Για μια ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ με κέντρο τη ΖΩΗ.

Η περίπτωση παραγωγής και μεταφοράς της ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ της ΔΕΗ. Μια απάντηση των πολιτών-πελατών στις επιπτώσεις στην ζωή και τη φύση.

Αγαπητοί φίλοι, με αφορμή το ζήτημα της διέλευσης των Πυλώνων Υ. Τ. από την περιοχή μας και τις διαμάχες με την ΔΕΗ για μια 10ετία, έχω την ευκαιρία να μιλήσω σήμερα από τη σκοπιά του συλλόγου πρόληψης, απέναντι στις εξαρτησιογόνες ουσίες, και όχι μόνο. Ο σύλλογός μας που δημιουργήθηκε πριν 3 χρόνια στη περιοχή του Δήμου Μεσσάτιδας για τις ανάγκες της ζωής, έχει την ονομασία «Παλμός ζωής». Φυσικά, και πολλοί άλλοι μηχανισμοί του πολιτισμού μας είναι αλλότριες δυνάμεις προς την ουσία της ζωής.

Η σύγχρονη τεχνολογία μεταμορφώνεται κι αυτή σε δύναμη πάνω στον άνθρωπο και πάνω στη φύση. Ο πόλεμος των ημερών, δείχνει και τα δύο, με «σοκ και δέος»!!!. Ούτε τη φύση προστατεύει με το απεμπλουτισμένο ουράνιο στις βόμβες, ούτε τους λαούς και τους ανθρώπους απελευθερώνει. Και αν το πρόβλημα ήταν μόνο για τις πολεμικές εκστρατείες, η ελπίδα θα βρισκόταν μόνο στο τέλος του πολέμου. Όμως ο «ιδεώδης άνθρωπος» του πολιτισμού μας, είναι ο τυποποιημένος άνθρωπος της καθησυχαστικής ζωής, της αγοραίας αντίληψης, του μεταλλαγμένου όντος και από την σύγχρονη τεχνολογία. Γι’ αυτό, δεν φτάνει σήμερα να μιλήσουμε μόνο στη γλώσσα της επιστήμης και της τεχνικής της, αλλά κυρίως στη γλώσσα της ζωής.

Και για να γίνω συγκεκριμένος: τίθενται ξανά και δυνατά τα θεμελιώδη ερωτήματα «πως αρμόζει να ζούμε» και «τι νόημα έχει η ζωή μας». Τα ερωτήματα που κυριάρχησαν στον 20^ο αιώνα «πως φτιάχνουμε τα πράγματα» και «πως αυτά ευκολύνουν τη ζωή μας», τα οποία απευθύνθηκαν στην τεχνολογία και τους ειδικούς της, δεν έχουν οριστικά πια, καμιά ηθική και καμιά πολιτισμική αξία από μόνα τους.

Στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψετε να θεωρήσω, πως τα προβλήματα αυτά έχουν πολύ βαθύτερα αίτια, και δεν είναι μόνο ζήτημα κακής επιστημονικής και τεχνολογικής διαχείρισης.Έχουν να κάνουν με τα θεμέλια του επιστημονικού και τεχνολογικού κοσμοειδώλου μας, δηλαδή φτάνουν μέχρι την εννοιολογική μας σκέψη.

Έτσι εύκολαμπορεί να πιστέψει ο άνθρωπος πως ό,τι άλλοτε προσπαθούσε να πετύχει με τη θρησκεία ή τη μαγεία, σήμερα το κατορθώνει χάρη στην επιστήμη, γι’ αυτό και επενδύει στην επιστήμη καθαρά θρησκευτικές ή μαγικές προσδοκίες. [1] Οι εφαρμογές όμως της επιστήμης συχνά πια μας διαψεύδουν οικτρά!!!! Στην εποχή μας ολόκληρος ο πολιτισμός μας έχει γίνει άνω – κάτω, επιζητώντας με μανία την εξειδίκευση. Στ’ αυτιά μας μπορούμε να ακούσουμε την προφητική κραυγή του Τ. Σ. Έλιοτ: «Που είναι η ζωή που χάσαμε στης ζήσης την τύρβη; Που είναι η σοφία που χάσαμε στη γνώση; Που είναι η γνώση που χάσαμε στις πληροφορίες;» [2]

Εδώ λοιπόν δεν εκφράζω μίσος για τον «άνθρωπο κατασκευαστή», τον homo faber. Αντίθετα θέλω να τον υμνήσω, στον βαθμό που είναι δημιουργός, γιατί «μέτρον πάντων των χρημάτων, δηλαδή και τεχνολογικών επιτευγμάτων, άνθρωπος…».

Στην ημερίδα αυτή, όπως και σε άλλες παρόμοιες (ΤΕΕ 26-05-1993, ΟΙΚΙΠΑ 24-05-2002), πολύ εξειδικευμένοι επιστήμονες, με προσήλωση στις επιστημονικές τους βεβαιότητες, τοποθετούνται για την ψυχή του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού. Πρόκειται για τα τεχνικά ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία, που προστέθηκαν ραγδαία τον 20^ο αιώνα στα φυσικά, που μαζί τους ζούσε φιλικά η ανθρωπότητα χιλιετηρίδες. Τα τεχνολογικά συγκροτήματα που τα παράγουν και τα διασκορπίζουν, όπως τα συγκεντρωτικά ηλεκτρικά εργοστάσια παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας, με επακόλουθο τους υποσταθμούς μετατροπής της τάσης και τις γραμμές μεταφοράς των ηλεκτρικών φορτίων, στη-ρίχτηκαν κυρίως στο νόμο του Φαραντέϊ (1833). Οι κεραίες εκπομπής για την κατανάλωση πληροφοριών και οι συσκευές κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας είναι η αναπόφευκτη προέκτασή τους.

Δυστυχώς ο πολιτισμός μας στις αρχές του 20^ου αιώνα, στη μεγάλη καμπή και της σύγχρονης τεχνολογίας, δεν κατάφερε να ακολουθήσει την ολιστική αντίληψη για τη ζωή, σ’ Ανατολή και Δύση, αλλά την σχολαστική, αναλυτική και μηχανιστική ( βλέπε Μπέρτραντ Ράσελ). Αυτός και ο ποταμός των όμοίωντου, κόντεψαν να μας πείσουν μέσα σε 100 χρόνια, ότι καθήκον του ανθρώπου είναι να εξερευνά τον φυσικό κόσμο, να κυριαρχεί πάνω σ’ αυτόν, και μάλιστα να εφαρμόζει πάραυτα τις ανακαλύψεις στην καθημερινή ζωή, χωρίς να εξετάζει τις συνέπειες τόσο πάνω στην ανθρώπινη ζωή, όσο και πάνω στη φύση.

Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου βρισκόμαστε μπροστά στα τεράστια οικονομικά και οικολογικά προβλήματα και απέναντι στο δέος του γάμου τεχνοκρατίας και στρατοκρατίας. Δεν διδάχτηκαν ακόμη οι υπερεξειδικευμένοι τεχνοκράτες, για τον αναχαιτιστικό τρόπο που λειτούργησαν οι αρχαίοι πολιτισμοί πάνω στην εξέλιξη της τεχνικής εν γένει. Αναφέρω ενδεικτικά τον στρόβιλο του Ήρωνα του Αλεξανδρέα, τον πρόδρομο της ατμομηχανής, ήδη από το 100 π.Χ.. [3] Αυτό έχει τεράστια σημασία για το κεντρικό θέμα της ημερίδας μας.

Να θυμίσω εδώ, πως από το 1887 ο Χέρντζ είχε ανακαλύψει το φωτοηλεκτρικό φαινό-μενο και το οποίο εξήγησε ο Αϊνστάίν το 1905, το οποίο μπορούσε να μας δώσει ηλεκτρική ενέργεια από τον Ήλιο. Επίσης η ανθρωπότητα είχε ισορροπήσει με όλες τις άλλες ήπιες μορφές ενέργειας, οπότε μπορούσαν οι τεχνοκράτες με πιο αργούς ρυθμούς, αλλά σταθερούς, να μας οδηγήσουν σε πιο φιλική με την ζωή, τεχνοφύση. Δεν το έκαναν γιατί ήταν δέσμιοι της μηχανιστικής φιλοσοφίας και έγιναν όργανα της κάθε γραφειοκρατίας.

Έτσι η σημερινή κουβέντα θα είχε ένα τελείως διαφορετικό νόημα, αφού η κάθε ΔΕΗ θα είχε πια άλλα χαρακτηριστικά. Στον βαθμό που οι ελπίδες μας διαψεύσθηκαν και η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε, είναι λογικό και απαραίτητο να ξεκινήσουμε ένα καινούργιο ταξίδι» λέει ο οικοφιλόσοφος Χένρικ Σκολιμόφσκι.[4] Γι αυτό και η ΔΕΗ, σαν μονοπώλιο του κράτους μας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μαζί με το Υπουργείο Ανάπτυξης, πρέπει να παραδειγματιστούν και να αντιληφθούν, πως η ζωή και η φύση δεν μπορούν να περιμένουν.

Σήμερα ενώ γνωρίζουμε πως η χρήση της ηλιακής ενέργειας μπαίνει με αργά και δειλά βήματα στη ζωή των Δυτικών κοινωνιών, ο πόλεμος του 2003 φαίνεται να είναι κατ΄ εξοχήν και ένας τέτοιος πόλεμος.

*

Είμαστε λοιπόν πια κυριολεκτικά βουτηγμένοι σ’ αυτό το συγκεντρωτικό σύμπλεγμα της κάθε ΔΕΗ, με το δέλεαρ όλων των εφαρμογών του να μας τυφλώνει για ένα αιώνα και βάλε. Ευτυχώς όμως για τα παιδιά μας, το ζήτημα των ήπιων μορφών ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ακόμη μπροστά μας. Οπότε απ’ αυτή την άποψη οι μικροβελτιώσεις είναι επιπέδου ασπιρίνης, όπως και η βέλτιστη διάταξη των Γ. Μ. Υ. Τ. [5]. Παρά τη σχετικά μικρή αξία τους, αποκοιμίζουν συχνά τους ανθρώπους και τους λαούς. Πιστεύω λοιπόν πως είναι ακόμη καιρός το τραίνο της ανθρωπότητας, να φρενάρει πριν την επικίνδυνη στροφή, να σταματήσει και να κατεβάσει τους επιβάτες σε ένα άλλο ενεργειακό τρόπο ζωής, λιγότερο ριψοκίνδυνο και περισσότερο μυαλωμένο!!! Προλαβαίνουμε να πατήσουμε φρένο. Και αυτό καταλήγει να είναι το νόημα αυτής της ημερίδας.

Η ΔΕΗ και η πολιτεία θα μπορούσαν να μας αποδείξουν πως βλέπουν μακριά, κάνοντας το απλό και αυτονόητο: Να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο αντιμετώπισης της ζωής και του κέρδους της επιχείρησης. Να αλλάξουν λοιπόν μεβραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροχρόνιο χρονοδιάγραμμα , συμβατό με τις ανάγκες μας,την σημερινή αντίθεση τεχνολογίας, οικονομικής πολιτικής και κυριαρχίας με τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον. Το άλλοθι, ότι μας επιβάλει τα πάντα η Ε. Ε., λες και εμείς δεν έχουμε λόγο, τελείωσε με τον πόλεμο της χρονιάς, αφού η μπεταρισμένη πολιτική της έγινε φύλλο και φτερό.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: η ΔΕΗκαι η Πολιτεία θα μπορούσαν με δική τους πρωτοβουλία να διώξουν όλους τους πυλώνες Υ. Τ. από το κατοικημένο Πολεοδομικό συγκρότημα της Πάτρας, απομακρύνοντας τα ΚΥΤ έξω απ’ αυτό; Ασφαλώς όχι, κατά τη γνώμη μου, γιατί είναι ακόμη δέσμιοι της λογικής της επιχείρησης, του κέρδους και της λογικής της κυριαρχίας.

Προσέξτε, πρόσφατη διατύπωση της Δ. Ε. Η. προς τον ΔΗΜΟ μας, τον περασμένο Σεπτέμβρη: «στη φάση αυτή παρακαλούμε να έχουμε τη σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού σας Συμβουλίου, καθώς επίσης και την βοήθειά σας σε τυχόν μεμονωμένες αντιδράσεις». (έγγρ. 23907/20.9.02 της ΔΕΗ). Πέραν της υποτίμησης του Δήμου, νουθετεί τους αιρετούς άρχοντες, απέναντι στους πολίτες που τους εξέλεξαν, απέναντι έστω στους πολίτες-πελάτες της επιχείρησης!!!! Αν επρόκειτο για μια παρέκκλιση, το ζήτημα θα ήταν ανάξιο λόγου. Το κείμενο αυτό φαίνεται πως εκφράζει με κυνικότητα αυτό, που ήδη πολλοί έχουμε ισχυριστεί. [6] Η ΔΕΗ λοιπόν, ακολουθεί ακόμα τη λογική της πυγμής, τη λογική του μύθου της ισχύος, που διαπλέκεται με το μύθο του πολιτισμού της ευζωίας και της ανάπτυξης για το κέρδος μέσω της υψηλής τεχνολογίας. Δείχνει να μη νοιάζεται για τη ζωή, παρά μόνο για την διόρθωση των επί μέρους διασυνδέσεων και αγνοεί τα θεμελιώδη προβλήματα της ολότητας, των σκοπών και τη σχέση της λογικής με τον άνθρωπο και με τον κόσμο.[7]

Δεν υποστηρίζω ότι πρέπει να γυρίσουμε πίσω το ρολόι της ιστορίας. Τους δύο τελευταίους αιώνες όμως κυριευτήκαμε και συνθλιβήκαμε απ’ αυτή την πολιτισμική αντεπανάσταση της ιστορίας. Σήμερα είναι η ώρα να αποδεσμευτούμε από αυτά τα τεχνολογικά δεσμά που οι πολλοί ακούσια και οι λίγοι εκούσια χαλκεύσαμε για τους εαυτούς μας. Ήλθε η παγκόσμια ώρα της έναρξης της απεξάρτησης και αυτό το φωνάζουμε δυνατά και στο κόσμο των τεχνικών.

Αν πιστέψουμε καταφατικά στη ζωή, τότε δεν μπορούμε να πάρουμε μέρος στην εντροπική διαδικασία του θανάτου. Γιατί μπορεί να είμαστε ένας παράτολμα ριψοκίνδυνος πολιτισμός, αλλά καθημερινά αποδεικνυόμαστε ένας άμυαλος πολιτισμός. Γι’ αυτό ας προσέξουμε μαζί, εκεί που τυπικά περιστρέφεται η ημερίδας μας, πόσα στοιχεία αφήνουν στο σκοτάδι, με περισσή τέχνη, οι τεχνοκράτες του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού συμπλέγματος:

Α). Αποφεύγουν να ανακοινώνουν στο ευρύ κοινό, πως οι Ανατολικές χώρες είχαν και έχουν σχεδόν 100 φορές μικρότερα τυπικά όρια ασφαλείας απ’ αυτά της Ε. Ε. Έτσι υποσκάπτουν με το σκεπτικό της Π. Ο. Υ.(1981), ότι « τα όρια επικινδυνότητας των ανατολικών χωρών καθιερώθηκαν με κριτήριο την πλήρη πρόληψη οποιωνδήποτε επιπτώσεων για την υγεία», ενώ των Δυτικών με το σκεπτικό «όχι άμεσες επιπτώσεις στην υγεία».[8] Το πνεύμα αυτής της έκφρασης δείχνει την απαξία τόσο για την αξία της ανθρώπινης υγείας, αλλά και απαξία του ρόλου της τεχνολογίας ως δημιουργίας.

Β). Δεν τονίζεται η συνεχής τάση μείωσης των ορίων ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου στον Δυτικό Ευρωπαϊκό κόσμο. Έτσι το όριο για το μαγνητικό πεδίο πέφτει από τα 1600 μΤ στα 640 (πτώση στο 40%) και από εκεί πέρυσι στα 100 (πτώση στο15,62%). Συνολική πτώση στο 6,25% σε μια δεκαετία. Αντίστοιχα για το ηλεκτρικό πέφτουν από τα 12 στα 10 ( πτώση στο 83,33%) και από εκεί στα 5KV/m σήμερα (πτώση στο 50%). Συνολική πτώσηστο 41,66%. [9] Το ερώτημα είναι η κατρακύλα των ορίων, σε πόσα χρόνια θα πιάσει τα όρια των ανατολικών χωρών και σε πόσα θα συμφωνήσει με αυτά της ALARA;

Γ). Δεν ανακοινώνεται και δεν υποστηρίζεται η πολιτική της «ΣΥΝΕΤΗΣ ΑΠΟΦΥΓΗΣ» ALARA (συμπεράσματα της Αμερικανικής έκθεσης NCRP), όπου τα όρια σταδιακά έπρεπε να φτάσουν στα 0,2 μΤ για το μαγνητικό πεδίοκαι 10V/m για το ηλεκτρικό πεδίο.[10] Μιλάμε για τιμές ορίων ασφαλείας, που πρέπει να μας πιάσει όλους μας «σοκ και δέος»!!!

Δ). Εννοείται πως έτσι αποκρύπτεται ότι δεξιά κι αριστερά των Γ. Μ. Υψηλής Τάσηςτα όρια ασφαλείας δεν σταματούν στα 25m, αλλά φτάνουν στα 200m και έχει ο Θεός στο μέλλον.

Ε). Αποτέλεσμα των παραπάνω, φαντάζει πράγματι σαν ασπιρίνη και χωρίς ιδιαίτερη αξία η λεγόμενη βέλτιστη διάταξη, αφού η όποια μείωση των πεδίων δεν ισχύει πέρα από 20-25 m.

ΣΤ). Είναι φυσικό για τους τεχνοκράτες, δέσμιους στη σχολαστική και μηχανιστική αντίληψη της επιστήμης και τεχνολογίας, να μη δέχονται τις κλινικές επιπτώσεις στην υγεία εξ αιτίας των πεδίων, και ιδίως για τα παιδιά, όπου π.χ. ο κίνδυνος της λευχαιμίας εξ αιτίας της έκθεσης σ’ αυτά ξεπερνάειστατιστικά το 250%, από ότι στους μεγάλους. [11] Οπότε έτσι δυσκολεύονται να μάθουν οι σύλλογοι γονέων ότι τα παιδιά τους στα σπίτια και στα σχολεία θέλουν ειδική προστασία!!!

Ζ). Επιπλέον οι θεωρητικοί υποστηρικτές του κυρίαρχου συμπλέγματος αναφέρονται μόνο στις τιμές των πεδίων και όχι και στην έμμεση επίδραση των Γ. Μ. Υ. Τ. για τους πρόσθετους , έστω πιθανούς, μηχανισμούς βιολογικής επίδρασης, όπως της συσσώρευσης των ραδιενεργών στοιχείων πολωνίου και ραδονίου, και αφού γνωρίζουμε πως δεν υπάρχουν όρια ασφάλειας για την ραδιενέργεια. [12]

Η). Το πιο καταπληκτικό από τα επιχειρήματα των τεχνοκρατών είναι η έμφαση στην επικινδυνότητα μερικών από τις συσκευές που χρησιμοποιούμε. Δεν λένε βέβαια πως λίγες μόνο απ’ αυτές έχουν τιμές των πεδίων συγκρίσιμες με αυτές της Υ. Τ. της ΔΕΗ, πως ο χρόνος έκθεσης είναι μικρός (χωρίς να τον θεωρώ αθώο, αφού το πρόβλημα είναι αθροιστικό), πως παίζει μεγάλο ρόλο η απόσταση του καταναλωτή, αλλά το κυριότερο είναι πως αυτό δεν αφορά την ΔΕΗ, αλλά την παιδεία των καταναλωτών. [13]

Συμπερασματικά: Καταλαβαίνουμε πως απ’ την ΔΕΗ και το Υπουργείο Ανάπτυξης, εκτός και αν αποδείξουν το αντίθετο- απαξιώνεται ακόμα η ζωή, αφού με τη λογική της ισχύος, αντιστέκονται στις τοπικές κοινωνίες [14], έστωμε λιγότερα επιστημονικά όπλα, όταν αυτές διεκδικούν στη μεταβατική αυτή τεχνολογική περίοδο το αυτονόητο, δηλαδή με βάση την αρχή της πρόληψης ή έστω της προφύλαξης,[15] να μην εκτίθενται οι άνθρωποι χωρίς τη θέλησή τους στα πεδία, τουλάχιστον της Υ.Τ. Και εν τέλει, γιατί ενώ πριν 50 χρόνια η ΔΕΗ τοποθετούσε τα ΚΥΤ σε μη κατοικημένες περιοχές, όταν ακόμη οι επιπτώσεις άρχισαν να ψηλαφιούνται από λίγους επιστήμονες, ενώ σήμερα που έχουμε από σχετική έως πλήρη βεβαιότητα, για τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον, η ΔΕΗ δεν παίρνει την πρωτοβουλία από μόνη της; Μήπως είναι δέσμια ενός νεκρού πολιτισμού, που είναι πια άταφος νεκρός; Και δεν πιστεύω να ρίξουν αλλού τις ευθύνες. Εξ άλλου τα πάντα προσαρμόζονται. Και ήλθε η ώρα.

Εμείς κατανοούμε το πρόβλημα των επιπτώσεων στην υγεία μας, το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, χωρίς να αφήνουμε απ’ έξω την υποβάθμιση των κατοικημένων περιοχών και των ιδιοκτησιών, απ’ όπου περνούν οι Γ. Μ. Υ. Τ. Γι’ αυτό εμείς και τα παιδιά μας δεν θα υπογράψουμε με τα ίδια μας τα χέρια την υποβάθμιση της περιοχής μας και της ζωής μας. Τώρα που πειστήκαμε, όχι μόνο για τις ορατές επιπτώσεις τους, αλλά κυρίως για τις αόρατες, δεν αντέχουμε ναβλέπουμε τους πυλώνες Υ. Τ., το σύμβολο κατοχής της περιοχής μας από τη ΔΕΗ. Δεν τους θέλουμε, είτε μαζεμένους στις παλιές γραμμές, είτε χωρισμένους σε παλιές και καινούργιες στο Δήμο μας για τα επόμενα 50 χρόνια. Αν η ΔΕΗ δεν σταματήσει αυτά τα σχέδια και δεν μεθοδεύσει την έξοδο των υποσταθμών έξω από τo πολεοδομικό μας συγκρότημα, και επιμείνει στην πολιτική της εμείς σαν πελάτες και κυρίως σαν πολίτες θα απαντήσουμε με την δική μας πολιτική.