Ἧσσων προσπάθεια ἴσον ἀμάθεια

Κωνσταντῖνος Χολέβας
Πολιτικὸς Ἐπιστήμων

Ἀντίβαρο, Ἰούλιος 2006

Οἱ νεώτερες γενεές Ἑλλήνων μεγαλώνουν δυστυχῶς μέσα στό πλαίσιο μιᾶς ἀδόκιμης καί διεθνῶς ἀποτυχημένης ἐκπαιδευτικῆς φιλοσοφίας, τήν ὁποία συνηθίζουμε νά ὀνομάζουμε ὡς τό σύστημα \"τῆς ἥσσονος προσπαθείας\" . Ἥσσων στά ἀρχαῖα ἑλληνικά σημαίνει λιγότερη, μικρότερη. Πιστεύουν ὁρισμένοι ἁρμόδιοι τῆς Παιδείας κατά τίς τελαυταῖες δεκαετίες ὅτι πρέπει νά ληφθοῦν μέτρα γιά τήν μείωση τῆς πνευματικῆς προσπαθείας, τήν ὁποία καταβάλλουν τά μικρά παιδιά στό σχολεῖο ὥστε ἔτσι νά γίνει συμπαθέστερο τό σχολεῖο καί νά μήν ἀπωθεῖ. Βλέπουμε, λοιπόν, μέσα σ\' αὐτό τό πλαίσιο πρῶτα νά καταργοῦνται οἱ τόνοι καί τά πνεύματα καί νά ἐπιβάλλεται χωρίς σοβαρή μελέτη τό μονοτονικό. Τότε ἀκούσθηκε τό ἐπιχείρημα ὅτι ἔτσι θά διευκολυνθοῦν οἱ μαθητές καί οἰ τυπογράφοι. Στήν συνέχεια εἴδαμε τήν λογική τῆς ἥσσονος προσπαθείας νά κόβει σημαντικά κεφάλαια ἀπό τήν Ἱστορία. Τά ἑλληνόπουλα ἐδῶ καί δέκα χρόνια δέν διδάσκονται στό Λύκειο τήν Τουρκοκρατία καί τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση μέ τήν δικαιολογία ὅτι ἔχουν πολλή ὕλη. Εἴδαμε ἐπίσης νά καταργεῖται ἐπί ἀρκετά χρόνια ἡ γραμματική καί οἰ κανόνες της στή νεοελληνική γλῶσσα, ἄν καί μαθαίνω ὅτι ὑπάρχουν σκέψεις ἐπαναφορᾶς. Βλέπουμε σήμερα νά ἀφαιροῦνται οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ἀπό τήν Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Γ\' Γυμνασίου, ἐπειδή τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο ἔδωσε ἐντολή νά μήν ὑπερβαίνουν τά διδακτικά βιβλία τίς 150 σελίδες. Καί μόλις πῆρα στά χέρια μου τό καινούργιο βιβλίο Ἱστορίας τῆς Στ\' Δημοτικοῦ ὅπου ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση ἔχει συρρικνωθεῖ σέ 100 περίπου γραμμές. Πάλι μέ τήν δικαιολογία ὅτι δέν πρέπει νά φορτώνουμε τά παιδιά μέ πολλή ὕλη!

Ἐκεῖ πού ἡ λογική τῆς ἥσσονος προσπαθείας ἄρχισε νά ἔχει ἐμφανέστατα καί ἀρνητικότατα ἀποτελέσματα εἶναι ὁ τομεύς τῆς γλωσσικῆς ἀγωγῆς. Ὑπάρχουν ἤδη δύο σοβαρές μελέτες πού καταδεικνύουν ὅτι τό μονοτονικό καί οἱ γενικότρες ἁπλουστεύσεις ( π.χ. κατάργηση τῆς Ἐκθέσεως Ἰδεῶν μέ τήν παλαιά της μορφή, χαλάρωση τοῦ ἐνδιαφέροντος γιά τήν ὀρθογραφία κλπ) προκάλεσαν μεγάλη ζημία. Ἡ πρώτη ἔρευνα ἀνακοινώθηκε σέ Ἰατρικά Συνέδρια, ἀλλά καί στήν ἡμερίδα γιά τό Μονοτονικό πού διοργάνωσε ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Πολιτιστικῆς Ταυτότητος στήν Στοά τοῦ Βιβλίου (22/5/2006). Ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς ὁμάδος Ψυχολόγων Ψυχίατρος Ἰωάννης Τσέγκος ἀνέλυσε τό πείραμα πού πραγματοποιεῖται ἐδῶ καί πέντε χρόνια μέ δύο ὁμάδες μαθητῶν τοῦ Δημοτικοῦ. Ἐκεῖνοι πού διδάχθηκαν κείμενα Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν καί πολυτονικοῦ ἔδειξαν μεγαλύτερες μαθησιακές καί διανοητικές ἱκανότητες συγκριτικά μέ ἐκείνους πού ἔμειναν στήν ἐπίσημη διδασκαλία τοῦ μονοτονικοῦ. Τά στοιχεῖα τῆς ἔρευνας ὁδηγοῦν στό πολύ πιθανό συμπέρασμα ὅτι τό μονοτονικό ἐπέδρασε καταλυτικά στήν αὔξηση τῶν πάσης μορφῆς δυσλεξιῶν. (Ὅρα τό βιβλίο \"Ἡ ἐκδίκηση τῶν Τόνων\" τοῦ Ἰωάννη Τσέγκου, Ἐναλλακτικές Ἐκδόσεις, Ἀθῆναι 2005).

Ἀρκετοί προσπάθησαν νά ἀμφισβητήσουν τά πορίσματα τῆς ἔρευνας, ὅμως τούς διαψεύδει ἡ διεθνής ἐμπειρία. Οἱ Ἰάπωνες καί οἰ Κορεάτες ἀρνήθηκαν κατά καιρούς κάθε σκέψη γιά κατάργηση τοῦ δυσκόλου ἀλφαβήτου τους καί καθιέρωση τοῦ λατινικοῦ καί γιά ὁποιαδήποτε μείωση τῶν ἰδεογραμμάτων . Ἡ σοβαρή μελέτη τοῦ θέματος κατέληξε στό συμπέρασμα ὅτι ὁ κόπος πού καταβάλλουν τά μικρά παιδιά στό Δημοτικό γιά νά μάθουν τά ἰδεογράμματα ἀποτελεῖ τήν βάση τοῦ οἰκομομικοῦ θαύματος τῆς Ἄπω Ἀνατολῆς. Γενικότερα θά δοῦμε ὅτι οὐδείς λαός πού σέβεται τήν ἱστορία του καί τήν Παιδεία του προέβη ποτέ σέ γλωσσικές καί ἐκπαιδευτικές ἁπλουστεύσεις καί ἐκπτώσεις μόνο καί μόνο γιά νά δικαιώσει τήν ἥσσονα προσπάθεια.

Ἡ δεύτερη σχετική ἔρευνα διεξήχθη ἀπό τό Κέντρο Ἐκπαιδευτικῶν Ἐρευνῶν -ὑπό κρατικό ἔλεγχο- καί δημοσιεύθηκε στίς 27/5/2006 στήν ἐφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Ἐκεῖ , λοιπόν, διαβάζουμε ὅτι ἡ ἔρευνα πραγματοποιήθηκε μεταξύ μαθητῶν τῆς Γ\' Γυμνασίου καί τῆς Α\' Λυκείου μέ βάση τήν ἐπίδοσή τους στίς ἐνδοσχολικές ἐξετάσεις. Τά μεγαλύτερα προβλήματα παρουσιάζονται στή χρήση τῆς Νεοελληνικῆς. Τά παιδιά μας δέν μποροῦν νά ἐκφρασθοῦν, ἔχουν λεξιπενία, δηλαδή πτωχότατο λεξιλόγιο, καί οὐσιαστικά ἔχουν χάσει κάθε ἐπαφή μέ τόν τονισμό.Ὑποτίθεται ὅτι τό μονοτονικό θά βελτίωνε τήν ὀιρθογραφική τους ἱκανότητα. Φεῦ! 24 χρόνια μετά τήν ἐπιβολή αὐτοῦ τοῦ ἀπαράδεκτου μέτρου, οἰ ἐκπαιδευτικές ἄρα καί ἐθνικές συνέπειες εἶναι ὁρατές ἀπ\' ὅλους ἐκτός ἀπό τούς φανατικούς καί τούς στρουθοκαμηλίζοντες. Ἡ συγκεκριμένη ἔρευνα διαπιστώνει:

\" Ἐνδεικτικά στή Νεοελληνική Γλῶσσα ἀποτυπώθηκαν λάθη πού ἀφοροῦν τόν τονισμό καί τήν στίξη, τόν θεματικό πυρῆνα, καθώς καί λάθη πού ἀφοροῦν τό κλιτικό σύστημα τῶν ὀνομάτων καί τῶν ρημάτων. Πολύ συχνά οἱ τόνοι παραλείπονται, ἐνῶ ἄλλοτε σημειώνονται ἐντελῶς τυχαῖα. Στό 84,5% τῶν γραπτῶν βρέθηκαν λάθη, ἐνῶ σημειώνεται παράλειψη τόνου σέ ποσοστό 86,6%\" . Προσωπικά δέν εἶμαι ἐκπαιδευτικός, ἀλλά ἐκπλήσσομαι καί διαμαρτύρομαι ὡς γονεύς καί ὡς Ἕλλην πολίτης καί ὡς φορολογούμενος. Εἶναι καιρός νά καθήσουμε σοβαρά ὅλοι κάτω, χωρίς παρωπίδες κομματικές καί ἰδεολογικές, καί νά συζητήσουμμε τό μεῖζον ἐθνικό θέμα τῆς Παιδείας. Δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχουμε τέτοια δραματική γλωσσσική παρακμή καί νά ζητοῦν κάποιοι νά μή θίξουμε τίς δῆθεν \"προοδευτικές\" μεταρρυθμίσεις. Δέν εἶναι δυνατόν Δυτικοί Θεολόγοι νά μελετοῦν μέ σεβασμό τούς Τρεῖς Ἱεράρχες καί τά Ὀρθόδοξα ἑλληνόπουλα νά μή τούς διδάσκονται στό ὄνομα τῆς .....λιγότερης ὕλης. Δέν εἶναι λογικό νά μή μαθαίνει τό ἑλληνόπουλο ἀναλυτικά καί μέ ἔμφαση στούς ἥρωες καί στούς πρωταγωνιστές τήν Ἐθνεγερσία πού μᾶς ξανάδωσε στόν ἥλιο μοῖρα μετά ἀπό μακρόχρονη Λατινοκρατία καί Τουρκοκρατία. Δέν εἶναι Παιδεία ἐκείνη πού ἀποκόπτει τά παιδιά τῶν Τεχνικῶν Λυκείων ἀπό τήν Νεοελληνική Γλῶσσα μας , ὅπως οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές διαμαρτυρήθηκαν.

Προτάσεις πολλές θά ὑπάρξουν. Ταπεινά καταθέτω τήν δική μου. Νά ἀρχίσουν οἱ μαθητές ἀπό τήν Ε\' Δημοτικοῦ νά μαθαίνουν τίς παλαιότερες μορφές τῆς γλώσσας μέ τό πολυτονικό μέσῳ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Νά εἰσαχθοῦν στό Γυμνάσιο τά Πατερικά Κείμενα ὡς γλωσσική καί θρησκευτική Παιδεία. Νά μελετηθεῖ μέ τόλμη ἡ δυνατότης σταδιακῆς ἐπανόδου τοῦ πολυτονικοῦ σέ ὅλες τίς βαθμίδες. Νά ξαναγραφοῦν τά βιβλία τῆς Ἱστορίας χωρίς περικοπές ὕλης καί χωρίς τό σύμπλεγμα \"μή θίξουμε τούς Τούρκους\" . Τό μαρτύριο τοῦ Πατροκοσμᾶ καί τοῦ Ἀθανασίου Διάκου εἶναι πρότυπο γιά νά χαλυβδώσουμε τούς χαρακτῆρες τῶν παιδιῶν μας. Ἕνα ἐγχειρίδιο πού ἀποσιωπᾶ τόν τρόπο τοῦ θανάτου τους δέν μορφώνει. Ἀντιθέτως παραμορφώνει . Τήν Ἀλήθεια. Διότι Ἀ-λήθεια σημαίνει ὄχι στήν λήθη. Νά μήν λησμονοῦμε. Τήν γλῶσσα , τήν παράδοση, τίς θυσίες.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.