμαιμον, δηλαδή ἡ κοινή καταγωγή. Σήμερα μποροῦμε ὀρθότερα νά ὁμιλοῦμε γιά τήν ἐθνική συνείδηση, τήν ἱστορική μνήμη, τήν κοινή ἀντίληψη ὅτι ἀνήκουμε σέ ἕνα διακριτό ἐθνικό σύνολο. Τήν ἱστορική μνήμη τους καλλιεργοῦν ὅλοι οἱ λαοί πού σέβονται τόν ἑαυτό τους, γι' αὐτό διατηροῦν μουσεῖα, ὀργανώνουν παρελάσεις, μελετοῦν τήν ζωή προσωπικοτήτων τοῦ παρελθόντος. Εἰδικά γιά μᾶς τούς Ἕλληνες εἶναι ἐπιβεβλημένη ἡ γνώση καί ἡ συνειδητοποίηση τοῦ ἱστορικοῦ μας παρελθόντος, χωρίς σέ καμμία περίπτωση νά ὑποτιμοῦμε τόν ρόλο τῶν ἄλλων λαῶν. Ὁ μέγας Βρετανός Βυζαντινολόγος , ὁ προσφάτως ἀποθανών Στῆβεν Ράνσιμαν, προέβη στήν ἑξῆς σημαντική διαπίστωση:"Οἱ Ἕλληνες ἔχουν μία κληρονομιά, γιά τήν ὁποία μποροῦν νά αἰσθάνονται ὑπερήφανοι. Μία κληρονομιά πού δέν πρέπει νά χαθεῖ μέσα στίς ἐναλλασσόμενες ὑλικές καταστάσεις. Στούς σκοτεινότερους αἰῶνες τῆς Ἑλληνικῆς ἱστορίας ἡ Ἐκλησία ἦταν ἐκείνη ἡ ὁποία, παρά τίς πολλές δυσκολίες, τίς πολλές ἀπογοητεύσεις καί αὐτές ἀκόμη τίς ταπεινώσεις , μπόρεσε ὄχι μόνο νά προσφέρει πνευματική ἀνακούφιση, ἀλλά καί νά συντηρήσει καί διατηρήσει τίς παραδόσεις τοῦ Ἑλληνισμοῦ...... Ἕνα αἴσθημα ἐθνικῆς ταυτότητος πού δέν θά βασίζεται σέ φιλόδοξο σωβινισμό , ἀλλά σέ μιά μακρά παράδοση πολιτιστικῶν ἀξιῶν, εἶναι ζήτημα γιά νόμιμη καύχηση καί περηφάνια.". (12)
β) Τό ὁμόγλωττον (ὁμόγλωσσον). Ἀκόμη καί σήμερα ξένοι ἐπιστήμονες ἀντλοῦν ἀπό τόν πολύτιμο θησαυρό τῆς ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας ( ἀρχαίας, ἐκκλησιαστικῆς, βυζαντινῆς, λογίας, ἤ καί ἁπλῆς καθομιλουμένης ) γιά νά δημιουργήσουν νέους ὅρους ὅπως π.χ. ἡ Τηλεματική. Ἀκόμη καί σήμερα ξένοι ἐπιστήμονες, ὅπως ἡ Εἰρήνη ΜακΝτόναλντ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Καλιφορνίας τῶν Η.Π.Α., συγκεντρώνουν σέ ψηφιακούς δίσκους (διαβάζονται ἀπό ἠλεκτρονικούς ὑπολογιστές) τόν Θησαυρό τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης, δηλαδή τό πρωτότυπο ὅλων τῶν ἑλληνικῶν κειμένων ἀπό τόν Ὅμηρο μέχρι τήν Ἅλωση. Καί ἐπί πλέον σήμερα μαθαίνουν τήν ἑλληνική γλῶσσα ὄχι μόνο οἱ κλασσικοί φιλόλογοι τῶν ἄλλων χωρῶν, ἀλλά καί πάμπολλοι κληρικοί καί φοιτητές τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας στίς χῶρες πού ἀπηλλάγησαν ἀπό τά κομμουνιστικά καθεστῶτα. Τώρα πολύ περισσότερο πρέπει νά προστατεύσουμε τήν γλῶσσα μας ἀπό κάθε ὑπονόμευση . Γι'αὐτό εἶναι ἀξιέπαινη ἡ ἀντίδραση τῶν μελῶν τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν στίς προτάσεις περί ...λατινοποιήσεως τοῦ ἀλφαβήτου μας. Ἀξίζει νά ἀκούσουμε τήν φωνή τοῦ Νομπελίστα ποιητῆ μας Ὀδυσσέα Ἐλύτη, ὁ ὁποῖος ἔγραφε τό 1974:"Ἔ. λοιπόν, κι ἐγώ θά τό ἐξομογηθῶ μέ μιάν εἰλικρίνεια πού δέν ἀξίζει νά τήν εἰρωνευθεῖ κανείς: νιώθω ἕνας ἀριστοκράτης πού ἔχει -ὁ μόνος πού ἔχει -τό προνόμιο νά λέει τόν οὐρανό "οὐρανό" καί τήν θάλασσα "θάλασσα" , ἀκριβῶς ὅπως ἡ Σαπφώ, ὅπως ὁ Ρωμανός, ἐδῶ καί χιλιάδες χρόνια, καί μόνον ἔτσι νά βλέπω ἀλήθεια τό γαλάζιο τοῦ αἰθέρος ἤ ν' ἀκούω τό ρόχθο τοῦ πελάγους". (13)
γ) Ἡ θρησκευτική μας Πίστη. Καί ὁ Ἡρόδοτος καί ὁ Ἀριστοτέλης καί πολλοί ἄλλοι σοφοί τῆς Ἀρχαιότητος παραδέχονται ὅτι ἡ θρησκευτική πίστη καί παράδοση ἀποτελεῖ θεμελιῶδες στοιχεῖο τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος ἑνός λαοῦ. Τοῦτο πολύ περισσότερο ἰσχύει στήν περίπτωση τῆς Ὀρθοδοξίας ὡς συστατικοῦ στοιχείου τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ. Ὅλα τά κείμενα τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ 1821, ἀπό τήν προκήρυξη τοῦ Ἀλ. Ὑψηλάντη -"Μάχου ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος"- μέχρι τόν Μακρυγιάννη, πού χαρακτηρίζει τήν Ὀρθοδοξία "πολυτίμητον τζιβαϊρικόν" γιά τό Γένος, ἐπιβεβαιώνουν αὐτόν τόν ἀκατάλυτο δεσμό. Εἶναι πλέον ἱστορικῶς ἀποδεδειγμένο ὅτι ὅπου χανόταν ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη ἐκεῖ χανόταν καί ἡ ἑλληνική ταυτότητα, ἡ συνείδηση τοῦ Ρωμηοῦ. Κλασσικό παράδειγμα οἱ Τσάμηδες, πού χρησιμοποιοῦνται σήμερα ἀπό τήν ἀλβανική προπαγάνδα ἐναντίον μας. Μέχρι τόν 17ο αἰῶνα ἦσαν Ὀρθόδοξοι τῆς Θεσπρωτίας, οἱ ὁποῖοι ἀναγκάσθηκαν νά ἐξισλαμισθοῦν, νά ἀλλαξοπιστήσουν. Γρήγορα ἀπέβαλαν κάθε τι τό ἑλληνικό. Ὄχι μόνο τούρκεψαν , ἀλλά χρησιμοποιήθηκαν ἀπό ὅλους τούς κατακτητές ὡς ὄργανα βιαίας καταπιέσεως τῶν Ἑλλήνων Ὀρθοδόξων τῆς Ἠπείρου μέχρι καί κατά τήν περίοδο τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ἐν προκειμένῳ σοφή καί σαφής εἶναι ἡ παρατήρηση τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Γλωσσολογίας καί Πρυτάνεως τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Γεωργίου Μπαμπινιώτη, ὅτι δηλαδή: "Ὅποιος μιλάει γιά Ὀρθοδοξία ἐρήμην τοῦ Ἑλληνισμοῦ ματαιοπονεῖ. Ὅποιος , ὅμως, μιλάει γιά Ἑλληνισμό ἐρήμην τῆς Ὀρθοδοξίας κάνει κάτι χειρότερο: ἀσχημονεῖ". (14)
δ)Τό ὁμότροπον, δηλαδή τά ἤθη, τά ἔθιμα, οἱ παραδόσεις. Οἰ κατά τόπους καί ἐπί μέρους παραδόσεις εἶναι τά ποταμάκια πού χύνουν τό καθαρό νερό τους στό μεγάλο ποτάμι τῆς Ἑλληνικῆς Παραδόσεως. "Στήκετε καί τηρεῖτε τάς παραδόσεις" διδάσκει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Καί βλέπουμε εἰδικά στόν Ἀπόδημο Ἑλληνισμό πόσο κρατοῦν τόν Ἕλληνα κοντά στίς ρίζες του αὐτές οἱ παραδόσεις. Δέν θά ἀρνηθοῦμε ὅ,τι καλό μποροῦμε νά πάρουμε ἀπό ἄλλους λαούς. Ὅμως δέν θά πέσουμε στήν παγίδα τῆς ξενομανίας. Ὅ,τι φυτρώνει σέ ξένα ἐδάφη δέν εὐδοκιμεῖ κατ' ἀνάγκην καί στό ἑλληνικό ἔδαφος.
Ἀπ' ὅλα τά στοιχεῖα τοῦ ἑλληνιοῦ παραδοσιακοῦ τρόπου ζωῆς ἐκεῖνο πού θά μᾶς σώσει κυριολεκτικά ἀπό τήν ἰσοπεδωτική μανία τῆς Παγκοσμιοποιήσεως εἶναι ἡ οἰκογένεια. Σέ μιά ἐποχή κατά τήν ὁποία στήν Σουηδία , ἴσως καί σέ ἄλλες δυτικοευρωπαϊκές χῶρες, τά περισσότερα παιδιά γεννῶνται ἐκτός γάμου, ἀπό ζευγάρια ἀνύπανδρα πού ἁπλῶς συζοῦν, ἡ Ἑλλάδα εἶναι ὑπερήφανη, διότι βρίσκεται στήν ἄλλη ἄκρη τοῦ πίνακα μέ τόν μεγαλύτερο σεβασμό πρός τόν οἰκογενειακό θεσμό. Ἄς διαφυλάξουμε αὐτόν τόν θεσμό ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ γιά νά μήν καταλήγουν τά παιδιά μας στά ναρκωτικά, ἀλλά καί γιά νά παραδειγματίσουμε θετικά τούς ἄλλους λαούς.
6. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
Ἕνα εἶναι βέβαιον. Ὅτι δέν θά κλεισθοῦμε στό καβοῦκι μας, δέν θά διαλέξουμε τόν ρόλο τοῦ παθητικοῦ θεατῆ. Στήν ἐποχή τῆς Παγκοσμιοποιήσεως τό Ἑλληνικό Ἔθνος καλεῖται γιά μία ἀκόμη φορά νά διαδραματίσει ρόλο δημιουργικό. Δεν φοβόμαστε τό ἄνοιγμα στόν κόσμο, τήν ἐπικοινωνία μέ ἄλλους λαούς. Ἐκεῖνο πού ἀπορρίπτουμε εἶναι ἡ μαζοποίησή μας, ὁ ἀφελληνισμός τῆς γλώσσας καλί τῆς Παιδείας μας, ὁ θρησκευτικός ἀποχρωματισμός τῆς κοινωνίας μας. Πολύ σωστά ἐπισημαίνει ὁ ὀξυδερκής διανοούμενος Σαράντος Καργάκος ὅτι:"Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δέν χρειαζόμαστε σάν Καινή Διαθήκη καμμιά νέα παγκοσμιοποίηση. Ἡ ἔννοια τῆς οἰκουμενικότητας εἶναι σύμφυτη μέ τήν ἑλληνικότητα: "Ἕν τό πᾶν". Οἱ πρόγονοί μας ἐκεῖ ψηλά στόν Ἕβρο εἶχαν κτίσει τήν ἐκκλησία τῆς Κοσμοσώτειρας. Ἄν αὐτή ἡ παγκοσμιοποίηση, πού "μαγειρεύεται" σήμερα, δέν εἶναι γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου, δέν ἔχει νόημα. καί δυστυχῶς δέν εἶναι. Γι' αὐτό γίνονται ὅλα αὐτά τά ἀκατανόητα". (15)
Ἡ δημιουργική ἀντεπίθεση τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἶναι ἡ μόνη ἀντίδραση πού μᾶς ταιριάζει. Μέ ἀγάπη γιά τήν Πατρίδα μας, μέ σεβασμό πρός τήν ἑλληνορθόδοξη Παράδοσή μας, μέ ἐκτίμηση σέ ὁ, τιδήποτε καλό ἔχουν οἱ ἄλλοι λαοί. Μιά δημιουργική ἀντεπίθεση μέ διάθεση προσφορᾶς καί χωρίς τό παραμικρό αἴσθημα ἀλαζονείας πρός τούς ἄλλους. Νά μιλήσουμε γιά τήν Ὀρθόδοξη πνευματικότητα στόν χαμένο ἄνθρωπο τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ πού ψάχνει λύσεις στά ἀδιέξοδά του μέσα στά ναρκωτικά, τίς παραθρησκεῖες, τό ἀλκοόλ, στόν ὑπερκαταναλωτισμό. Νά συνεργασθοῦμε μέ φιλολόγους, ἀρχαιολόγους, θεολόγους καί ἄλλους ἐπιστήμονες ἀνά τήν Ὑφήλιο γιά τήν μεγαλύτερη διάδοση τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν. Τῆς γλώσσας , στήν ὁποία ἐκπαιδεύονται ὅλα τά στελέχη τῆς ἀμερικανικῆς ἑταιρίας ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν ΑΠΛ γιά νά μάθουν τήν δομή καί τήν θαυμαστή λογική της καί νά γίνουν καλύτεροι προγραμματιστές. Νά μιλήσουμε γιά τόν ἑλληνορθόδοξο κοινοτισμό, τίς Κοινότητες τῶν προγόνων μας ἐπί Τουρκοκρατίας, ὡς τήν καλύτερη ἀπάντηση στήν σύγκρουση μεταξύ τοῦ ἀκραίου φιλελευθερισμοῦ -ἀτομοκεντρισμοῦ καί τοῦ κρατισμοῦ -κομμουνισμοῦ , πού κατέρρευσε παταγωδῶς. Ἄλλωστε καί γνωστοί ἀμερικανοί κοινωνιολόγοι, ὅπως ὁ Ἀμιτάϊ Ἐτζιόνι, ὁ Τζέρεμυ Ρίφκιν κ.ἄ. προτείνουν τόν κοινοτισμό ὡς τό κοινωνικό σύστημα πού σέβεται τό ἄτομο, χωρίς νά παραγνωρίζει τήν κοινωνική ἀλληλεγγύη. Νἀ ἀξιοποιήσουμε τό καλό ὄνομα τῆς Ἑλλάδος στήν Ἀφρική καί στή Μέση Ἀνατολή γιά νά προσφέρουμε τίς καλές μας ὑπηρεσίες μέ στόχο τήν γεφύρωση κοινωνικῶν διαφορῶν, πολιτιστικῶν καί πολιτικῶν συγκρούσεων. Νά ἐνεργοποιήσουμε καί πάλι τήν κληρονομιά τοῦ Κυρίλλου, νά προσεγγίσουμε τίς χῶρες τοῦ κυριλλικοῦ ἀλφαβήτου καί τοῦ Ὀρθοδόξου πολιτισμοῦ, μέ κύριο ἐκπρόσωπό τους τήν Ρωσία, καί νά τίς βοηθήσουμε , στόν βαθμό πού μποροῦμε, νά διαδραματίσουν ἐνεργότερο ρόλο στό εὐρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Μποροῦμε ἀρκεῖ νά ἔχουμε πίστη στόν Χριστό, στήν Πατρίδα μας, στήν κληρονομιά μας, στόν ἑαυτό μας. Μποροῦμε νά ἀντισταθοῦμε στήν ἰσοπέδωση καί νά ἀντεπιτεθοῦμε εἰρηνικά καί μέ ὅπλο τόν Ἑλληνορθόδοξο Πολιτισμό. Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐκήρυξε:"Ἰδού ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμο". Καί ἐμεῖς μέ προσευχή καί προσοχή θά ἀγωνισθοῦμε γιά νά μπορέσουμε νά ἀναφωνήσουμε:"Νενικήκαμε τήν ὑλιστική καί ἀποχαυνωτική Παγκοσμιοποίηση". Εἶναι χρέος μας νά ἀγωνισθοῦμε. Διότι πάντοτε ἀγωνιζόμασταν, καί στόν πόλεμο καί στήν εἰρήνη. Γιά τόν τόπο μας, γιά τά ἱερά καί τά ὅσιά μας, ἀλλά καί γιά τόν Κόσμο, γιατόν Ἄνθρωπο. Στίς ἀρνητικές συνέπειες τῆς Παγκοσμιοποιήσεως ἡ ἀπάντησή μας εἶναι ἡ Ἑλληνορθόδοξη Οἰκουμενικότητα καί ρίζωμά μας ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση, ἡ ὁποία "μένουσα ἐν ἑαυτῇ τά πάντα καινίζει".
..................................................................................................................................................
1. Marshall MacLuhan and Quentin Fiore, The medium is the message: An inventory of effects. Bantam House, New York, 1967.
2. Theodore Levitt, The globalization of market, The Harvard Business Review, July 1983.
3. 3. Ricardo Petrella, La mondialisation de l’ economie: Une hypothèse prospective, ed. Futuribles, Paris 1989.
4. Στό συλλογικό έργο « Κοσσυφοπέδιο και Παγκοσμιοποίηση» , επιμέλεια Ομάδας 21 Μακεδονίας – Θράκης, εκδ. Μαλλιάρης – Παιδεία, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 109.
5. Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, « Ηθικά διλήμματα της Παγκοσμιοποιήσεως» , Περιοδικό Ορθοδοξία 6 (1999), σελ. 28- 29.
6. 6. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος: « Παγκοσμιοποίηση: Νέοι Ορίζοντες ή απώλεια προσανατολισμού;» , περιοδικό Εκκλησία, Αριθ. 6, Ιούνιος 2001, σελ. 499 – 502.
7. Κώστας Βεργόπουλος, Παγκοσμιοποίηση: Η μεγάλη χίμαιρα, εκδ. Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1999, σελ. 368.
8. Την αναφέρει ο καθηγητής Πληροφορικής του Α.Π.Θ. Ιωάννης Τσουκαλάς στο συλλογικό έργο: « Κοσσυφοπέδιο και Παγκοσμιοποίηση» , επιμ. Ομάδας 21 Μακεδονίας – Θράκης, εκδ. Μαλλιάρης – Παιδεία, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 133.
9. Παναγιώτης Κονδύλης, Από τον 20ό στον 21ο αιώνα, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1998, σελ. 78.
10. Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, Ανατολικές Θρησκείες και Παγκοσμιοποίηση, περιοδικό Θεοδρομία, τ. 8, Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2000, σελ. 126.
11. Παναγιώτης Ήφαιστος, Κοσμοθεωρητική ετερότητα και αξιώσεις πολιτικής κυριαρχίας, εκδ. Ποιότητα, Αθήνα 2001, σελ. 15 – 18.
12. Αναφέρεται στο περιοδικό « Η Δράσις μας» , τ. 207 / 1983, σελ. 9.
13. Ανθολογείται από τον Χρήστο Γιανναρά στο « Αλφαβητάρι του Νεοέλληνα» , εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2000, σελ. 126.
14. Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 19/4/1998.
15. Σαράντος Ι. Καργάκος, Παγκοσμιοποίηση, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 2001, σελ. 61.
.................................................................................................