Κάποιος κύριος Κοσμᾶς
(Μέ ἀφορμή τό βιβλίο Ἱστορίας τῆς Στ΄ Δημοτικοῦ)

Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικὸς Ἐπιστήμων

Ἀντίβαρο, Σεπτέμβριος 2006

Ἔχω στά χέρια μου τό νέο σχολικό βιβλίο Ἱστορίας τῆς Στ΄ τάξεως Δημοτικοῦ, τό ὁποῖο θά διδαχθεῖ στά παιδιά μας ἀπό τόν Σεπτέμβριο. Ἔχει τίτλο «Στά νεότερα καί σύγχρονα χρόνια» καί ἐγράφη ἀπό ὁμάδα τεσσάρων συγγραφέων. Οἱ τρεῖς εἶναι δάσκαλοι καί ἡ μία εἶναι Πανεπιστημιακή καθηγήτρια. Δέν ἀμφιβάλλω ὅτι ἀπό πλευρᾶς ἐμφανίσεως καί δομῆς τῆς ὕλης ( ἀσκήσεις, ἐρωτήσεις κλπ) τό συγκεκριμένο ἐγχειρίδιο μπορεῖ νά θεωρηθεῖ πρωτότυπο καί ἀποτέλεσμα δημιουργικῆς σκέψεως. Ὅμως ἡ Ἱστορία εἶναι κατ’ ἐξοχήν μάθημα ἀνθρωπιστικῆς παιδείας καί διαμορφώσεως ἐθνικῆς συνειδήσεως. Ὀφείλει κάθε σχολικό βιβλίο νά μήν ἀποκρύπτει θεμελιώδεις ἀλήθειες καί νά διαμορφώνει στά ἑλληνόπουλα τόν ὑγιῆ πατριωτισμό μακρυά ἀπό τά δύο ἄκρα πού εἶναι ὁ σωβινισμός - ἐθνοφυλετισμός καί ὁ ἄπατρις διεθνισμός. Ἡ Ἱστορία πρέπει νά ἑτοιμάζει τά ἑλληνόπουλα νά ἀξιοποιήσουν τόν πλοῦτο τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως σέ ἕνα διεθνές περιβάλλον, στό ὁποῖο καλούμεθα νά συνυπάρξουμε μέ πολλούς ἄλλους λαούς καί πολιτισμούς. Νά χαλυβδώσει τά παιδιά μας μέ ἐθνική αὐτοπεποίθηση γιά νά μή γίνουν εὔκολα θύματα στόν ὁδοστρωτῆρα τῆς ἰσοπεδωτικῆς παγκοσμιοποιήσεως. Καί νά τούς διδάξει τά προτερήματα, τά ἐπιτεύγματα ἀλλά καί τίς ἀδυναμίες τοῦ ἐθνους μας ὥστε οἱ νέοι μας νά ἐμπνέονται ἀπό τίς μεγάλες μορφές καί παραλλήλως νά διδάσκονται ἀπό τά λάθη τοῦ παρελθόντος.

Δυστυχῶς τό καινούργιο βιβλίο τῆς Ἱστορίας πού ἀπευθύνεται στά ἑνδεκάχρονα ἀγόρια καί κορίτσια ἀπό πλευρᾶς περιεχομένου μᾶς ἀπογοητεύει καί μᾶς προβληματίζει. Νομίζει κανείς ὅτι δέν ἐγράφη ἀπό Ἕλληνες καί δέν ἀπευθύνεται σέ ἑλληνόπαιδες. Μοιάζει σάν νά εἶναι γραμμένο ἀπό ἄχρωμους και οὐδέτερους παρατηρητές, γιά τούς ὁποίους ἡ Ἑλλάδα εἶναι τρίτη χώρα καί προσπαθοῦν ἁπλως νά μεταδώσουν ὁρισμένες πληροφορίες. Χωρίς ἴχνος συναισθήματος, χωρίς προβολή τῶν ἡρώων, τῶν ἀγωνιστῶν, τῶν μεγάλων μορφῶν, μέ μία ξεπερασμένη καί διεθνῶς ἀποτυχημένη μαρξιστική ἀνάλυση, πού ἀνακαλύπτει παντοῦ ταξικές συγκρούσεις, καί τό κυριώτερο: Μέ μία ἐμφανῆ προσπάθεια νά διαγραφεῖ κάθε θετική ἀναφορά στήν Ὀρθοδοξία, στήν Ἐκκλησία καί στήν προσφορά τοῦ ράσου.

Ὁ σαφής ἀντιεκκλησιαστικός χαρακτήρας τοῦ βιβλίου φαίνεται κυρίως στίς σελίδες 15 -53 ὅπου παρουσιάζονται ἡ Τουρκοκρατία καί ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση. Θυμίζω ὅτι ἀκόμη καί ὁ μαρξιστής ἱστορικός τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ Νίκος Σβορῶνος εἶχε τήν ἐντιμότητα νά παραδεχθεῖ τόν ἐθνικό καί παιδευτικό ρόλο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατά τήν περίοδο ἐκείνη. Γράφει σέ ἕνα δοκίμιό του τοῦ 1964, τό ὁποῖο ἐξεδόθη μετά τόν θάνατό του:

«Οἱ ἀξιόλογες προσπάθειες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιά τήν ἐκπαίδευση , ἡ ὁποία στούς πρώτους αἰῶνες τῆς Τουρκοκρατίας βρίσκεται ἀποκλειστικά στά χέρια της, ......... οἱ ἀγῶνες της γιά τήν διαφύλαξη τῆς χριστιανικῆς πίστης καί τήν καθαρότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, τά μέτρα γιά τό σταμάτημα τῶν ἐξισλαμισμῶν , ἀποτελοῦν θεμελιακή συμβολή γιά τήν διατήρηση τῆς ἐθνικῆς συνείδησης τῶν Ἑλλήνων. Οἱ Νεομάρτυρες, συχνό φαινόμενο τῆς ἐποχῆς, πού δέχονται τόν μαρτυρικό θάνατο γιά τήν χριστιανική πίστη , εἶναι συγχρόνως καί οἱ πρῶτοι ἐθνικοί ἥρωες τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ........Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία βρίσκεται ἔτσι ἐπικεφαλῆς τῶν δυνάμεων πού ὀργανώνουν τήν ἄμυνα τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί ἐξασφαλίζουν τήν διατήρησή του μέσα στίς δύσκολες συνθῆκες τῆς κατάκτησης , καί συνδέεται ἄρρηκτα μέ τό ἔθνος» ( Τό Ἑλληνικό Ἔθνος-Γένεση καί διαμόρφωση τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, Ἐκδόσεις ΠΟΛΙΣ, Ἀθήνα 2004, σελ. 84-85) . Αὐτά λέγει ἕνας ἐρευνητής, ὁ ὁποῖος δέν διέκειτο φιλικά πρός τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Στά ἴδια συμπεράσματα καταλήγουν καί ἄλλοι σοβαροί μελετητές τῶν πηγῶν, ὅπως ὁ ἀείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν, ὁ Ρωμαιοκαθολικός Γερμανός ἱστορικός Γκέρχαρντ Ποντσκάλσκι κ.ἄ. Ὅλα αὐτά τά διγράφει μέ μία μονοκονδυλιά τό συγγραφικό ἐπιτελεῖο τοῦ σχολικοῦ βιβλίου. Μόνο ἕνας ὑπαινιγμός γίνεται γιά τήν χρήση ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων στά σχολεῖα τῶν ὑποδούλων. Πουθενά δέν θά διαβάσετε γιά τά κρυφά σχολεῖα πού ἐπενόησε ἡ Ἐκκλησία, γιά τούς πολυαρίθμους Νεομάρτυρες, γιά τήν χορεία τῶν κληρικῶν πού ἐξέδιδαν κείμενα καί θεμελίωσαν ἕνα νεοελληνικό Διαφωτισμό τελείως διαφορετικό ἀπό τόν ἀθεϊστικό Διαφωτισμό τῆς Δύσεως. Πουθενά δέν θά διαβάσει τό ἑλληνόπουλο γιά τά ἑκατό περίπου ἐπαναστατικά κινήματα τῶν ὑποδούλων, πού σχεδόν πάντα εἶχαν ἐπικεφαλῆς τούς Ἐπισκόπους καί τόν κλῆρο.

Ἐκεῖ πού πλέον ἐξεγείρεται κάθε Ὀρθόδοξη συνείδηση εἶναι ὅταν διαβάζει στήν σελίδα 22 καί στό κεφάλαιο Ἐκπαίδευση, ὅπου γίνεται ἀναφορά στόν Ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, τή μνήμη τοῦ ὁποίου εὐλαβεῖται ὁ Ἑλληνισμός καί ἡ Οἰκουμενική Ὀρθοδοξία. Διαβάζουμε: «Σημαντική εἶναι ἡ προσφορά τῶν δασκάλων τοῦ γένους, πού μέ τίς ἰδέες καί τήν διδασκαλία τους συμβάλλουν στήν πνευματική ἀνάπτυξη καί προετοιμάζουν τό γένος τῶν Ἑλλήνων γιά τήν ἐθνική ἀνεξαρτησία. Ἀνάμεσά τους ξεχωρίζουν ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καί ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς». Γιά τούς συγγραφεῖς τοῦ «προοδευτικοῦ» βιβλίου δέν ὑπάρχει Ἅγιος Κοσμᾶς, οὔτε Πατροκοσμᾶς, οὔτε γίνεται ἡ παραμικρή νύξη γιά τόν μαρτυρικό του θάνατο, οὔτε γιά τήν ἐμμονή του στήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση. Δέν ὑπάρχει ἡ παραμικρή εἰκόνα στό βιβλίο πού νά τόν δείχνει μέ τό ράσο του, τό καλογερικό σκουφάκι καί τό κομποσχοίνι του. Ὄχι, αὐτά εἶναι ἐπικίνδυνα γιά τά παιδιά μας, ἔκριναν οἱ συγγραφεῖς. Τά ἑλληνόπουλα πρέπει νά πλάσουν στό μυαλό τους τήν εἰκόνα κάποιου λαϊκοῦ μέ τό ὄνομα κύριος Κοσμᾶς Αἰτωλός. Πιθανόν νά φοροῦσε και κομψά εὐρωπαϊκά ροῦχα ὅπως ὁ Ἀδαμάντιος Κοραῆς, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα παρατίθεται στήν ἴδια σειρά. Ξεχάστε, λοιπόν, Νεοέλληνες τόν Ἅγιο Κοσμᾶ, τόν Νεομάρτυρα τῆς Πίστεως καί τοῦ Γένους! Μόνο ἄν ἔχει χρόνο, διάθεση καί εὐαισθησία ὁ διδάσκων θά μπορέσει νά πεῖ κάτι σχετικό στά παιδιά μέ ἀφορμή μία ἐρώτηση -ἄσκηση, ἡ ὁποία ὑπάρχει στήν ἑπόμενη σελίδα καί λέγει: «Τί εἴδους σχολεῖα ἱδρύει ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καί πόσα;» . Πάλι Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, χωρίς ράσο, χωρίς ἁγιότητα. Σέ λίγα χρόνια μία νέα γενιά ἑλληνοπαίδων θά ἔχει διαμορφωθεῖ, ἡ ὁποία ἁπλῶς θά γνωρίζει κάποιον κύριο Κοσμᾶ, καλό ἄνθρωπο, πού κάτι ἔκανε ἐπί Τουρκοκρατίας, ἀλλά .... δέν ξέρω τί ἀκριβῶς! Ἐκτός ἄν ἀντιδράσουμε καί ζητήσουμε μέ νόμιμο, δημοκρατικό καί τεκμηριωμένο τρόπο νά ἐπανορθωθοῦν τέτοιου εἴδους ἱεροσυλίες.

Οὔτε ἡ ὕψωση τοῦ λαβάρου τῆς Ἐπαναστάσεως στήν Ἁγία Λαύρα ἀναφέρεται στό βιβλίο, ἄν καί μαρτυρεῖται στά Ἀπομνημονεύματα τοῦ Κανέλλου Δεληγιάννη, οὔτε τόσα ἄλλα . Σεβόμενος τόν χῶρο σταματῶ ἐδῶ.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.