Ο Φωτάκος Διαψεύδει τους Φωταδιστές Κωνσταντῖνος Χολέβας Πολιτικός Ἐπιστήμων Αντίβαρο, Μάιος 2007 Τό ἐχγειρίδιο Ἱστορίας τῆς Στ\' Δημοτικοῦ ἄνοιξε μία ὁλόκληρη συζήτηση περί τῆς Νεωτέρας Ἑλληνικῆς Ἱστορίας καί ἔδωσε τήν ἀφορμή σέ ὀπαδούς τῆς ἀναθεωρητικῆς καί \"ἐκσυγχρονιστικῆς\" σχολῆς νά ἐκφράσουν τίς ἀτεκμηρίωτες ἀπόψεις τους κατά τῆς Ἐκκλησίας καί κατά τῆς συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Φυσικά τό βιβλίο πάσχει πολλαπλῶς.Ὄχι μόνον ὡραιοποιεῖ τήν Ὀθωμανική καί Νεοτουρκική τυραννία καί διαγράφει τόν ρόλο τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά χρησιμοποιεῖ ἀμφισβητούμενα παιδαγωγικά καί γλωσσικά πρότυπα, γιά τά ὁποῖα καλόν εἶναι νά γίνει εὐρεῖα συζήτηση ἀπό παιδαγωγούς , ἐκπαιδευτικούς καί γονεῖς. Χαρακτηριστικά ἀναφέρω τό γλωσσικό ὀλθισθημα πού ὑπάρχει στόν ἴδιο τόν τίτλο τοῦ βιβλίου. \"Στά νεώτερα καί σύγχρονα χρόνια\"! Τί σημαίνει \"σύγχρονα χρόνια\"; Εἶναι σολοικισμός ὅταν ἕνα οὐσιαστικό συνοδεύεται ἀπό ἐπίθετο πού περιέχει τό ἴδιο τό οὐσιαστικό. Θά μποροῦσαν νά ποῦν: Σύγχρονη ἐποχή, σύγχρονος κόσμος κ.ἄ. Τά παλαιότερα βιβλία ἔγραφαν:Ἱστορία τῶν νεωτέρων κάι νεωτάτων χρόνων. Φαίνεται γιά τούς συγγραφεῖς τοῦ ἐπίμαχου βιβλίου ἡ λέξη \"νεώτατα\" εἶναι ἀρχαιοπρεπής καί καθαρεουσιάνική ἄρα ἀπορριπτέα. Ἐν πάσῃ περιπτώσει θά ἤθελα νά μείνω σέ δύο κυρίως σημεῖα, τά ὁποῖα ἀμφισβητοῦνται ἀπό τούς συγγραφεῖς τοῦ βιβλίου καί ἀπό τούς ὑποστηρικτές τους. Ἡ ὁμάδα αὐτή ἰσχυρίσθηκε πρῶτον ὅτι δέν βρῆκαν πουθενά γραπτή μαρτυρία γιά τό Κρυφό Σχολειό καί δεύτερον ὅτι ὁ ρόλος τοῦ Ὀρθοδόξου κλήρου ἐπί Τουρκοκρατίας ἦταν ἀρνητικός. Τίς ἀπαντήσεις δέν θά τίς δώσω ἐγώ. Ἀφήνω νά μιλήσει ἕνας ἄνθρωπος πού ἔζησε τήν ἐποχή ἐκείνη καί ἀγωνίσθηκε κατά τήν ἑλληνική Ἐπανάσταση . Πρόκειται γιά τόν Φώτιο Χρυσανθόπυλο ἤ Φωτάκο, τόν ὑπασπιστή τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Ἔγραψε ἐκτενῆ Ἀπομνημονεύαμτα , τά ὁποῖα μελετοῦν μέ προσοχή οἱ ἐρευνητές τῆς περιόδου ἐκείνης. Ἔχω μπροστά μου τήν φωτοτυπική ἐπανέκδοση, τήν ὁποία πραγματοποίησε ἡ Ἑταιρία Πελοποννησιακῶν Ἐρευνῶν τό 1974 μέ Ἐπιμέλεια-Εἰσαγωγή καί Εὑρετήριο τοῦ Τάσου Γριτσόπουλου. Ἀπό τόν Α\' Τόμο, σελ 25 -26 παραθέτω τί γράφει ὁ Φωτάκος γιά τόν ἱερό κλῆρο καί γιά ἐκείνους πολύ τόν κατηγοροῦν: Ο ΚΛΗΡΟΣ \"Ὁ ἑλληνικός κλῆρος ἦτο προωρισμένος ἄνωθεν διά νά εὑρεθῇ τόσον φιλόπατρις καί νά σώσῃ ὁλόκληρον τό Ἔθνος· διότι ἅμα ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία ἐχάθη, ὁ κλῆρος ἐδέχθη τήν κηδεμονίαν ἔθνους ἀπροστατεύτου, καί μή ἔχοντος ἄλλο στήριγμα καί ἄλλην παρηγορίαν, εἰμή μόνον τήν θρησκείαν. Ὁ κλῆρος ἐσυμβούλευε καί ἐνουθέτει τό ἀπηλπισμένον Ἔθνος τήν καρτερίαν καί τήν ὑπομονήν. Ὁ λαός εἰς τήν θρησκείαν του εὕρισκε τήν ἀνάπαυσίν του, ὑποφέρων ὅλα τά δεινά τῆς τυραννίας μαζύ μέ τόν κλῆρόν του. Κατά δέ τήν ἐπαναάστασιν πρῶτος ὁ κλῆρος ἐφάνη εἰς τόν ἀγῶνα μέ τόν σταυρόν καί μέ τήν σπάθην εἰς τάς χεῖρας διά νά σώσῃ τό πλανημένον ποίμνιον καί ὁδηγήσῃ αὐτό εἰς τήν ἐλευθερίαν του φυσικῶς, πολιτικῶς καί θρησκευτικῶς· αὐτός ἐφύλαξε τά γράμματα κάι τήν γλῶσσαν. Ἡ δέ φιλονεικία τῶν κληρικῶν, ἡ ὁποία ἦτο μόνον ἐντός τοῦ πατριαρχείου, δέν ἀπέβλεπεν εἰς ἄλλο τίποτε, παρά μόνον περί τοῦ ποῖος νά γίνῃ πατριάρχης............Εἶναι ἀληθές ὅτι εῥέθησαν ἄνθρωποι μοχθηροί, οἱ ὁποῖοι ἐκάθησαν εἰς τόν θρόνο τοῦ πατριάρχου, ἀλλ\'ὅμως κανείς καί ἀπ\' αὐτούς ἔξω τοῦ ἐθνικοῦ κύκλου δέν ἐβάδισεν. Τίς δέ δύναται νά κατηγορήσῃ τοιοῦτον θεόπεμπτον κλῆρον; Καί ὅμως μετά τήν ἀλλαγήν τῆς Τουρκικῆς δυναστείας ὅ, τι θέλει κανείς λέγει καί γράφει κατά ἀδυνάτων ἀνθρώπων. Οἱ ἐχθροί π.χ. τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καί τῆς θρησκείας του εἶπαν πολλά ἐναντίον του, καί προσέτι, ὅτι οἱ Ἕλληνες μοναχοί ἐτάραξαν τόν κόσμον, τόν ὁποῖον εἶχαν ἀρνηθῆ· ἀλλά σφάλλουν μεγάλως εἰς τοῦτο, διότι θέλουν τόν μοναχόν νά μή ἔχῃ αἴσθημα ἀνθρώπου καί ἀγάπην εἰς τήν πατρίδα του, ἄν καί τό ἱερόν Εὐαγγέλιον ρητῶς διδάσκει, ὅτι ὁ μοναχός χρεωστεῖ νά θυσιάσῃ τήν ζωήν του διά τήν σωτηρίαν ἑνός καί μόνον ἀνιρώπου, πολλῷ δέ μᾶλλον διά τήν ὕπαρξιν καί τήν σωτηρίαν ὁλοκλήρου τοῦ Ἔθνους του\". Παρατηροῦμε μέ ἐνδιαφέρον ὅτι ὁ Φωτάκος ὄχι μόνον παραδέχεται τόν πατριωτικό ρόλο τοῦ κλήρου κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας καί τῆς Ἐπαναστάσεως, ἀλλά ἐπιπλέον ἀπαντᾶ καί στούς ἐπικριτές τῶν κληρικῶν καί τῶν μοναχῶν. Βλέπουμε ὅτι σέ κάθε ἱστορική περίοδο εὑρίσκονται ὁρισμένοι δῆθεν διαφωτιστές ἤ μᾶλλον σκοταδιστές, οἱ ὁποῖοι συστηματικά συκοφαντοῦν τούς κληρικούς μας καί τούς κατηγοροῦν ἄλλοτε γιά ἔλλειψη πατριωτισμοῦ καί ἄλλοτε γιά ...ὑπερβάλλοντα πατριωτισμό! Ἐξ ἄλλου εἶναι εὔγλωττη ἡ παρατήρησή τοῦ συγγραφέως ὅτι ἀκόμη καί ἄν κάθησαν στόν πατριαρχικο θρόνο ἄνθρωποι μεμπτοῦ ἤθους ἐν τούτοις καί αὐτοί ἐτήρησαν ἐθνικῶς ἀξιοπρεπῆ γραμμή. ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ἐρχόμαστε τώρα στήν σελίδα 36 τοῦ Α\' Τόμου τῶν Ἀπομνημονευμάτων. Ἐκεῖ ὁ Φωτάκος μιλᾶ ξεκάθαρα γιά τήν ἀνάγκη τῆς κρυφῆς παιδείας καί ἀποστομώνει ὅλους τούς φωταδιστές ( συνδυασμός τοῦ διαφωτιστῆ καί τοῦ σκοταδιστῆ) πού μᾶς λέγουν ὅτι οἱ Ὀθωμανοί ἦσαν φιλελεύθεροι στό θέμα τῆς παιδείας. Γράφει σχετικά ὁ ὑπασπιστής τοῦ Γέρου τοῦ Μωριᾶ: \"Μόνοι των οἱ Ἕλληνες ἐφρόντιζαν διά τήν παιδείαν, ἡ ὁποία ἐσυνίστατο εἰς τό νά μανθάνουν τά κοινά γράμματα, καί ὀλίγην ἀριθμητικήν ἀκανόνιστον· ἐν ἐλλείψει δέ διδασκάλου ὁ ἱερεύς ἐφρόντιζε περί τούτου. Ὅλα αὐτά ἐγίνοντο ἐν τῷ σκότει καί προφυλακτά ἀπό τούς Τούρκους.\"! Στό σκοτάδι καί ,μέ προφυλάξεις , λοιπόν, λειτουργοῦσε τό σχολεῖο μέ τόν καλόγερο ἤ τόν ἱερέα ὡς δάσκαλο. Αὐτό εἶναι τό Κρυφό Σχολειό, ὅπως βεβαιώνει ἕνας πρωταγωνιστής τῆς ἐποχῆς. Αὐτό ἀρνοῦνται οἱ φωταδιστές πού γράφουν Ἱστορία ἀπό τό σαλόνι τους ἀγνοῶντας τίς πηγές καί τίς μαρτυρίες. Φυσικά μετά τό 1700 λειτούργησαν καί ὁρισμένα σπουδαῖα καί ἐλεύθερα σχολεῖα τοῦ Ελληνισμοῦ. Ἀλλά ἀπό τό 1430-1453 πού ἀρχίζει ἡ Τουρκοκρατία μέχρι τό 1700, πῶς μάθαινε γράμματα τό ὑπόδουλο Γένος; Ἤ μήπως καί μετά τό 1700 ἦταν ἀπρόσκοπτη ἡ λειτουργία τῶν δημοσίων (κοινοτικῶν ἤ ἐκκλησιαστικῶν) σχολείων; Ὁ Βρετανός Βυζαντινολόγος Στῆβεν Ράνσιμαν πού μελέτησε τήν Τουρκοκρατία μᾶς βεβαιώνει ὅτι πολλές φορές ὁ τοπικός Ὀθωμανός ἡγεμών εἴτε λόγῳ φανατισμοῦ εἴτε ἐλλείψει φιλοδωρήματος ἀπό τούς Ρωμηούς ἔκλεινε βιαίως τό σχολεῖο καί ἐδήμευε τό κτήριο. Τότε ποῦ συνεχιζόταν ἡ ἐκπαίδευση τῶν Ἑλληνοπαίδων;Τήν ἀπάντηση μᾶς ἔδωσε ἤδη ὁ Φωτάκος. Ἐλπίζω οἱ ἐπισημάνσεις του νά φωτίσουν τούς φωταδιστές τῆς ἐποχῆς μας. Κ.Χ. 17-4-2007