Πρωί πρωί χαράματα
έκοψα απ τον ήλιο γράμματα
στη γλώσσα που διαβάζουνε
οι αγράμματοι κι αγιάζουνε.
Ο. Ελύτης.
Αυτή τη γλώσσα, απ τις αμμουδιές του Ομήρου, με τα πρώτα πρώτα Δόξα Σοι, με τα πρώτα λόγια του ύμνου, τη γλώσσα που μου έδωσαν ελληνική και είναι η μόνη έγνοια μου, αυτή τη γλώσσα σήμερα έβαλαν σημάδι οι μετα- απορρυθμιστές της σχολικής πραγματικότητας.
Διά της αλλαγής των βιβλίων, διά της νέας μεθόδου διδασκαλίας και διά της μετάλλαξης του δασκάλου.
Αρχικά φάνηκε το βάρος να πέφτει στο βιβλίο ιστορίας, το οποίο ευτυχώς απεσύρθη, όμως τα βιβλία της Γλώσσας του δημοτικού σχολείου έχουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης. Καθ ότι το μάθημα της Γλώσσας διδάσκεται 7-9 ώρες την εβδομάδα και σε όλες τις τάξεις, ενώ το μάθημα της Ιστορίας μόνο 2 ώρες στις τέσσερις μεγαλύτερες τάξεις, κατά κανόνα τελευταίες πάντα στο πρόγραμμα, κατά τις οποίες η διάθεση και η απόδοση των μαθητών πέφτει σημαντικά, έναντι των πρώτων ωρών, οι οποίες είναι πάντα ώρες Γλώσσας.
Με τα νέα βιβλία Γλώσσας του δημοτικού σχολείου έχουμε για πρώτη φορά στην ιστορία την υποχώρηση του λογοτεχνικού κειμένου κατά 40% περίπου και την εισαγωγή νέων κειμενικών ειδών, όπως: συνταγές μαγειρικής, μικρές αγγελίες, διαφημίσεις, αφίσες, οδηγίες χρήσεως καφετιέρας, άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά, ανακοινώσεις και άλλα.
Το επιχείρημα των αρμοδίων είναι η προσαρμογή στον σύγχρονο κόσμο και αφού βεβαίως αυτός είναι καταναλωτικός και ανταγωνιστικός, προς τι η διαφοροποίηση και η αντίσταση;
Ο λόγος πια δεν είναι τέχνη, γι αυτό και παντού μιλάνε για παραγωγή λόγου, και όχι για δημιουργία.
Ο στόχος είναι προφανής. Θέλουν ένα σχολείο υποταγμένο στο νόμο της αγοράς, ένα σχολείο που υιοθετεί απροκάλυπτα πλέον τα κριτήρια και τη γλώσσα του θεάματος, του εμπορίου, της ανταγωνιστικότητας. Μιας γλώσσας οικείας, αφού αυτήν μας μαθαίνει το περιβάλλον μας να μιλάμε.
Όταν ο άνθρωπος απομακρύνεται από τα
κείμενα και τις παραδόσεις ομοιάζει με
στήλην άλατος υπό βροχήν.
Ανδρέας Εμπειρίκος.
Η λογοτεχνία πλέον είναι ενοχλητική.
Διότι, με το λογοτεχνικό κείμενο η ζωή προσεγγίζεται αξιακά, μεταγγίζεται στο παιδί βιωματική εμπειρία και βιωμένη πραγματικότητα, αποφεύγεται η ιδεολογικοποίηση της ζωής και η παραγωγή ιδεολογημάτων. Καλλιεργείται η κλίση του ανθρώπου προς τη θυσία και την υπέρβαση της εγωκεντρικής θεώρησης των πραγμάτων.
Η λογοτεχνία συνδεδεμένη άρρηκτα με την κλασσική παιδεία, προβάλλει πρότυπα θάρρους και αυταπάρνησης, καλλιεργεί διαχρονικές αξίες, ερεθίζει πνευματικά, προσφέρει τη γλώσσα στην ανώτερή της μορφή.
Έτσι, εμποδίζει την οικοδόμηση συνείδησης υποταγμένης στην γοητευτική κοινωνία του θεάματος και στη γεύση του μοναχικού εμπορεύματος.
Με την εισαγωγή νέων κειμενικών ειδών το μάθημα της Γλώσσας μετατρέπεται σε παροχή εγκυκλοπαιδικών γνώσεων, πληροφοριών, συνθημα-τολογικών παραινέσεων, ιδεολογημάτων και καταναλωτικών μηνυμάτων. Είναι δε τόσα πολλά τα καταναλωτικά μηνύματα που είναι αδύνατον το παιδί να αντισταθεί καθότι η κριτική του σκέψη είναι ακόμα πολύ αδύναμη.
Με την υποχώρηση της λογοτεχνίας υποχωρεί η ανάγνωση του πολιτισμού και η επίδραση του στην διαμόρφωση του χαρακτήρα, καθώς και η υιοθέτηση κριτηρίων αληθείας στη συγκρότηση του πνεύματος των νεοελλήνων.
Η ανάγνωση πλέον είναι χρήσιμη στο να παρέχει πληροφορίες. Η γνώση υποκλίνεται στην πληροφορία κι ας εμμένει ο λαός, κάλλιο γνώση παρά γρόσι .
Με τα προηγούμενα βιβλία της δεκαετίας του ΄80, της δεκαετίας της φρίκης, διδάξαμε ελληνική γλώσσα χωρίς γραμματική και συντακτικό, δηλαδή χωρίς σπονδυλική στήλη.
ʼγνωστες γλώσσες της Βαβέλ,
χωρίς συγγένεια με τη γραμματική
το συναξάρι μήτε το ψαλτήρι.
Γ. Σεφέρης.
Με τα καινούργια βιβλία συνεχίζεται η μη λειτουργική χρήση της γραμματικής, παρ όλη την αρνητική εμπειρία 25 χρόνων. Επιπλέον εξαφανίζεται και το περιεχόμενο. ʼνυνδρα κείμενα, τα οποία αδυνατούν να εμπνεύσουν και να διδάξουν τους μαθητές, ψυχρή αφήγηση κατάλληλη για ένα παρατεταμένο ροχαλητό.
Μαζί με τα νέα βιβλία και νέα μέθοδος διδασκαλίας, ομαδοσυνεργατική, επονομαζόμενη. Χωρισμός των τάξεων σε ομάδες των 4-5 ατόμων. Στόχος η άλωση της πνευματικής συγκρότησης των μαθητών και σε βάθος χρόνου, του ελληνικού λαού.
Με τη μέθοδο αυτή η πορεία προς τη γνώση και την αλήθεια ως βιωμένες πραγματικότητες βεβαίως, παύει να συντελείται προσωποκεντρικά δηλαδή διά του δασκάλου, όπως γινόταν μέχρι τώρα, αλλά αυτοδιδακτικώς, αφού τα παιδιά μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν και έτσι οδηγούνται στην αυτό-ανακάλυψη της γνώσης. Η παρουσία του δασκάλου ατονεί και από κεφαλή της τάξεως και οδηγός, γίνεται απλός ρυθμιστής των ομάδων.
Ο κατακερματισμός της τάξεως σε ομάδες, φραξιοποιεί την ήδη υπάρχουσα ομάδα που είναι η τάξη και προσθέτει νέους αρχηγούς στην μαθητική κοινότητα, έναν από κάθε ομάδα και η τάξη μετατρέπεται σε σκορπιοχώρι.
Μεταξύ των ομάδων καλλιεργείται έντονος ανταγωνισμός, υποσυνειδήτως δε προωθείται η καλύτερη ανταγωνιστική ομάδα κατ εικόνα της ανταγωνιστικής και πλεονεκτικής κοινωνίας μας.
Στόχος βασικός της μεθόδου είναι η κατάργηση του δασκάλου. Ο δάσκαλος ως πρόσωπο είναι φορέας μιας παράδοσης αξιών, αρχών και βιωμάτων, ιστορικά επιβεβαιωμένων σ αυτόν τον τόπο. Με τον παραμερισμό του δασκάλου οι μαθητές φτάνουν μόνοι τους στη γνώση και την αλήθεια δημιουργώντας έτσι τον νέο τύπο του αυτοδίδακτου μαθητή.
Πρέπει οπωσδήποτε η διδασκαλία να είναι δασκαλοκεντρική;
Βεβαίως και πρέπει εσαεί να παραμείνει δασκαλοκεντρική, αρκεί κι ο δάσκαλος να είναι πρωτίστως πρόσωπο και όχι ρόλος. Διότι ο δάσκαλος διδάσκει με την ίδια τη ζωή του, με τον τρόπο που μιλάει, που συμπεριφέρεται. Μόνο ένα πρόσωπο μπορεί να ενσταλάξει στις ψυχές των παιδιών το μορφωτικό αγαθό.
Σημαντικότερο και απ τη διαδικασία της μάθησης είναι η σύναψη διαπροσωπικής σχέσεως μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Σχέση- αντίδοτο στην απρόσωπη κοινωνία της νέας εποχής. Στο σχολείο ερχόμαστε πρώτα και πάνω απ όλα για να βλεπόμαστε. Πρόσωπο με πρόσωπο μαθητές και δάσκαλος, με την αλληλοπεριχώρηση των οφθαλμών και των καρδιών τους, δημιουργούν την σχέση- πρότυπο για την οικοδόμηση κοινωνίας προσώπων.
Αν θέλεις να διαμορφώσεις χαρακτήρα πρέπει να μαθητεύσεις παρά τους πόδας ανθρώπου που έχει χαρακτήρα, αν θέλεις να αποκτήσεις ήθος σε άνθρωπο που διαθέτει ήθος. Αν θέλεις!
Διότι αμαθεία τε μετά σωφροσύνης
ωφελιμότερος η δεξιότης μετά ακολασίας.
Θουκυδίδης.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος μόνο για το «πως» και όχι για το «τι». Αναζητούμε την καλύτερη μέθοδο για να διδάξουμε τι; Δεν ξέρουμε, μας αφήνει αδιάφορους. Ο στείρος διδακτισμός είναι ακίνδυνος. Το περιεχόμενο του μορφωτικού αγαθού όμως;
Ο δάσκαλος και ο μαθητής είναι πρόσωπα και εκείνο που τους συνδέει είναι η διαπροσωπική σχέση που δομείται μεταξύ τους. Συνεπώς ανάμεσά τους δεν μπορούν να παρεμβάλλονται τα απρόσωπα, τα αφηρημένα. Το μορφωτικό αγαθό, η διδακτέα ύλη πρέπει να ξεκινάει απ τα πρόσωπα.
Η γνώση, η αλήθεια, η αρετή, ως συνιστώσες του μορφωτικού αγαθού δεν μπορούν να διδάσκονται απρόσωπα και αφηρημένα, παρά μόνο ως σαρκωμένες σε δρώντα πρόσωπα.
Αυτός ο τόπος με την Ιστορία του την Παράδοσή του και την εν γένει πνευματική του συγκρότηση δεν πρόβαλλε ποτέ το απρόσωπο κι έτσι απέφυγε τον πειρασμό και την έκπτωση του ηθικισμού. Διότι αυτονομημένη η αλήθεια, η γνώση, η αρετή, από τα δρώντα πρόσωπα καταντάει στείρος και μηδενιστικός ηθικισμός.
Η προσέγγιση του μορφωτικού αγαθού ήταν πάντοτε οντολογική. Τα πάντα ήταν σαρκωμένα σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Στον διπλανό μας, στον ήρωα, στον άγιο.
Σήμερα, με τα νέα βιβλία επιχειρούν το μεγαλύτερο και καλύτερα σχεδιασμένο χτύπημα στην οντολογία αυτού του τόπου.
Ο μαθητής πρέπει να προσλάβει τα πάντα αυτονομημένα, αφηρημένα και αποκομμένα από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, τα δρώντα πρόσωπα. Ούτως ώστε, ως αυριανός πολίτης, να βιώσει και να μεταδώσει τον νέο τρόπο ηθικιστικής προσέγγισης της ζωής, κατ εικόνα του προϊόντος εμπορεύματος και καθ ομοίωσιν της εικονικής πραγματικότητας.
Η ποιότητα του περιεχομένου των νέων βιβλίων συναινεί στην άνοδο της ασημαντότητας, ώστε το παιδί να μαθαίνει τα πάντα, χωρίς να κατανοεί τίποτα. Ένας αυριανός πολίτης χωρίς εφόδια, χωρίς αρματωσιά, παροπλισμένος οπλίτης χωρίς κριτική σκέψη.
