Μία βαλίτσα γιομάτη ὄνειρα
Οἱ Ἕλληνες στὴ Νυρεμβέργη 1960-2006

Διονύσης Ε. Κονταρίνης
Νέα Ὑόρκη Σεπτέμβρης 2006

Ἀντίβαρο, Σεπτέμβριος 2006

«Μία βαλίτσα γιομάτη ὄνειρα» εἶναι ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου, ποὺ ἐξέδωσε πρόσφατα ἡ Ἑλληνικὴ Κοινότητα Νυρεμβέργης καὶ εἶχε τὴν καλωσύνη νὰ μοῦ στείλει ὁ καλός μου φίλος Σπύρος Γκάρος, ἕνα ἀπὸ τὰ τέσσερα μέλη τῆς Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ βιβλίου.

Πρόκειται γιὰ ἕνα βιβλίο ποὺ ἐξέδωσε ἡ Ἑλληνικὴ Κοινότητα τῆς Νυρεμβέργης μὲ τὴν εὐκαιρεία τῶν εἰκοσιπέντε χρόνων ἀπὸ τὴν ἵδρυσή της καὶ ποὺ μέσα στὶς 270 σελίδες τοῦ περνοῦν σὰν κινηματογραφικὴ ταινία τὰ βιώματα, ἡ ζωὴ καὶ ἡ προκοπὴ τῶν Ἑλλήνων μεταναστῶν.

Ἡ δεκαετία τοῦ 1960 μπορεῖ νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι ἦταν τὸ ἀποκορύφωμα τῆς μετανάστευσης τὴν ἑλληνικῆς νεολαίας στὴν Γερμανία. Ἦταν τότε ποὺ ἔφευγαν ἀπὸ τὴν πατρίδα κατὰ χιλιάδες τὰ νιάτα τῆς Ἑλλάδας, ἀναζητώντας μιὰ καλύτερη ζωή, κάτι πάρα πάνω ἀπὸ τὸ τίποτα ποὺ μποροῦσε νὰ τοὺς δώσει ἡ πατρίδα τους. Στὰ χέρια τοὺς κρατοῦσαν στ’ ἀλήθεια, μιὰ βαλίτσα γιομάτη ὄνειρα. Γιατί τί ἄλλο μποροῦσαν νὰ πάρουν μαζύ τους ἀπὸ μιὰ κατεστραμένη πατρίδα. Ἀπὸ μιὰ πατρίδα ποὺ εἶχε περάσει ἕναν πόλεμο, μιὰ τριπλῆ κατοχὴ κι΄ἕναν τρομερὸ Ἐμφύλιο. Μιὰ πατρίδα ποὺ κείνη τὴν ἐποχὴ ἔξυνε ἀκόμη τὶς πληγές της.

Ἀντικειμενικὸς σκοπὸς τοῦ βιβλίου, βέβαια, εἶναι νὰ καταγραφοῦν οἱ ἐμπειρίες τῶν μεταναστῶν στὴ χώρα ὑποδοχῆς καὶ οἱ ἐμπειρίες αὐτὲς εἶναι ποὺ ἀποτελοῦν τὰ ἱστορικὰ στοιχεῖα τῆς ἑλληνικῆς παροικίας τῆς Νυρεμβέργης. Οἱ ἀφηγήσεις, οἱ καταγραφές, τὰ γεγονότα, ἔτσι ὅπως ἁπλὰ κατατίθενται ἀπὸ τοὺς ἐπώνυμους μετανάστες συνθέτουν τὴν ἱστορία. Ἄνθρωποι ἁπλοί, φτωχοί, ἄνεργοι, ἀγρότες οἱ περισσότεροί τους, μιὰ καὶ τότε ἡ Ἑλλάδα φρόντιζε νὰ φτιάξει τὸ Ἀθηνοκεντρικὸ κράτος καὶ ἀγνοοῦσε ἐγκληματικὰ τὴν ἐπαρχία, δὲν ἔβλεπαν ἄλλη λύση ἀπὸ τὶς στράτες τῆς ξενητιᾶς. Καὶ εἶναι αὐτοὶ οἱ ἁπλοὶ ἄνθρωποι ποὺ ξετυλίγουν τὸ νῆμα τῶν ἀναμνήσεών τους μέσα στὶς σελίδες τοῦ βιβλίου. Μιλοῦν γιὰ τὸ τί ἔννοιωθαν σὰν ἔβλεπαν τοὺς ξενητεμένους συμπατριῶτες τους νὰ φτάνουν στὸ χωριὸ τοὺς ντυμένοι μὲ ροῦχα ὄμορφα καὶ μὲ μιὰ ἄνεση οἰκονομική. Τοὺς ἔβλεπαν νὰ ἔχουν γίνει κάποιοι ἄλλοι ἄνθρωποι. Ἔτσι ἄρχιζε νὰ φωλιάζει μέσα τους, στὸ νοῦ τους στὴν ψυχή τους καὶ ἡ δική τους πορεία πρὸς τὴν ξενητιά.

Ξεκινοῦν τὶς ἀφηγήσεις τους μὲ τὸ βάρος τῆς φτώχιας καὶ τοῦ ἀβέβαιου μέλλοντος καὶ τὴν ἐπιθυμία τους γιὰ μιὰ ἀλλαγὴ στὴ ζωή τους, γιὰ κάτι καλύτερο. Γὶ΄αὐτοὺς καὶ γιὰ τὰ παιδιά τους. Ἔχουν σὰν πρόγραμμά τους νὰ ἐργαστοῦν μόνο λίγα χρόνια στὴν ξενητιὰ καὶ νὰ γυρίσουν στὴν πατρίδα Στόχος τους ἡ συγκέντρωση λίγων χρημάτων. Ἴσα γιὰ νὰ φτιάξουν ἕνα δωμάτιο, ἕναν σταῦλο, νὰ ἀγοράσουν λίγα ζωντανά. Μπροστὰ στὰ μάτια τοῦ ἀναγνώστη ξεδιπλώνονται οἱ εἰκόνες τῶν ὑποψηφίων μεταναστῶν στὰ Ὑπουργεῖα γιὰ τὸ διαβατήριο, στοὺς γνωστοὺς πολιτικοὺς ἂν ὑπῆρχαν κάποια προβλήματα – καὶ τότε ὑπῆρχαν πάρα πολλὰ πολιτικὰ ἐμπόδια – στὶς Ἐπιτροπὲς τῶν γιατρῶν. Μιλοῦν γιὰ τὴν λαχτάρα τους νὰ μὴν τοὺς βροῦν κάποιο ἐμπόδιο οἱ γιατροί. Καὶ ἀφοῦ ὅλα τελειώσουν ἀρχίζει ἡ Ὀδύσσεια τοῦ ταξιδιοῦ. Ἡ ἄφηξη στοὺς τόπους ὑποδοχῆς, οἱ πρῶτες ἐντυπώσεις στὸ χῶρο τῆς ξενητιᾶς καὶ τῆς ἐργασίας, οἱ σχέσεις μὲ τοὺς κατοίκους τῆς χώρας ποὺ τοὺς ὑποδέχτηκε.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ εἶναι ἀξιοπρόσεχτο πὼς ὅλοι μιλοῦν γιὰ τὴν κατανόηση, τὴν ἀνθρωπιὰ ἀλλὰ καὶ τὴν βοήθεια ποὺ βρῆκαν ἀπὸ μέρους τῶν Γερμανῶν. Κάτι, ποὺ ἰδιαίτερα τὰ παλαιότερα χρόνια δὲν συνέβαινε μὲ τοὺς μετανάστες ἄλλων χωρῶν. Εἶναι χαρακτηριστηκὴ ἡ ἐχθρότητα μὲ τὴν ὁποία ὑποδέχονταν τοὺς μετανάστες στὴν Ἀμερικὴ τὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 1900.

Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες μετανάστες τῆς Νυρεμβέργης δὲν γύρισαν ποτὲ γιὰ μόνιμη ἐγκατάσταση στὴν Ἑλλάδα. Μπορεῖ νὰ ἔχτισαν πάρα πάνω ἀπὸ ἕνα δωμάτιο καὶ ἕναν σταῦλο, μπορεῖ νὰ συγκέντρωσαν πάρα πάνω ἀπὸ τὰ χρήματα ποὺ ἤθελαν. Ὅμως ἡ ξενητιά, σὰν μιὰ καινούργια Κίρκη τοὺς κράτησε κοντά της. Οἱ λόγοι τῆς ἀφομοίωσης πολλοί. Καὶ οἱ Ἕλληνες μετανάστες τῆς Νυρεμβέργης τοὺς λόγους αὐτοὺς μὲ κάποιο παράπονο τοὺς καταγράφουν στὶς ἀφηγήσεις τους. Τὰ παιδιά, ἡ ἀγάπη στὴν καινούργια τους πατρίδα, ὁ τρόπος ζωῆς, ἡ σιγουριὰ κι’ ἀκόμη ἡ ἀβεβαιότητα ποὺ συνεχίζει νὰ ταλαιπωρεῖ τὴν δόλια πατρίδα μας.
Τὸ βιβλίο ἐμπλουτίζεται μὲ τὴν ἱστορία τῆς Νυρεμβέργης, τὴν σχέση τῆς πόλης μὲ τὸν ἀρχαῖο ἑλληνισμό, τὴν ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Κοινότητας καὶ ἄλλα.

« Μιὰ βαλίτσα γιομάτη ὄνειρα» Ἕνα βιβλίο πού, ἔχει γραφεῖ μὲ μεράκι, μὲ ἀγάπη γιὰ τὸν Ἕλληνα μετανάστη καὶ μὲ τὸ ὄνειρο νὰ συνεχιστεῖ καὶ νὰ ὁλοκληρωθεῖ. Ἡ ἔκδοση αὐτὴ ἀποτελεῖ ἕνα παράδειγμα γιὰ ὅλες τὶς κοινότητες τῶν Ἑλλήνων μεταναστῶν σὲ ὅλο τὸν κόσμο, νὰ καταπιαστοῦν μὲ τὴν καταγραφὴ τῆς ἱστορίας τῶν Ἑλλήνων μεταναστῶν. Ἑπτὰ ἑκατομμύρια Ἕλληνες μετανάστες σὲ ὅλο τὸν κόσμο ἔχουν γράψει καὶ συνεχίζουν νὰ γράφουν τὴν δική τους Ἱστορία. Μιὰ Ἱστορία ποὺ ὀποσδήποτε ἀποτελεῖ ἕνα σημαντικὸ κομμάτι τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας.

Ὁ Ἕλληνας μετανάστης ἔχει πλέον καταστεῖ ἕνα σημαντικὸ κομμάτι τῆς ὁποιασδήποτε χώρας ἡ ὁποία τὸν δέχτηκε. Ἁπλὰ γιατί δὲν ἦταν ἕνας ἐργάτης ποὺ ἦρθε νὰ πάρει τὰ χρήματα καὶ νὰ φύγει. Ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ποὺ χάραξε τίμια τὸ ὄνομά του πάνω στὸ χῶμα τῆς κάθε χώρας. Πολὺ σωστά, ὅπως ἀναφέρεται στὸ ὀπισθόφυλλο τοῦ βιβλίου, ὁ Ἐλβετὸς λογοτέχνης Μὰξ Φρὶς λέει.

« Καλέσαμε ἐργατικὰ χέρια καὶ ἦρθαν ἄνθρωποι »

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.