Το δικαίωμα στη διαφορά Οι διάφοροι ανησυχούντες για την προς τα έξω εικόνα μας είναι κατά κανόνα ξενοσπουδαγμένα ανθρωπάρια που περιφρονούν τον τόπο τους Διονύσης Χαριτόπουλος Αντίβαρο, Απρίλιος 2007 Μόλις πρωτοανοίξαμε τα μάτια μας ως ξαναγεννημένο ελληνικό κράτος, μας δείξανε το είδωλο της Δύσης. Εκεί ήταν οι κυρίαρχοι του σύγχρονου κόσμου και, αν θέλαμε να προοδεύσουμε, στα δυτικά κράτη έπρεπε να προσκολληθούμε και σ\' αυτά να μοιάσουμε. Η Δύση έγινε ο μόνος προορισμός μας. Έκτοτε, από το 1830 μέχρι σήμερα, οι ξένοι και οι ντόπιοι παιδονόμοι μάς επιτηρούν σχολαστικά. Και, κάθε φορά που προσπαθούμε να ξεφύγουμε και να κάνουμε το δικό μας, μας μαλώνουν• δεν αρκεί να \"ανήκομεν στη Δύση\", πρέπει να αντιγράψουμε τους Δυτικούς σε όλα τα σουσούμια τους. Ιδίως τελευταία, με τη φούσκα της παγκοσμιοποίησης, κάποιοι ντόπιοι κράχτες του ολοσχερούς εκδυτικισμού κατάντησαν υστερικοί. Πολιτικοί ταγοί και δημοσιολογούντες συγχύζονται υπέρμετρα με κάθε γηγενές έθος που επιβιώνει ακόμη. Αν στον Λαγκαδά αμολάγαμε ταύρους στους δρόμους όπως στην Παμπλόνα, θα ήταν περισσότερο ανεκτό από τα Αναστενάρια. Αν φοράγαμε σκοτσέζικο κιλτ σαν τον Σον Κόνερι στις επίσημες στιγμές, θα ήταν πιο αποδεκτό από τη φουστανέλα. Κι αν γίνει καμιά στραβή --ζωντανή χώρα είμαστε--, οι ετερόφωτοι ψαλιδόκωλοι μας επισείουν περιδεείς το φόβητρο των άλλων• οι γνωστοί σαχλαμαράκηδες ξεσπαθώνουν στα κανάλια: \"πάλι γελάνε μαζί μας\" και \"τι θα πουν οι ξένοι\". Μας εθίζουν να τρέμουμε το CNN όπως παλιά την κουτσομπόλα της γειτονιάς μη μας πιάσει στο στόμα της. Είναι φανερό πως οι άνθρωποι πάσχουν. Η πολιτισμική διαφορά και η εθνική ιδιαιτερότητα εκλαμβάνονται από το συρρικνωμένο Εγώ τους σαν μειονέκτημα. Όπως ο σπουδαγμένος σκερβελές που ντρέπεται για το τσεμπέρι της μάνας που τον σπούδασε. Μάλλον δεν έχουν επίγνωση πού φύτρωσαν. Εδώ είναι Ελλάδα. Είμαστε στη Βαλκανική Χερσόνησο, αλλά δεν είμαστε Σλάβοι• συνορεύουμε με την Ανατολή, αλλά δεν είμαστε μουσουλμάνοι• ανήκουμε στην Ευρώπη, αλλά δεν είμαστε Δυτικοί. Τι είμαστε; Έλληνες. Αυτό κάποιοι συμπλεγματικοί δεν μπορούν να το αντέξουν. Αδυνατούν να επωμιστούν την ιδιαιτερότητά μας. Με την πρώτη επίκριση γονατίζουν. Καμία αυτοπεποίθηση• καμία υπερηφάνεια γι\' αυτή τη μοναδικότητα που μας χαρίστηκε. Η συγγένεια και η ομοιότητα παρέχουν ασφάλεια, ενώ εμείς βιώνουμε την ευλογία και την κατάρα που ορίζουν το μοναχοπαίδι. Το οποίο δεν είναι a priori ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο από τα άλλα παιδιά• είναι απλώς μοναχοπαίδι, με τις δικές του κληρονομιές και τα δικά του γνωρίσματα. Τα επιπόλαια ρεπορτάζ του τύπου \"πώς μας βλέπουν οι ξένοι\", που εμφανίζονται κάθε τόσο στα έντυπα, θέτουν κυρίως οικονομοτεχνικά κριτήρια, και γι\' αυτό τα συμπεράσματα μας αδικούν. Δεν είμαστε δυνατοί σε αυτά. Αλλού είναι οι επιδόσεις μας. Σε όσα μας μαθαίνουν λίγο λίγο να περιφρονούμε. Στην Ελλάδα δεν ισχύει το βάρβαρο δυτικό αξίωμα \"δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα\" (Θάτσερ). Δίνουμε ακόμη προτεραιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Τον οικογενειακό κύκλο, την παρέα, τη φιλία, το ήθος και τον άλλον, την αλέγρα όψη της ζωής, την κοινωνική κρίση για τον βίο μας. Η οικογένεια, ο αρχαιότερος θεσμός του ανθρώπινου είδους, που ίχνη του ανακαλύπτονται πριν 130.000 χρόνια, στην Ελλάδα διαπνέεται ακόμη από αγάπη, σύμπνοια και αλληλεγγύη. Δεν φτάσαμε στη δυτική εξαχρείωση των γονιών που δανείζουν τα παιδιά τους, για να σπουδάσουν, και απαιτούν την πρώτη δόση εξόφλησης από τον πρώτο τους κιόλα μισθό. Οι διάφοροι ανησυχούντες για την προς τα έξω εικόνα μας είναι κατά κανόνα ξενοσπουδαγμένα ανθρωπάρια που περιφρονούν τον τόπο τους. Είναι αυτοί που τοποθετούν τη χώρα στο τρίτο υπόγειο του δυτικού μεγάρου που βρεθήκαμε. Στους πάνω ορόφους και στα ρετιρέ οι άλλοι μπορούν να μπεκρουλιάζουν, να χυδαιολογούν, να βάζουν τη μουσική στη διαπασών, να φέρνουν πόρνες, να σοδομίζονται, να πυροβολούνται, κι εμείς στο υπόγειο \"μούγγα στη στρούγκα\" και να πατάμε στα νύχια μην ακουστούμε. Δεν πρέπει να δίνουμε δικαίωμα. Σαν τον φτωχό μαθητή στο ακριβό σχολείο, που οφείλει υπέρμετρη σεμνότητα και μαθησιακή αφοσίωση για να δικαιολογείται η παρουσία του ανάμεσα στους προνομιούχους. Τίποτα δεν κάνουμε καλά αν δεν υπάρχει το δυτικό του αντίστοιχο. Σε καθετί γνησίως ελληνικό καραδοκεί ο κίνδυνος να γίνουμε περίγελως των ξένων. Ο καθρέφτης της ζωής μας έχουν γίνει οι Δυτικοί• με τη δική τους εικόνα διαρκώς αναμετριόμαστε. Και, προκειμένου να μας \"συμμορφώσουν\", χρησιμοποιούν κάθε λογής τεχνάσματα και ανοητολογίες. Πότε καταγγέλλουν σαν \"τούρκικες\" τις πολιτιστικές κληρονομιές μας από την εποχή του Ομήρου• και πότε μας υποβιβάζουν σε ημιάγριο βαλκανικό κρατίδιο που χρήζει εξευρωπαϊσμού. Για να τελειώνουμε με αυτά τα φληναφήματα: Η μόνη προσφορά των απέναντι σεβνταλήδων στον πολιτισμένο κόσμο είναι οι τουλίπες, τις οποίες καλλιέργησαν και προστάτευσαν επειδή άρεσαν στις γυναίκες των χαρεμιών. Τίποτα άλλο. Ούτε η κουζίνα τους ούτε η μουσική τους ούτε οι χοροί τους έχουν καμία τούρκικη πρωτογένεια• είναι δάνεια από τις χώρες που περιελάμβανε η Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα καρπούνται τώρα οι κακορίζικοι γείτονες. Και είμαστε Μεσόγειοι, όχι Βαλκάνιοι. Η οροσειρά του Αίμου, που ορίζει την περιοχή των Βαλκανίων, από την ελληνική επικράτεια και μετά μπαίνει βαθιά στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου• στον ιστορικό χώρο που δημιουργήθηκαν οι μεγάλοι πολιτισμοί της οικουμένης. Αυτή είναι \"η μόνη γνήσια μας ταυτότητα, η καθαρώς μεσογειακή\". (Χατζιδάκις) Στον σύγχρονο κόσμο θα είμαστε αυτό που μπορούμε και θέλουμε να είμαστε. Μια μικρή μεσογειακή χώρα εκπάγλου φυσικής καλλονής, με ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες, βαρύ όνομα και βαριά κληρονομιά. Με τη δική μας σφραγίδα στην τέχνη, στα ήθη και στον τρόπο ζωής, που δεν έπαψαν να εξελίσσονται και να αναπλάθονται ακόμη και τον μεγάλο χειμώνα της τουρκοκρατίας. Έχουμε μνήμη, ιστορία και συνέχεια. Σε αυτόν τον τόπο επί 2.500 χρόνια δεν σταμάτησε να γράφεται αυθύπαρκτη ποίηση, να δημιουργούνται αριστουργήματα πρωτότυπης ζωγραφικής, αρχιτεκτονικής, τραγουδιού και ανανεούμενων προσωπικών και κοινοτικών δεσμών βαθύτατης ανθρώπινης συνάφειας που πόρρω απέχουν από την ωφελιμιστική δυτική σκέψη. Ευτυχώς, οι Έλληνες \"αεί παίδες εισίν\". ʼναρχοι και ατίθασοι, έχουν τις παμπάλαιες νόρμες τους περί πολιτικώς ή κοινωνικώς \"ορθού\", και οι διάφοροι ξενόφερτοι κανόνες είναι για να παραβιάζονται. Μπορεί να συμβιβαζόμαστε επιφανειακά, να ακολουθούμε μόδες και ντιρεκτίβες αλλότριες, αλλά οι πρόγονοί μας δεν έσβησαν μέσα μας• \"ζούνε και μετά τον θάνατό τους\". (Ασδραχάς) Έχουμε δικαίωμα στη διαφορά. Και ουδείς τεχνοκράτης δικαιούται να υποτιμά έναν λαό που δημιούργησε τον κορυφαίο σύγχρονο λαϊκό πολιτισμό αγάπης και ανθρώπινης συναλληλίας. ʼλλα είναι αυτά που μας γελοιοποιούν στα μάτια κάθε λογικού όντος και για τα οποία θα έπρεπε να ντρεπόμαστε. Η συστηματική καταστροφή του τόπου μας, η υποβάθμιση του λαϊκού μας πολιτισμού, η τουριστική εκπόρνευση, τα mousakas, souvlaki, rent a car, οι νησιώτισσες γιαγιάδες που φωνάζουν rooms-rooms στα λιμάνια, οι συντάξεις του ΙΚΑ, τα ράντζα των νοσοκομείων, ο εφιάλτης του Κηφισού, η τσιμεντοποίηση του Μαραθώνα, η ανοχή στη διαφθορά των διοικούντων. Κάθε μέρα δρούμε βάναυσα εναντίον της ύπαρξής μας. Το πώς υπάρχουμε ακόμη ως χώρα είναι ανεξήγητο σαν θαύμα. Σε μία και μόνη περίπτωση δικαιούται να γελάει ο πασαένας μαζί μας. Δυτικός, Ανατολίτης, Αφρικανός ή Εσκιμώος. Όταν τον κοιτάμε στα μάτια και προσπαθούμε να τον μιμηθούμε. Σαν τον σκύλο τον αφέντη του. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ρεσάλτο, τεύχος Μαρτίου 2007 και στα "Νέα" 28-12-2002: http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=17526&m=P31&aa=1 Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο σε μονοτονικό. Διαβάστε την πολυτονική του έκδοση.