Αρχίζουμε να κοιτάζοιυμε την Ιστορία μας στα μάτια Διάλογος για το εγχειριδιο Ιστορίας Βασίλης Μουστάκης - Κυριάκος Κατσιμάνης Αντίβαρο, Ιούλιος 2007 Βασίλης Μουστάκης Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείο Κρήτης 3 Ιουλίου 2007 ( ..) Διδάχτηκα ιστορία στο σχολείο την περίοδο 1961 - 1973. Η διδασκαλία ήταν οριοθετημένη στην καλλιέργεια της άποψης ότι \"παντού και πάντοτε εμείς οι Έλληνες είχαμε δίκιο\". Και πάντα για ότι κακό παθαίναμε έφταιγε κάποιος άλλος. Ποτέ εμείς! Όπως είπε και ο κ. Τσίμας σε μια εκπομπή στην τηλεόραση: πάντα υπήρχε ο Καλός (= Έλληνας), ο Κακός (= φορέας δεινών για το έθνος) και ο ʼσχημος (= αυτός που έπρεπε να μας βοηθήσει και τελικά δεν το έπραξε). Δειλά - δειλά αρχίζουμε να κοιτάζουμε την ιστορία μας στα μάτια. Αυτό δεν είναι εύκολο. Και πολλές φορές η μετάβαση συνοδεύεται με αστοχία. Αλλά πρέπει να τολμήσουμε να δούμε τα πράγματα από μια άλλη σκοπιά. Ο πατέρας της ιστορικής έρευνας (εννοώ την Θουκυδίδη) εύστοχα αναφέρει ότι οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς στα εύκολα αρνούμενοι να ερευνήσουν τα αίτια. Αν το βιβλίο δεν είναι εύστοχο, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να το βελτιώσουμε. Όχι όμως να το αρνηθούμε, διότι ανατρέπει αυτά που θεωρούμε ότι γνωρίζουμε. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να φέρουμε πίσω τους ( ) τόσους άλλους αδικοχαμένους γονείς και παιδιά. Όμως μπορούμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε οι επόμενες γενιές να μάθουν να μελετούν την ιστορία μας χωρίς δόγματα και προκαταλήψεις. Αναγνωρίζω ότι αυτό είναι δύσκολο. Αλλά αξίζει να το προσπαθήσουμε. Με εκτίμηση, Βασίλης Μουστάκης ΑΠΑΝΤΗΣΗ Αγαπητέ Κύριε Μουστάκη, Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τη νηφάλια και ισορροπημένη θέση σας, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για έναν καλοπροαίρετο και απροκατάληπτο διάλογο στο θέμα της διδασκαλίας της ιστορίας στους Έλληνες μαθητές. Μια περισσότερο αντικειμενική σπουδή της ιστορίας από τους τελευταίους θα ωφελούσε κατ’ αρχάς τους ίδιους, αφού θα συνέβαλλε στην αυτογνωσία τους ως αυριανών Ελλήνων πολιτών. Παράλληλα, όμως, πιστεύω ότι, για να αχθεί σε αίσιο πέρας ένα παρόμοιο εγχείρημα, επιβάλλεται να ισχύσουν ορισμένες απαραίτητες προϋποθέσεις, που είναι κατά τη γνώμη μου οι ακόλουθες. Αυτό το «ξανακοίταγμα της Ιστορίας μας»: 1. Να γίνει στο άπλετο φως της διαφάνειας μετά από ευρύ διάλογο φορέων και ειδικών –ένα διάλογο που θα μπορούσε να καταλήξει σε κοινώς αποδεκτές γενικές κατευθυντήριες γραμμές-- και όχι ευκαιριακά, μεμονωμένα, ανεξέλεγκτα και αιφνιδιαστικά (για να μην πω και πραξικοπηματικά), μέσω της συγγραφής ενός διδακτικού εγχειριδίου, για παράδειγμα. 2. Να απεικονίζει την ελληνική στάση στο θέμα της Ιστορίας μας και όχι το πώς ορισμένοι εκτός Ελλάδας τρίτοι θα ήθελαν ή θα τους συνέφερε να δούμε εμείς τη δική μας Ιστορία. Υποχωρήσεις σε τυχόν πιέσεις, συναίνεση σε επηρεασμούς μέσω της αποδοχής (αναπόφευκτα δεσμευτικών) χρηματοδοτήσεων, καθώς και ενδεχόμενοι συμβιβασμοί με Βαλκάνιους ή Ευρασιάτες γείτονες σε μια βάση συμψηφισμών, αυτά όλα θα ήταν επί του προκειμένου ό,τι χειρότερο. 3. Να εκφράζει κατασταλαγμένες επιστημονικές θέσεις με συνυπολογισμό των διαχρονικών πορισμάτων της ελληνικής, κατά κύριο λόγο, επιστημονικής έρευνας ως σήμερα και όχι ακραίες αναθεωρητικές στάσεις ή μονόπλευρες «μεταμοντέρνες» προσεγγίσεις που αποδομούν στην κυριολεξία την ελληνική Ιστορία προσπαθώντας να επιβάλουν πιεστικά και θορυβωδώς το δικό τους αλάθητο. 4. Να λαμβάνει πάντοτε υπόψη της το γεγονός ότι απευθύνεται σε Έλληνες μαθητές, οι οποίοι, ενώ πρέπει να απαλλαχθούν από σοβινιστικές προσκολλήσεις και ιδεοληπτικές μονομέρειες, επιβάλλεται ταυτόχρονα, μέσω της Ιστορίας, να διαμορφώσουν στέρεη συνείδηση ελληνικότητας. Το τελευταίο ισχύει κατά κύριο λόγο για την ιδιαίτερα ευαίσθητη ομάδα ηλικίας των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Θα ήθελα να τελειώσω με μια δική σας φράση, την οποία προσυπογράφω: «Αναγνωρίζω ότι αυτό είναι δύσκολο. Αλλά αξίζει να το προσπαθήσουμε». Με εξαιρετική τιμή ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΤΣΙΜΑΝΗΣ