Η  Ενότητα τούτη έχει ως αντικείμενο την Επανάσταση του 1821 και προβλέπεται να διδαχθεί σε 14 διδακτικές ώρες. Όσες ακριβώς είναι και οι θεματικές ενότητες που ορίζει το ΑΠΣ.

Είναι φανερό ότι αυτή η ευρεία αναδιάταξη των θεματικών ενοτήτων αποσκοπεί στη διαφοροποίηση της διδακτέας ύλης. Από μόνη της συνιστά αλλοίωση των υποδείξεών του ΑΠΣ.

Παρατηρούμε ότι στην Ενότητα προτάσσεται το μη προβλεπόμενο από το ΑΠΣ κεφάλαιο: «Η προετοιμασία του Αγώνα: Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός».

 Η σκοπιμότητα αυτού του εμβόλιμου κεφαλαίου έγκειται στο να υποβληθεί στους μαθητές η άποψη πως η Επανάσταση του ’21 προετοιμάστηκε μόνο χάρη στη διάδοση των διαφωτιστικών ιδεών, στις οποίες «αντιδρούν κυρίως μέλη κοινωνικών ομάδων που κατέχουν υψηλά αξιώματα και επιθυμούν να διατηρήσουν τη δύναμη και την εξουσία τους» (σελ. 40).

Προβάλλεται, δηλαδή,  έμμεσα ο υπέρμετρος, μονομερής - και γι’ αυτό  αναληθής - ισχυρισμός πως η επανάσταση προετοιμάστηκε μόνο όταν και στο βαθμό που οι Έλληνες αποστασιοποιήθηκαν από τις ελληνορθόδοξες πνευματικές τους  παρακαταθήκες και την επιρροή της Εκκλησίας. Θα αρκούσε και μόνη η υπενθύμιση των κινημάτων των αδερφών Ορλώφ, του Λάμπρου Κατσώνη και του Θύμιου Βλαχάβα, που έλαβαν χώρα μερικές δεκαετίες ή μερικά χρόνια προ της Επανάστασης του 1821, για να διαψευστούν οι παραπάνω εν μέρει αληθείς, μα άκρως μονομερείς ισχυρισμοί.

Τέλος, προβάλλεται ο παράδοξος ισχυρισμός ότι οι «Έλληνες διαφωτιστές» θαυμάζουν τους αρχαίους Έλληνες, «τους οποίους θεωρούν προγόνους τους». Ο υπαινιγμός για την (μη) ιστορική συνέχεια του ελληνικού έθνους είναι σαφής, μα ολότελα κενός. Αν οι διαφωτιστές ήταν, καθώς λέγεται, όντως Έλληνες, η παραπάνω φράση είναι περιττή και ανόητη. Εκτός και αν δεν ήταν. Οπότε για ποιο λόγο μιλάμε για Έλληνες και Νεοελληνικό διαφωτισμό;

2.  Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και η Επανάσταση στη Μολδοβλαχία.

Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü          Να κατανοήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, τους λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε ν’ αρχίσει από εκεί ο Αγώνας και τα αποτελέσματά του.

ü          Να εκτιμήσουν την αυτοθυσία των αγωνιστών, τους λόγους της αποτυχίας και τις επιπτώσεις που είχε αυτή η Επανάσταση.

Θεματική ενότητα του ΑΠΣ:

§              «Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία.»

Παρατηρήσεις

Το νέο βιβλίο δεν αναφέρει επί του θέματος παρά μόνο τα εξής:

«Το Φεβρουάριο του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει την επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Στρατολογεί νέους, συγκροτεί τον Ιερό Λόχο, αλλά χάνει τη μάχη στο Δραγατσάνι και η επαναστατική αυτή κίνηση τερματίζεται.»

Παρατηρούμε ότι το κείμενο αποκλίνει από τα προβλεπόμενα  στο ΑΠΣ, διότι:

α) Δεν αναφέρει για ποιους λόγους ο Αγώνας άρχισε στη Μολδοβλαχία. (Επιπλέον παραβλέπει ότι το ΑΠΣ ορίζει  πως οι μαθητές πρέπει να κατανοήσουν και την έννοια αντιπερισπασμός). Η αναφορά αυτή, ωστόσο, είναι αναγκαία προκειμένου οι μαθητές να γνωρίσουν το ευρύτερο επαναστατικό σχέδιο που είχαν καταστρώσει οι Έλλήνες. Το νέο βιβλίο αυτή τη γνώση τους τη στερεί.

β)Το σχολικό βιβλίο δεν παρέχει κανένα γνωστικό εφόδιο που θα καταστούσε ικανούς τους μαθητές μας «να εκτιμήσουν την αυτοθυσία των αγωνιστών, τους λόγους της αποτυχίας και τις επιπτώσεις που είχε αυτή η Επανάσταση», όπως ορίζει ο στόχος του ΑΠΣ.

Τέλος, υπογραμμίζουμε, ότι για τη σύλληψη και το θάνατο του Υψηλάντη στις φυλακές της Αυστρίας δε λέγεται το παραμικρό. Το ίδιο ισχύει και για τον Γ. Ολύμπιο και τον Γ. Φαρμάκη. Στα πρόσωπα αυτών των αγωνιστών καθώς και των ηρωικά πεσόντων Ιερολοχιτών σαρκούται η έννοια της αυτοθυσίας. Χωρίς στοιχειώδη γνώση των έργων και της θυσίας τους, η λέξη καθίσταται για τους μαθητές τελείως αφηρημένη και κενή περιεχομένου.

3. Η Ελληνική Επανάσταση κι η αντίδραση των Τούρκων.

Τα κύρια πολεμικά γεγονότα.

Γνωστικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü          Να γνωρίσουν τα κυριότερα γεγονότα της έναρξης και της εξάπλωσης του Αγώνα σε όλη την Ελλάδα και την αντίδραση των Τούρκων.

ü          Να γνωρίσουν τις πρώτες σημαντικές επιτυχίες της Επανάστασης στον στρατιωτικό τομέα.

ü          Να γνωρίσουν το σχέδιο του Κολοκοτρώνη και να συσχετίσουν την αντίσταση στη Στερεά Ελλάδα και τις επιτυχίες στη θάλασσα με την εδραίωση της Επανάστασης στην Πελοπόννησο.

ü          Να γνωρίσουν τις καταστροφές, τις αποτυχίες, αλλά και τις επιτυχίες του 2^ου  χρόνου της Επανάστασης.

ü          Να εκτιμήσουν το στρατηγικό σχέδιο, τη στάση και την προσφορά του Μάρκου Μπότσαρη.

ü          Να γνωρίσουν τα κύρια σημεία της τουρκοαιγυπτιακής συμφωνίας και τα σημαντικότερα γεγονότα κατά το 4^ο έτος της Επανάστασης.

ü             Να γνωρίσουν τα σημαντικότερα γεγονότα του 5^ου έτους της Επανάστασης.

ü             Να εκτιμήσουν το σχέδιο δράσης του Καραϊσκάκη για την αποκοπή του εφοδιασμού του τουρκικού στρατού.

ü             Να εκτιμήσουν τις συνέπειες από την καταστροφή των Ελλήνων στον Ανάλατο.

Κύριες θεματικές ενότητες του ΑΠΣ:

§                  Η Επανάσταση στην Πελοπόννησο και η εξάπλωσή της στην υπόλοιπη Ελλάδα.

§                  Οι πρώτες επιτυχίες και η εξάπλωση του Αγώνα.

§          Ο Ιμπραήμ έρχεται με ισχυρές δυνάμεις στην Πελοπόννησο.

§        Ο αγώνας του Καραϊσκάκη για τη σωτηρία της Επανάστασης στην Αττική.

Παρατηρήσεις

Ø     Με δύο μόνο κεφάλαια, που αντιστοιχούν σε δύο μόλις ωριαία μαθήματα, το νέο βιβλίο Ιστορίας διατρέχει τηλεγραφικά το σύνολο των επαναστατικών συμβάντων: την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, την έναρξη του Αγώνα στην κυρίως Ελλάδα, την αντίδραση των Τούρκων και τα κύρια πολεμικά γεγονότα της Επανάστασης.

Ø     Στο μάθημα 4: «Πολεμικές επιχειρήσεις:1821-1824» (σελ. 44) το μόνο πολεμικό γεγονός που αναφέρεται – κι αυτό σε δύο σειρές - είναι η απόκρουση των στρατευμάτων του Δράμαλη από τον Κολοκοτρώνη. Η άλωση της Τρίπολης, οι μάχες στο Βαλτέτσι, στο Πέτα, στην Αλαμάνα, στο χάνι της Γραβιάς, στο Καρπενήσι, η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη, οι σφαγές στη Χίο, τα Ψαρά και την Κάσο παρασιωπούνται ολοσχερώς. Εξοβελίστηκαν απ’ το κείμενο. Έγιναν σημάδια επάνω σ’ ένα μικροσκοπικό χάρτη της Ελλάδας (που δεν περιλαμβάνει τη Μακεδονία) και δείκτες σε μια απλή ιστοριογραμμή. Κάποια από τα γεγονότα αυτά υποβιβάστηκαν σε σκηνές πινάκων ζωγραφικής στη σελίδα  μαθητεία στην ιστορία.

Ø     Το επαναστατικό κίνημα του Εμμανουήλ Παπά στη Μακεδονία, τα τραγικά γεγονότα στη Νάουσα κ.α. θάφτηκαν μες στη σιωπή! Δεν αποτυπώνονται ούτε καν στον μικροσκοπικό χάρτη - δεδομένου ότι δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτόν η Βόρειος Ελλάδα[4] - ούτε καν εκτίθενται στην ιστοριογραμμή!

Ø     Από τους μαθητές μας αποκρύπτονται οι φρικαλεότητες των Τούρκων, μετά την έναρξη της Επανάστασης. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ και η θανάτωση εκατοντάδων αθώων κι ανυπεράσπιστων κληρικών και λαϊκών στην Κωνσταντινούπολη, την Αδριανούπολη, την Κύπρο, τη Σμύρνη κ.α.  αποκρύπτονται!

Ø           Τα μετέπειτα πολεμικά συμβάντα της Επανάστασης αποσιωπώνται, επίσης,    ανενδοίαστα. Παρά τις ρητές προβλέψεις του ΑΠΣ, δεν αναφέρεται απολύτως τίποτα για τα παρακάτω:

α)  για το σχέδιο του Κολοκοτρώνη^.

β) για τη συμβολή στην εδραίωση της Επανάστασης που είχαν η αντίσταση στη Στερεά Ελλάδα. και οι επιτυχίες στη θάλασσα^.

δ) για το στρατηγικό σχέδιο, τη στάση και την προσφορά του Μάρκου Μπότσαρη^.

ε)  για το σχέδιο δράσης του Καραϊσκάκη^.

 στ)  για τα κύρια σημεία της τουρκοαιγυπτιακής συμφωνίας^.

 ζ) για τα σημαντικότερα γεγονότα του 4^ου έτους της Επανάστασης, όπως η   κατάπνιξη της Επανάστασης στην Κρήτη, η επιτυχία των πυρπολικών στο στενό της Μυκάλης κι η ναυμαχία του Γέροντα.

Πέραν αυτών σημειώνουμε, επίσης, πως:

- Η καταστροφή της Κάσου και των Ψαρών αναφέρονται τηλεγραφικά  σε δέκα μόλις λέξεις.

- Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη στη Χίο δείχνεται μόνο ως πίνακας ζωγραφικής.

-     Αποσιωπούνται ολοσχερώς σημαντικά στρατιωτικά γεγονότα του 5^ου έτους της Επανάστασης, όπως οι μάχες στο Κρεμμύδι, στο Μανιάκι, στους Μύλους, στην Αράχοβα. Ο θάνατος του Παπαφλέσσα και του Καραϊσκάκη δεν αναφέρονται καν.

Ø           Συμπερασματικά, το νέο βιβλίο παραβλέπει σε βαθμό σκανδαλώδη τους στόχους που ορίζει το ΑΠΣ, αποκρύπτοντας από τους μαθητές βασικές γνώσεις. Τους εμποδίζει έτσι ν’ αρθούν στο ύψος που ορίζουν οι σκοποί του μαθήματος της Ιστορίας, που είναι: η ανάπτυξη και καλλιέργεια ιστορικής σκέψης, ιστορικής συνείδησης και αυτοσυνειδησίας (βλ. σελ. 184 του ΑΠΣ).

4.  Η πολιορκία και η έξοδος του Μεσολογγίου

Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü          Να γνωρίσουν τα γεγονότα που σχετίζονται με τη γενναία άμυνα και την έξοδο του Μεσολογγίου.

ü          Να εκτιμήσουν την αυτοθυσία για τη μεγάλη υπόθεση της ελευθερίας του έθνους των πολιορκημένων στο Μεσολόγγι.

Θεματική ενότητα του ΑΠΣ:

§                    Η δεύτερη πολιορκία και η έξοδος του Μεσολογγίου.

Παρατηρήσεις

Παραβάλλοντας το περιεχόμενο του βιβλίου προς τους στόχους του ΑΠΣ διαπιστώνουμε ότι:

Ø           Η αναφορά στην πολιορκία, και τη έξοδο του Μεσολογγίου είναι ψυχρή και συνοπτική. Το ΑΠΣ, έχοντας εντάξει στη στοχοθεσία του τις έννοιες γενναία άμυνα και αυτοθυσία, υποδείχνει ότι αποτελούν ουσιώδεις γνωστικές παραμέτρους της ενότητας. Η παγερή, αποστεωμένη και επιγραμματική αναφορά του βιβλίου,  σβήνει το στοιχείο του ηρωισμού, παραβλέπει το αυτοθυσιαστικό μεγαλείο των μαχητών του Μεσολογγίου και παρεμποδίζει την ανάδειξη της ιστορικής σημασίας και του αντίκτυπού του.

Ø           Το βιβλίο αποσιωπά ότι η Έξοδος κατέληξε σε τραγωδία με χιλιάδες νεκρούς κι αιχμαλώτους. Συμβάντα, σαν αυτό με το Χρήστο Καψάλη, ρίχνονται οριστικά στη  λήθη.

Ø           Ο αντίκτυπος και οι συνέπειες της αυτοθυσίας των μαχητών του Μεσολογγίου για την ελευθερία  του έθνους (πανευρωπαϊκή συγκίνηση και αποφασιστική ενδυνάμωση του φιλελληνισμού) παραβλέπονται στο καθ’ ύλην αρμόδιο κεφάλαιο. Μια αποκομμένη φράση: «η πτώση του Μεσολογγίου έχει μεγάλο αντίκτυπο και συγκινεί την κοινή γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών» εμφανίζεται εκτοπισμένη δέκα σελίδες παρακάτω, στο κεφάλαιο «Η έκβαση του Αγώνα» (σελ. 56). Η διαχωρισμένη παρουσίαση των δραματικών γεγονότων από τον αντίκτυπο και τις συνέπειές τους αποδυναμώνει το δεσμό τους και δυσχεραίνει την κατανόησή τους από τους μαθητές.

5.  Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων

Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü             Να γνωρίσουν τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στον Αγώνα.

ü             Να προβληματιστούν για τα γεγονός της επέμβασης και της ανάμειξης των ξένων σε καίριες στιγμές της ιστορίας του Ελληνισμού, να κάνουν συσχετισμούς και να προβαίνουν σε γενικεύσεις.

ü             Να κατανοήσουν τους λόγους που οδήγησαν στην κοινή επέμβαση των Μ. Δυνάμεων και να εκτιμήσουν τις συνέπειες που είχε αυτή.

Θεματικές ενότητες του ΑΠΣ:

§              Η στάση των δυνάμεων της Ευρώπης απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση.

§              Οι μεγάλες δυνάμεις παρεμβαίνουν: Η ναυμαχία στο Ναβαρίνο.

Παρατηρήσεις

Το κεφάλαιο 10: Η έκβαση του Αγώνα (σελ. 56), κατά το πλείστον είναι αφιερωμένο στο ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων, πρωτίστως δε στη θετική συμβολή τους υπέρ της αίσιας έκβασης του Αγώνα.

Οι αρνητικές θέσεις της Ιεράς Συμμαχίας εκτίθενται με τόση συντομία, ώστε η ιστορική σημασία τους μόλις που διαφαίνεται. Γνωστοποιούνται δε στους μαθητές πολύ ετεροχρονισμένα. Δηλαδή, όχι κατά την προετοιμασία και την έναρξη του Αγώνα - οπότε οι μαθητές θα κατανοούσαν τη δυσμενή σημασία τους - μα στο τέλος του, υπό τη σκέπη της θετικής μεταστροφής των Μεγάλων Δυνάμεων και της αίσιας έκβασής του. Η έννοια ανθελληνισμός, που κατά το ΑΠΣ, θα έπρεπε οι μαθητές να εμπεδώσουν υποβαθμίζεται.

Στερούνται, έτσι,  επαρκών και κατάλληλων γνωστικών εφοδίων, ώστε να προσεγγίσουν το πρόβλημα σφαιρικά και να κάνουν συσχετισμούς και γενικεύσεις για την επέμβαση και την ανάμειξη των ξένων σε καίριες στιγμές της ιστορίας του Ελληνισμού, όπως επιτάσσει το ΑΠΣ.

4^η Ενότητα:

Η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος

1. Νέα  ανατροπή των θεματικών ενοτήτων του ΑΠΣ

Στην προηγούμενη Ενότητα διαπιστώσαμε την κραυγαλέα αναντιστοιχία των θεματικών ενοτήτων του νέου βιβλίου έναντι εκείνων του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών. Ανάλογη παρέκκλιση παρατηρείται και στην 4η Ενότητα, η οποία προβλέπεται να διδαχθεί σε 7 διδακτικές ώρες.

Ας δούμε κατ’ αντιπαράσταση τις ενότητες αυτές:

   Θεματικές ενότητες του ΑΠΣ          Θεματικές ενότητες του νέου βιβλίου

     1)  Η  περίοδος της βασιλείας του                 1)  Το πολίτευμα

  Όθωνα.

       2)  Η καθημερινή ζωή των Ελλήνων              2)  Το εθνικό ζήτημα.

    στα πρώτα χρόνια μετά την

    απελευθέρωση.

     3)  Η βασιλεία του Γεωργίου Α΄ και η           3)  Οι σχέσεις της Ελλάδας με

   επικράτηση του κοινοβουλευτισμού.              τους άλλους.

     4)  Το «Ανατολικό Ζήτημα» στη                   4) Οικονομία κι εκσυγχρονι-

     Βαλκανική χερσόνησο.                                 στικά έργα.

     5)  Το ελληνικό κράτος αντιμετωπίζει           5)  Κοινωνία και κράτος.

    οικονομικά και εθνικά προβλήματα

    στα τέλη του 19^ου αιώνα.

    Ο άτυχος πόλεμος του 1897 και οι

     εξεγέρσεις στην Κρήτη.

     6) Ο Μακεδονικός Αγώνας.                           6)  Η καθημερινή ζωή.

     7)  Το κίνημα των Νεότουρκων (1908)          7)  Καλλιτεχνική και

    και το κίνημα στο Γουδί (1909)                      πνευματική κίνηση.

    αλλάζουν το πολιτικό σκηνικό.

     8) Η πνευματική και η καλλιτεχνική

    ζωή στο ελληνικό κράτος κατά το

    19^ο αιώνα.

2.  Ο Μακεδονικός Αγώνας

          Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü          Να γνωρίσουν τα σημαντικότερα γεγονότα του μακεδονικού αγώνα (1904-1908).

ü          Να εκτιμήσουν τη σπουδαιότητα του αγώνα αυτού για τη μετέπειτα ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο ελληνικό κράτος.

Θεματική ενότητα:

§               Ο Μακεδονικός Αγώνας.

Καινοφανείς ισχυρισμοί του νέου βιβλίου

Αντίθετα με το προηγούμενο σχολικό βιβλίο, το νέο δεν περιλαμβάνει αυτοτελές κεφάλαιο για το Μακεδονικό Αγώνα. Στο 2^ο κεφάλαιο: «Το εθνικό ζήτημα» (σελ. 71) εντάσσονται οι εξής κύριες αναφορές.

«Με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, μεγάλο μέρος των εδαφών που οι Έλληνες θεωρούν ελληνικά μένουν εκτός ελληνικών συνόρων. Έτσι, τα σύνορα θεωρούνται προσωρινά και η επέκτασή τους γίνεται εθνικός στόχος (…) Οι ελληνικοί πληθυσμοί είναι αλλού αμιγείς και αλλού διάσπαρτοι σε μεγάλο μέρος της οθωμανικής επικράτειας. Η προσάρτηση των εδαφών αυτών, στα οποία κατοικούν και άλλοι πληθυσμοί που δεν είναι ελληνικοί, προκαλεί ανταγωνισμούς (…) Η εθνική ολοκλήρωση γίνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα και συνεχίζεται και τον επόμενο αιώνα.»[5]

Το Γλωσσάριο του μαθήματος εξηγεί τη σημασία των εννοιών, ως εξής:

Προσάρτηση: η ένταξη εδαφών στα σύνορα του κράτους.

Αλύτρωτες:οι περιοχές που παρέμεναν εκτός ελληνικών συνόρων. Οι πληθυσμοί τους ονομάζονται «αλύτρωτοι» και το ζήτημα «αλυτρωτισμός»

Εθνική ολοκλήρωση: η ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών στα σύνορα του εθνικού κράτους.

Παρατηρήσεις

Ø                 Στο κείμενο του μαθήματος δεν υπάρχει απολύτως καμία αναφορά στο Μακεδονικό Αγώνα! Ένας ξερός τίτλος με μικρά γράμματα στην ιστοριογραμμή, στο κάτω μέρος της σελίδας, ανάμεσα σ’ άλλους οχτώ, θυμίζει ταφόπλακα κάτω από την οποία ενταφιάστηκε ο Μακεδονικός Αγώνας!

Εκτός κειμένου ένα συνωθύλευμα κονιορτοποιημένων κι ατάκτως ειρρημένων πληροφοριών (που είναι αδύνατον να διδαχθούν συγκροτημένα) παρατίθενται στη μαθητεία στη ιστορία (σελ. 72, 73).

Ø              Διαπιστώνουμε ότι το βιβλίο δεν κάνει λόγο για απελευθέρωση - ή έστω ενσωμάτωση - των ελληνικών εδαφών που βρίσκονταν ακόμη υπό τουρκική κατοχή, αλλά για προσάρτηση εδαφών που απλώς οι Έλληνες  τα θεωρούν ελληνικά. Με άλλα λόγια το βιβλίο τηρεί ουδέτερη ή και αρνητική στάση  στο ζήτημα της ελληνικότητας της Μακεδονίας, στερώντας από το μακεδονικό αγώνα την εθνική και ηθική του διάσταση και δικαίωση!

Ø                 Σύμφωνα με το νέο βιβλίο, αλύτρωτες δεν καλούνται οι ελληνικές περιοχές που παρέμειναν υπόδουλες στην τουρκική ή τη βουλγαρική κατοχή, αλλά κάθε περιοχή – η οποιαδήποτε - που παρέμεινε εκτός των ελληνικών συνόρων! Το ίδιο και οι αλύτρωτοι πληθυσμοί. Με τον τρόπο αυτό το νέο βιβλίο υπονομεύει ηθικά, ιστορικά και εθνικά τον αγώνα του ελληνικού λαού και του νεοσύστατου κράτους να συμπεριλάβει εντός των ελληνικών συνόρων – δηλαδή να ελευθερώσει κι όχι να προσαρτήσει - αυτές τις περιοχές και τους πληθυσμούς τους.

Ø                 Το νέο βιβλίο διαστρέφει, επίσης, την έννοια της Εθνικής ολοκλήρωσης. Δεν επρόκειτο, βέβαια, για απλή ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών στα σύνορα του εθνικού κράτους, αλλά για την απελευθέρωση κι ενσωμάτωση στους κόλπους του νεοσύστατου ελληνικού κράτους των ελληνικών περιοχών και των ελληνικών πληθυσμών που παρέμεναν ακόμη σκλαβωμένες στους Τούρκους.

Χάριν της δήθεν υπέρβασης του εθνοκεντρισμού οι συγγραφείς διαστρεβλώνουν βασικές έννοιες και ωθούν τους μαθητές σε εννοιολογική και ιστορική σύγχυση.

5η Ενότητα

Η Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα

1. Ο ελληνισμός στη Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο 

Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü                Να εκτιμήσουν τη συμβολή του ελληνισμού των περιοχών της Θράκης και της Μ. Ασίας στην ανάπτυξη του ελληνικού κράτους.

Θεματική ενότητα του ΑΠΣ:

§                    Η Θράκη, η Μικρά Ασία και ο Πόντος, κέντρα του Ελληνισμού.

Παρατηρήσεις

Το ΑΠΣ παραθέτει 12 θεματικές ενότητες για να διδαχθούν σε 15 διδακτικές ώρες. Συνάγεται ότι  για κάθε θεματική ενότητα υπάρχει η δυνατότητα - και επομένως κρίνεται επιβεβλημένο - να διατεθεί τουλάχιστον μία διδακτική ώρα. Περισσεύουν μάλιστα 3 επιπλέον ώρες.

Ωστόσο, στο νέο βιβλίο όχι μόνο δε διατίθεται ούτε μία διδακτική ώρα για την ενότητα «Η Θράκη, η Μικρά Ασία και ο Πόντος, κέντρα του Ελληνισμού», μα πουθενά δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη στο θέμα αυτό. Το μόνο που περιλαμβάνει το νέο βιβλίο είναι τέσσερις εικόνες στη μαθητεία στην ιστορία (σελ. 102), που δείχνουν ελληνικές σχολές στη Σμύρνη και την Τραπεζούντα, ένα καφενείο στην Πρίγκιπο κι ένα χορό Ποντίων, στα πλαίσια του κεφαλαίου: «Μικρασία: εκστρατεία και καταστροφή».  Τίποτα άλλο!

Οι συγγραφείς του βιβλίου αρνούνται στους μαθητές μας τη γνώση πως η Θράκη, η Μικρά Ασία και ο Πόντος υπήρξαν κέντρα του Ελληνισμού, πως αυτές αποτελούν τις αλησμόνητες πατρίδες του. Δε διστάζουν μάλιστα να παραβλέψουν το ΑΠΣ προκειμένου αυτό να το αποκρύψουν.

2.  Η Μικρασιατική καταστροφή

Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü                Να γνωρίσουν τα κυριότερα γεγονότα του Μικρασιατικού πολέμου.

ü                Να κατανοήσουν ιστορικές έννοιες σχετικές με την ενότητα, όπως: συνθήκη, σύμμαχοι, εθνική συμφορά, να κάνουν συσχετισμούς και να οδηγούνται σε γενικεύσεις.

ü                Να κατανοήσουν τους λόγους που οδήγησαν στη Μικρασιατική καταστροφή.

Θεματικές ενότητες του ΑΠΣ:

§                    Ο μικρασιατικός πόλεμος καταλήγει σε ήττα των Ελλήνων.

Παρατηρήσεις

Το νέο βιβλίο στο κεφάλαιο: «Μικρασία: εκστρατεία και καταστροφή» γράφει  για τα δραματικά εκείνα γεγονότα τα εξής:

«Το καλοκαίρι του 1921 ο ελληνικός στρατός επιτίθεται με στόχο την κατάληψη της ʼγκυρας. Η πορεία του όμως ανακόπτεται στο Σαγγάριο ποταμό, χωρίς να πετύχει το στόχο του. Ένα χρόνο μετά, οι τουρκικές δυνάμεις,, με ηγέτη τον Κεμάλ, επιτίθενται και αναγκάζουν τα ελληνικά στρατεύματα να υποχωρήσουν προς τα παράλια. Στις 27 Αυγούστου 1922 ο τουρκικός στρατός μπαίνει στη Σμύρνη. Χιλιάδες Έλληνες συνωστίζονται στο λιμάνι προσπαθώντας να μπουν στα πλοία και να φύγουν για την Ελλάδα.»

Ø                 Οι συγγραφείς μιλούν για το συνωστισμό του πλήθους στο λιμάνι, για να αποσιωπήσουν προκλητικά τις σφαγές, τις δηώσεις και τον ξεριζωμό που υπέστησαν χιλιάδες άμαχοι Έλληνες της Μικράς Ασίας, μετά την ήττα του ελληνικού στρατού!

Συνάδει αυτό με την επιστήμη της Ιστορίας; Μήπως οι συμφορές αυτές δεν έχουν ιστορική βαρύτητα; Μήπως δεν ανήκουν στα κυριότερα γεγονότα του Μικρασιατικού πολέμου; Ή μήπως δεν εντάσσονται στην έννοια «εθνική συμφορά»,την  οποία, σύμφωνα με το ΑΠΣ, πρέπει οι μαθητές να γνωρίσουν και να κατανοήσουν;

Ø             Χαρακτηριστικό της σκόπιμης αποσιώπησης των δεινών που υπέστησαν οι Έλληνες είναι και το ακόλουθο γεγονός: Στη μαθητεία στην ιστορία (σελ. 101) παρατίθεται φωτογραφία ζώντος του εθνομάρτυρα μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, εν μέσω άλλων Ελλήνων. Όλως αναίσχυντα, όμως, αποκρύβουν από τους μαθητές μας το μαρτυρικό θάνατο που υπέστη στα χέρια των Τούρκων!

Απόδειξη του πώς εννοούν οι συγγραφείς την επιστημονική αντικειμενικότητα!

3.  Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

          Διδακτικοί στόχοι του ΑΠΣ:

ü          Να γνωρίσουν σημαντικά γεγονότα από τη συμμετοχή της Ελλάδας στο Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.

ü          Να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των συμμάχων.

ü          Να διακρίνουν τις αρετές που έδειξαν οι Έλληνες στον πόλεμο αυτό και τη συμβολή τους στην έκβασή του.

Θεματικές ενότητες του ΑΠΣ:

§              Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

§                  Η κατοχή και η αντίσταση.

Παρατηρήσεις

          Η κατανομή των θεματικών ενοτήτων και η περίσσεια των προβλεπόμενων από το ΑΠΣ διδακτικών ωρών, όχι μόνο επέτρεπαν, μα και επέβάλλαν  να διατεθεί μια διδακτική ώρα για τη διδασκαλία καθεμιάς από τις παραπάνω θεματικές ενότητες.

Οι συγγραφείς όμως του βιβλίου αποφάσισαν να μην διδάξουν αυτοτελώς την ενότητα: «Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο». Επιπλέον φρόντισαν να τεμαχίσουν τη σχετική ύλη παραθέτοντάς την σε δύο διαφορετικά κεφάλαια. Συνολικά στο θέμα αυτό αφιερώνουν μόλις πέντε σειρές. Το πλέον απαράδεκτο είναι πως, παρά το ρητά διατυπωμένο στόχο του ΑΠΣ, δεν κάνουν καμία απολύτως αναφορά «στις αρετές που έδειξαν οι Έλληνες στον πόλεμο αυτό και τη συμβολή τους στην έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου».

Ø          Όσον αφορά τη θεματική ενότητα «Η κατοχή και η αντίσταση» επέλεξαν να τη διδάξουν όχι αυτοτελώς, αλλά μαζί με τον εμφύλιο πόλεμο. Στις τρεις όλες κι όλες σειρές που αφιερώνονται στην Αντίσταση δεν υπάρχει καμία αναφορά στις αρετές και τη συμβολή των Ελλήνων στην έκβαση του πολέμου. Ούτε αναδείχνονται από το φωτογραφικό κ.α. υλικό που εκτίθεται στις σελίδες μαθητεία στην ιστορία.

Τελικά συμπεράσματα

Απ’ όσα εκθέσαμε κατέστη νομίζω φανερό ότι οι συγγραφείς του νέου βιβλίου Ιστορίας προέβησαν σε ευρεία παραβίαση των θεματικών ενοτήτων και των διδακτικών στόχων του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών.

Η παραβίαση αυτή συνίσταται σε εκτεταμένες αποσιωπήσεις, αλλοιώσεις και παραχαράξεις του ιστορικού υλικού, με κύριο θύμα την αλήθεια, τα εθνικά δίκαια, την εθνική συνείδηση του λαού μας,  καθώς και την πολιτιστική και θρησκευτική του ταυτότητα και παράδοση.

Το βιβλίο αυτό παραβλάπτει καίρια το σκοπό του μαθήματος της Ιστορίας, που, κατά το ΑΠΣ, είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης των μαθητών.

Κατ’ επέκταση, το νέο βιβλίο Ιστορίας εμφανίζει αισθητή απόκλιση από τις επιταγές του άρθρου 16 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει πως η παιδεία έχει ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, την ηθική και πνευματική αγωγή των Ελλήνων και την ανάπτυξη της εθνικής τους συνείδησης.

Αφίσταται, επίσης, των σκοπών που υπηρετεί η Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπως αυτοί ορίζονται από το άρθρο 1 του νόμου 1566. Συγκεκριμένα, αφίσταται της αποστολής της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία, μεταξύ άλλων, συνίσταται στο να υποβοηθεί τους μαθητές μας, ώστε αυτοί:

·              Να εμπνέονται και να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης (παράγραφος α). 

·              Να ενημερώνονται και να ασκούνται πάνω στη σωστή και ωφέλιμη χρήση των αξιών της λαϊκής μας παράδοσης (παράγραφος β).

·              Να συντελούν αποφασιστικά στην πρόοδο του κοινωνικού συνόλου και στην ανάπτυξη της πατρίδας μας (παράγραφος γ)

·              Να σέβονται τις ανθρώπινες αξίες και να διαφυλάσσουν και προάγουν τον πολιτισμό (παράγραφος δ).

Για τους λόγους αυτούς το νέο βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ τάξης κρίνεται ακατάλληλο για τη διδασκαλία του μαθήματος στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση και πρέπει άμεσα να αποσυρθεί.

Κερατσίνι 10 Δεκεμβρίου 2006