Οι βλαβερές συνέπειες του μονοτονικού

Κωνσταντῖνος Χολέβας

Πολιτικός Ἐπιστήμων

Στίς 19 Ὀκτωβρίου 2005 ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στό πλαίσιο τῆς τακτικῆς συνεδριάσεώς της ἐξέδωσε ἕνα σημαντικό ἀνακοινωθέν, τό ὁποῖο ἀποδεικνύει τό ἐνδιαφέρον της γιά τήν γλῶσσα μας καί γενικότερα γιά τήν διαφύλαξη τῶν στοιχείων τῆς ἐθνικῆς καί πολιτιστικῆς μας ταυτότητος. Μέ τό ἀνακοινωθέν αὐτό ζητεῖται ἡ ἐπάνοδος τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος στήν δημοσία διοίκηση καί στήν ἐκπαίδευση καί ἀναφέρονται μεταξύ ἄλλων τά ἑξῆς:

"Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ ἰδιαίτερη εὐχαρίστηση πληροφορήθηκε ὅτι δύο βουλευτές, οἱ κ.κ. Βύρων Πολύδωρας καί Στυλιανός Παπαθεμελῆς, μέ ἐρωτήσεις τους πρός τούς ἁρμοδίους Ὑπουργούς ζητοῦν νά προβλεφθεῖ νομοθετικῶς ἡ προαιρετική χρήση τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος στήν ἐκπαίδευση καί στήν δημόσια διοίκηση. Ἡ Ἱερά Σύνοδος συγχαίρει τούς δύο κοινοβουλευτικούς ἄνδρες καί εὔχεται νά γίνει δεκτό τό αἴτημά τους. Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή ἡ Ἱερά Σύνοδος θεωρεῖ ὅτι εἶναι καιρός νά γίνει ἕνας εὐρύτερος ἀπολογισμός τῶν ἀρνητικῶν συνεπειῶν ἀπό τήν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ συστήματος καί προτείνει γιά λόγους ἐθνικούς, πολιτιστικούς καί ἐκπαιδευτικούς νά ἐπανέλθει σέ ὅλα τά ἐπίπεδα ἡ χρήση τοῦ παραδοσιακοῦ τονικοῦ συστήματος (πολυτονικοῦ). Εἶναι ὀφθαλμοφανές ὅτι ἡ χρήση τοῦ μονοτονικοῦ δέν βελτίωσε τήν ὀρθογραφική ἱκανότητα τῶν μαθητῶν, ὅπως προσδοκοῦσαν οἱ ὀπαδοί του. Ἀντιθέτως ἀποκόπτει τούς νέους μας ἀπό τίς παλαιότερες μορφές τῆς μιᾶς καί ἑνιαίας ἑλληνικῆς γλώσσας.. Ἐπί πλέον ὑπάρχουν πειράματα καί μελέτες ψυχιάτρων πού κατέδειξαν ὅτι ἡ χρήση τοῦ μονοτονικοῦ αὔξησε τήν δυσλεξία στά παιδιά. Ἐξ ἄλλου οἱ μαθητές διδάσκονται τό πολυτονικό σύστημα στό μάθημα τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν, ὁπότε ἡ παράλληλη χρήση τοῦ μονοτονικοῦ μόνο σύγχυση προκαλεῖ".

Γυρίζουμε πίσω στόν Ἰανουάριο τοῦ 1982. Χωρίς καμμία μελέτη καί χωρίς νά ὑπολογισθοῦν οἱ συνέπειες εἰσήχθη στήν Βουλή ἡ πρόταση γιά τήν υἱοθέτηση τοῦ μονοτονικοῦ . Ψηφίσθηκε στίς μεταμεσονύκτιες ὧρες μόνον ἀπό 20 βουλευτές πού εἶχαν ἀπομείνει . Ἐπρόκειτο γιά καταφανῆ προχειρότητα ἐνώπιον ἑνός ἐθνικοῦ ζητήματος ὅπως εἶναι ἡ γλῶσσα. Θυμίζουμε ὅτι πρό 15 ἐτῶν στήν Ἰαπωνία καί στήν Κορέα συζητήθηκε ἡ ἰδέα νά καταργηθοῦν τά ἰδεογράμματα καί νά εἰσαχθεῖ τό λατινικό ἀλφάβητο. Οἱ κυβερνήσεις δέν βιάσθηκαν. Συνέστησαν Ἐπιτροπή Σοφῶν καί ἐμπειρογνωμόνων ἀπό διάφορες εἰδιοκότητες. Μετά ἀπό μελέτη δύο ἐτῶν ἡ ἐπιτροπή κατέληξε στό συμπέρασμα ὅτι ὁ κόοπος, τόν ὁποῖο καταβάλλουν τά παιδιά γιά νά μάθουν τά ἰδεογράμματα στίς δύο πρῶτες τάξεις τοῦ σχολείου ἀποτελεῖ τήν βάση τοῦ οἰκονομικοῦ θαύματος τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς. Καί σταμάτησαν κάθε σκέψη γιά καινοτομίες. Δυστυχῶς στήν χώρα μας ἐπικρατεῖ ἐδῶ καί 20 περίπου χρόνια τό ἐκπαιδευτικό δόγμα τῆς ἥσσονος προσπαθείας. Δηλαδή νά μήν κουράζουμε πολύ τά παιδιά γιά νά γίνει πιό ἀγαπητό δῆθεν -τό σχολεῖο. Ὅταν ὅλοι οἱ λαοί μαθαίνουν ἀπό μικρά τά μυαλά τῶν παιδιῶν τους νά δουλεύουν δημιουργικά ,ἐμεῖς ἀποφασίζουμε νά πλήξουμε στίς ρίζες της μία ἀπό τίς ἱστορικότερες γλῶσσες τοῦ κόσμου.

Τά δύο ἐπιχειρήματα πού εἶχαν προβληθεῖ ἀπό τούς θιασῶτες τοῦ μονοτονικοῦ ἦταν ἡ διευκόλυυνση τῶν μαθητῶν ὥστε νά ὀρθογραφοῦν καί ἡ μείωση τοῦ χρόνου καί τῶν ἐξόδων γιά τούς τυπογράφους. Τό πρῶτο γνωρίζουν ὅλοι οἱ γονεῖς και οἱ ἐκπαιδευτικοί τῆς Ἑλλάδος ὅτι ἀπέτυχε παταγωδῶς. Τά παιδιά μας σήμερα ἔχουν μειωμένη ὀρθογραφική ἱκανότητα ἀπ' ὅση εἶχαν οἰ προηγούμενες γενεές. Ὅσον δέ ἀφορᾶ στούς ἀσχολουμένους μέ τήν στοιχειοθεσία καί ἐκτύπωση ἐντύπων, σήμερα δέν ἀντιμευωπίζουν ἰδαίτερο πρόβλημα μέ τό πολυτονικλο, ἀφοῦ ὑπάρχει ἐνσωματωμένο σέ ὅλα τά σύγχρονα προγράμματα ἠλεκτρονικῶν ὐπολογιστῶν. Μάλιστα ὑπάρχει καί πρόγραμμα αὐτομάτου πολυτονισμοῦ, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ καί μία ἡμερησία ἐφημερίδα τῶν Ἀθηνῶν.

Ἀπό τήν πρώτη στιγμή φάνηκε ὅτι τό παραδοσιακό τονικό σύστημα ἀντιστέκεται. Ἡ Ἐκκλησία οὐδέποτε ἔπαυσε νά τό χρησιμοποιεῖ. Μεγάλοι ἐκδοτικοί οἶκοι καί ἀξιόλογοι συγγραφεῖς ἐπιμένουν πολυτονικά. Διανοητές καί καλλιτέχνες διαφόρων ἰδεολογικῶν τοποθετήσεων ἀντέδρασαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή στήν μονοτονική ἀφασία. Θυμίζουμε τόν Μάνο Χατζηδάκη, τόν Διονύση Σαββόπουλο, τόν Στέλιο Ράμφο, τόν Κορνήλιο Καστοριάδη, τόν Νικηφόρο Βρεττάκο. Ὁ τελευταῖος μάλιστα εἶχε δηλώσει: 'Ἄν μοῦ ζητήσετε νά σᾶς παρουσιάσω μία Ἑλλάδα λειψή, τότε θά γράψω τήν λέξη Ἑλλάδα χωρίς τήν δασεῖα και μέ ἕνα λάμδα"!

Ἡ χρήση τοῦ μονοτονικοῦ βλάπτει τήν ἐθνική καί γλωσσική μας συνέχεια. Πῶς θά ἐξηγήσεις στά παιδιά ὅτι ἐπί+ἵππος=ἔφιππος, ἀντί +ὑπολοχαγός=ἀνθυπολοχαγός, ὑπό+ἥλιος=ὑφήλιος κλπ, ἄν δέν κατανοοῦν τήν ὕπαρξη καί τόν ρόλο τῆς δασείας; Πῶς θά ἐξηγήσουμε στούς νέους μας ὅτι ξένοι λαοί σέβονται τήν ἑλληνική δασεῖα καί τήν ἀποδίδουν μέ τό λατινικό γράμμα Η στήν ἀρχή λέξεων μέ ἑλληνική ρίζα, ὅταν ἐμεῖς τήν καταργοῦμε; Καί γιά νά ἔλθουμε στήν ἀνησυχία τῆς Ἱερᾶς Συνόδου γιά τήν αὔξηση τῆς δυσλεξίας ἀντιγράφουμε τά ἑξῆς ἐνδιαφέροντα ἀπό τήν ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ τῆς 29/5/2004, τά ὁποῖα μάλιστα κατατέθηκαν στό 18ο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο, πού ἔγινε τότε στήν Κῶ:

"... Ὅπως ἀποδείχθηκε ἡ ἐκμάθηση τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας (πολυτονικό σύστημα) καί τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν βελτιώνει τήν ψυχοεκπαιδευτική ἀνάπτυξη τοῦ παιδιοῦ σέ καίριους τομεῖς ὅπως εἶναι οἱ ἀντιληπτικές καί ὀπτικές ἱκανότητες, λειτουργίες πού συνδέονται ἄμεσα μέ τήν ἐμφάνιση τῆς δυσλεξίας" διευκρινίζει ὁ κ. Ἰωάννης Τσέγκος, ψυχίατρος, διευθυντής τοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ καί Ἐρευνητικοῦ τομέα τοῦ Ἀνοιχτοῦ Ψυχοθεραπευτικοῦ Κέντρου Ἀθηνῶν. Ἡ σκέψη γιά τήν ἔρευνα προέκυψε ἀπό τό γεγονός ὅτι μετά τήν κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος καταγράφηκε μεγάλη αὔξηση τῶν μαθησιακῶν διαταραχῶν. "Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ κατάθεση τῆς τροπολογίας στίς 11/1/1982 γιά τήν κατάργηση τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος δέν συνοδεύτηκε ἀπό καμμία μελέτη, ἐνῶ ἐδῶ καί 22 χρόνια δέν ἔχει πραγματοποιηθεῖ ἀπό κανέναν φορέα ἔρευνα πού νά ἀξιολογεῖ τίς ἐπιπτώσεις τῆς ἁπλοποίησης τῆς γλώσσας στήν ψυχοπαιδαγωγική ἱκανότητα τῶν παιδιῶν" ἐπισημαίνει ὀ κ. Τσέγκος".

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἄνοιξε μία συζήτηση πού ἔπρεπε νά εἶχε ξεκινήσει πρό πολλοῦ. Ἄς βοηθήσουμε ὅλοι τά παιδιά μας νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τίς βλαβερές συνέπειες τοῦ μονοτονικοῦ.

Κ.Χ. 28/10/2005

Πειραική Εκκλησία Νοεμβρίου 2005

Αντίβαρο, Νοέμβριος 2005