Από τους μυγοχάφτηδες των Αθηνών, στην Ελλάδα της Τέταρτης Δημοκρατίας Χρήστος Κηπουρός Αντίβαρο, Σεπτέμβριος 2007 Η Δημοκρατία αυτή θα έλθει ούτως ή άλλως. Το ζήτημα είναι πως, και με ποιο τρόπο. Γιατί αν ακολουθηθεί ο δρόμος του «ούτως», θα μοιάζει με την προηγούμενη, την Τρίτη Δημοκρατία, τη μεταπολιτευτική, όταν τότε είχε προηγηθεί η Κυπριακή Τραγωδία. Δεν είναι άσχετο με όλα αυτά το γεγονός ότι οι γειτονικοί όσο οι υπερπόντιοι αρχιτέκτονες σχεδιαστές πέραν του όποιου νέου σχεδίου για τη μεγαλόνησο -παραλλαγές υπάρχουν πολλές- και πέραν των όποιων συγκρούσεων χαμηλής έντασης προωθούν, επιθυμούν το κατάλληλο ζεύγος πολιτικών προσώπων σε Λευκωσία και σε Αθήνα. Αν δε τα πρόσωπα αυτά προέρχονται και από το λεγόμενο Δημοκρατικό χώρο, τόσο το καλύτερο, ώστε να υπάρξουν και τα σχετικά άλλοθι. Όπως ακριβώς έχει προηγηθεί με τα ομώνυμα Μέσα, ειδικά των Αθηνών, εξ ου και η από ετών κοινή τους γραμμή τόσο απέναντι στο εθνικό, όσο και στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο της χώρας. Αν πάλι ακολουθηθεί ο δρόμος του «άλλως», τότε αυτός θα είναι ο θεσμικός δρόμος. Αυτόν δείχνω στο παρόν κείμενο. Είναι ο δρόμος της δικής μου ρεαλιστικής ουτοπίας. Χ. Κ. 14 Σεπτ.07 Ναι μεν κάθε πραγματικός Δημοκράτης δεν μπορεί παρά να προσδοκά στη θεμελιώδη αξία της Δημοκρατίας και να μη βλέπει με καλό μάτι τον κάθε τύπου δικομματισμό είτε των μεγάλων είτε ακόμη και των μικρών που στην πράξη την απειλούν αν δεν την υπονομεύουν και δεν την ακυρώνουν, όμως υπάρχει και κάτι άλλο. Είναι το ευρύτερο όσο και διαχρονικό Ελληνικό δράμα που έχει ως εξής. Υπάρχει ένας ιστορικός κανόνας σύμφωνα με τον οποίο η Ελληνική πολιτική αν όχι και η ομώνυμη ανθρωπολογία υπακούουν σε μια κληρονομημένη και αιώνια εθνική κατάρα. Αυτήν του δικομματισμού που έλεγα, ο οποίος ναι μεν έλκει την καταγωγή από την κλασσική Αθήνα αλλά και εκτείνεται έως και την προγενέστερή της θεολογία του δυισμού, του καλού και του κακού που στη συνέχεια παραχώρησε τη θέση της στη γνωστή εκλογίκευση του ότι εκ δύο κακών το μη χείρον είναι βέλτιστο. Πρόκειται για ένα κανόνα που λέει ότι και αν ακόμη πεθάνει ο βασιλιάς δικομματισμός, η ιστορία θα αναφωνήσει τότε ζήτω ο νέος βασιλιάς δικομματισμός. Η μόνη αλλαγή που κάποιοι αποκαλούν και «νέα αλλαγή», είναι το χρωματικό πέρασμα από τη μια ομηρία στην άλλη. Το επιχείρημα να αντιδράσει κανείς, προκειμένου να μη παραδοθεί, δεν έχει και κανένα νόημα αφού ο ήδη παραδομένος δεν παραδίνεται. Αν δε υποθέσουμε ότι οι Έλληνες πολίτες παρά την υπέρ ΠΑΣΟΚ πανστρατιά των Μέσων, δώσουν μια δεύτερη ευκαιρία στον Καραμανλή, η γνώμη μου είναι ότι αυτός και πάλι δεν θα κάνει κάτι. Απλά η μόνη θετική για τη χώρα και ταυτόχρονα αρνητική για τη Νέα Δημοκρατία, όσο κι αν φαίνεται παράξενη μια τέτοια εξέλιξη, είναι μια πιθανή διάσπαση και διάλυση του ΠΑΣΟΚ και η ίδρυση ενός νέου πραγματικά Δημοκρατικού Κόμματος αντί για το υπαρκτό συλλογικό και τηλεοπτικό ζόμπι. Κάτι που μετά από την επόμενη αναμέτρηση, αν όχι νωρίτερα, μπορεί να γίνει και στην ίδια τη ΝΔ, έτσι ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει δύο νέα σοβαρά κόμματα εξουσίας που από πολλών ετών απουσιάζουν από τη χώρα και που θα αναλάβουν, μεταξύ των άλλων, να διακονήσουν την Τέταρτη Δημοκρατία. Υπάρχουν στερεότυπα που χρησιμοποιούνται σε ατάκες από πολιτικά πρόσωπα, που αν και δεν έχουν κάποιο σοβαρό αντίκρισμα, εν τούτοις, λέγονται και ξαναλέγονται. Ένα λοιπόν από αυτά λέει ότι δεν υπάρχουν αδιέξοδα στη Δημοκρατία. Και άντε να το δεχθώ ότι δεν υπάρχουν, όμως αν δεν υπάρχει Δημοκρατία, τι γίνεται τότε; Ούτε τότε υπάρχουν; Σπεύδω να απαντήσω ότι όχι μόνον υπάρχουν αδιέξοδα αλλά και κενά, μάλιστα δε είναι πολλών ειδών. Τόσο πολιτικά όσο ηθικά. Και με πρώτο κενό ότι στη στερεότυπη αυτή ρήση η Δημοκρατία θεωρείται ως δεδομένο, που φυσικά και δεν είναι. Αυτό το κενό συναντά κανείς πίσω από τις μάσκες των πρωταγωνιστών. Ούτε ιστορικές μνήμες ούτε επεξεργασμένες παιδείες ούτε κάτι άλλο. Ας φέρω ένα παράδειγμα. Ένα κόμμα που έχει κυβερνήσει επί έτη πολλά και κάποια στιγμή χάνει τις εκλογές και καθίσταται αντιπολίτευση, στη συνέχεια επιστρατεύει κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο προκειμένου να επιστρέψει στα παλιά του λημέρια. Στην κυβέρνηση. Στο μέλι, που λέει και ο λαός. Ναι μεν διαμέσου των εκλογών θα συμβεί αυτό αλλά υπάρχουν τόσα άλλα Μέσα που παρεμβαίνουν στη διαδρομή, που τελικά οι εκλογές, όλο και πιο πολύ, τείνουν να γίνουν ένα είδος πλυντηρίου. Και ναι μεν η αναβάπτιση στη λαϊκή ετυμηγορία, αποτελεί κομψή φράση που μάλιστα παραπέμπει και σε χριστιανικά μυστήρια, κολυμπήθρες κλπ., όμως άλλο αυτό, άλλο το πλυντήριο. Το οποίο συνδέεται με ξέπλυμα. Για τι ξέπλυμα όμως πρόκειται; Εδώ ακριβώς έρχεται το πολιτικό και ηθικό αδιέξοδο, που έλεγα στην αρχή. Επί του προκειμένου το ξέπλυμα βρόμικου βίου, απέναντι στο οποίο το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος είναι απλό πταίσμα. Να το πω και αλλιώς. Αν το ξέπλυμα του βρόμικου χρήματος ορθά αποτελεί άνομη πράξη και αν το, διαμέσου ακόμη και πολιτικών εκλογών, ξέπλυμα βρόμικου βίου, ονομάζεται πολιτική και ηθική αναβάπτιση, τότε δεν υπάρχει Δημοκρατία. Εκτός πια και αν υπάρχει καμιά βρόμικη Δημοκρατία. Γιατί κάλπικη είναι σίγουρα. Και γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις η μόνη ψήφος με κύρος είναι το άκυρο. Και επειδή μια πολιτική ομάδα που είναι στην αντιπολίτευση για να ανέλθει στην κυβέρνηση χρειάζεται η έως τότε κυβέρνηση να έχει προηγουμένως ηττηθεί, προτού να συμβεί αυτό -αν και η κυβέρνηση έπρεπε να το είχε κάνει από τις πρώτες της ακόμη ημέρες- όφειλε, έστω και πριν από λίγους μήνες, να εργαστεί επάνω στο δεδομένο που έλεγα. Επί του προκειμένου επάνω στην ίδια τη Δημοκρατία. Στην Ελλάδα η Δημοκρατία αυτή έχει όνομα. Είναι η Τέταρτη {1}. Η διάδοχος της Τρίτης, της γνωστής ως μεταπολιτευτικής, που μας άφησε χρόνους εδώ και χρόνια. Κλειδί της είναι η Περιφέρεια. Και είναι η μόνη δυνατή κίνηση που θα βοηθούσε τη χώρα ως προς τον ουσιαστικό εκδημοκρατισμό. Και κυρίως την πολύμορφη ανάπτυξη. Θα βοηθούσε τους κυβερνώντες όσο και τους αντιπολιτευόμενους. Θα τους προστάτευε αμφότερους από το να φτάσουν στο ναδίρ της εκτίμησης των πολιτών. Γιατί προς τα εκεί πάμε αν δεν έχουμε ήδη φτάσει. Και γιατί κανένας δεν είναι ευχαριστημένος από κανέναν. Κάποτε κάποιοι έλεγαν να μην ποδοσφαιροποιηθεί η πολιτική ζωή. Εγώ πάλι έλεγα και λέω μακάρι να είχε συμβεί αυτό. Θα υπήρχε περισσότερη Δημοκρατία. Τουλάχιστον στο ποδόσφαιρο εκτός από τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό, υπάρχουν τόσες άλλες ομάδες, μερικές μάλιστα από τις οποίες, όπως η Λάρισα και ο ʼρης, τόσο πολύ έχουν διακριθεί στην περσινή χρονιά. Αλήθεια ποιες είναι, αν υπάρχουν, οι ανάλογες ομάδες στο χώρο της πολιτικής; Σε αυτήν όχι μόνο είναι οι δύο γνωστοί και μη εξαιρετέοι χώροι, αλλά και όλο τα ίδια και τα ίδια πρόσωπα, βλέπει κανείς. Και όταν βγάζουν κανένα νέο, γρήγορα αποδεικνύεται ότι είναι πιο παλιό και από τα παλιά. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και από χούλιγκανς της πολιτικής, τίποτε άλλο. Μπορεί η αρχαιοελληνική λέξη «εξουσία» να είναι σύνθετη από την πρόθεση «εξ» και το ουσιαστικό «ουσία», και να σημαίνει «χωρίς ουσία», όμως και η κατάληξή της αυτή στη μητέρα μάλιστα χώρα της Δημοκρατίας, με την εξουσία ως συνώνυμη έννοια ανέντιμων πολιτικά και ηθικά πράξεων, όπως το ξέπλυμα που έλεγα, δεν τιμά κανέναν. Ας σταματήσω στις δύο κεφαλές. Ας μην επεκταθώ στα πολιτικά τους Σώματα. Γιατί τότε θα χρειαστεί να μιλήσω επίσης για το πώς το φαινόμενο της γραφειοκρατίας εξαλλάχθηκε σε τρωκτικοκρατία και μάλιστα όχι εις απλούν, όπως συνέβη σε άλλες περιπτώσεις χωρών με καθεστωτικό μονοκομματισμό, αλλά εις διπλούν. Και γιατί αν η ηθική σύμφωνα με την κλασσική παιδεία αποτελεί, μεταξύ των άλλων, και ένα είδος συνήθειας, αυτό δεν σημαίνει ότι και η εξουσία των τρωκτικών σε μια χώρα συνιστά πολιτική ηθική. Πόσο μάλλον μπορεί να συνιστά Δημοκρατία. Αντί μιας συζήτησης για το αν θα ήταν μία ή δύο οι ημέρες της εργάσιμης εβδομάδας που ο εκάστοτε πρωθυπουργός θα βρίσκεται στην περιφέρεια, όπως έγραψα σε άλλα κείμενα, στην Ελλάδα του παρόντος και όπως φαίνεται και του μέλλοντος, τα πράγματα έχουν ως εξής. Θα επικαλεστώ παραδείγματα από την επικαιρότητα ώστε να καταδειχθεί με απλό τρόπο, σε ποια κλίμακα προτεραιοτήτων βρίσκεται το περιφερειακό. Εγώ το ξέρω βέβαια αλλά καλά είναι να το πληροφορηθούν εκ νέου και εκείνοι που μιλούν περί ιδεών και οραμάτων των κομματικών μορφωμάτων του Ελλαδικού Αθηναϊκού πολιτικού συστήματος. Μπορούσε η κυβέρνηση να είχε συνεδριάσει μέσα ακόμη και στο καλοκαίρι, σε μια περιφερειακή πόλη ή ένα χωριό της χερσαίας ή και της νησιωτικής Ελλάδας, όπου να εξαγγείλει την, από πολλών ήδη ετών αν όχι δεκαετιών, αναγκαία κατάργηση των διορισμένων περιφερειαρχών, των γνωστών και ως καημακάμηδων, και παράλληλα τη θεσμοθέτηση των δώδεκα αιρετών περιφερειών και της εκ περιτροπής εθνικής πολιτιστικής πρωτεύουσας περιφέρειας, όσο των δύο τραπεζών ιδεών και αναγκαίων νομοσχεδίων {1}. Οι οποίες, όπως και οι εκπρόσωποι του κράτους στις Περιφέρειες για τα Υπουργεία Εξωτερικών, Εθνικής ʼμυνας και Δικαιοσύνης, θα διορίζονται και θα υπάγονται απευθείας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ναι μεν μικρές αρμοδιότητες, πλην όμως συμβολικές, που θα τον ενισχύουν καθοριστικά στο ρόλο του, ως προς το να συμβολίζει την εθνική ενότητα, αντί να την εξασθενίζει, όπως έδειξε ότι κάνει ο καθαρά διακοσμητικός του ρόλος, που αναπαράγει και διαιωνίζει το κομματικό κράτος του ενός ή του άλλου χρώματος. Ας μην επεκταθώ στο Συμβόλαιο με τις Περιφέρειες {1} ούτε στο υπέρ των εξ αυτών καθυστερημένων, Ταμείο Αλληλεγγύης. Ούτε ως προς την απρόσκοπτη λειτουργία της ηλεκτρονικής Εκκλησίας του Δήμου και το διάλογο με τις τράπεζες ιδεών των προτάσεων των πολιτών ως προς τα προσχέδια και τα νομοσχέδια. Να πω μόνο ότι αν οι δώδεκα αιρετές Περιφέρειες προκύπτουν ως αποτέλεσμα μιας αρμονικής σύνθεσης της Ιστορίας, της Γεωγραφίας και του Μέτρου, χωρίς την ισότιμη σχέση τους με την Αθήνα, δεν μπορεί να υπάρχει Πολιτική Δημοκρατία. Όπως δεν υπάρχει Δημοκρατία όταν αντί του ασυμβιβάστου πέραν του συνολικού χρόνου των δύο τετραετιών στα αιρετά αξιώματα, αυτός επιμηκύνεται πολλές φορές ως τα γεράματα, όταν δεν διαιωνίζεται μέσα από τις γαλαζοαίματες οικογένειες, όπως οι τρεις γνωστές. Όπως δεν υπάρχει Κομματική Δημοκρατία αν π.χ. τη διαγραφή ενός Βουλευτή από τον αρχηγό του, δεν ακολουθήσει η συμπληρωματική Βουλευτική εκλογή σε εύλογο χρονικό διάστημα στην περιφέρεια στην οποία εκλέγεται. Και όπου αν πάρει το 50 % συν μία ψήφους θα συνεχίσει να διατηρεί τη θέση στη Βουλή ως ανεξάρτητος, ενώ θα τη χάνει, αν πάρει 50 % συν μια ψήφους ο έτερος τον οποίο θα έχει υποδείξει το ίδιο κόμμα. Θα μπορούσε έστω και τώρα, να αναληφθεί η δέσμευση για Δημοψήφισμα για το Περιφερειακό {1}. Μπορούσαν αντιπολιτευόμενοι όσο επίσης και συμπολιτευόμενοι να δεσμευθούν ότι προτίθενται, όποια κυβέρνηση και αν εκλεγεί, να το έχει ως πρώτη προτεραιότητα στη νέα Βουλή. Όπως τις εκτός Αθηνών συμβολικές συνεδριάσεις της νέας Κυβέρνησης, πριν περάσουμε από την Τρίτη Δημοκρατία, στον αστερισμό της Τέταρτης. Από την υπαρκτή Στενώπη {2}, στη Διάνοιξη και ʼνοιξη των Περιφερειών. Στην ʼνοιξη των Βήτα Περιφερειών, των μικρών δηλαδή πόλεων και των χωριών. Από τους μυγοχάφτηδες των Αθηνών, όπως θα έλεγε ο συμπατριώτης μου Γεώργιος Βιζυηνός, στην Ελλάδα της Τέταρτης Δημοκρατίας. _________ Σημειώσεις Σημείωση {1} Χρ. Κηπουρός, Τέταρτη Δημοκρατία, Συμβόλαιο με τις Περιφέρειες, 36η έκδοση. Η εργασία δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου της Θράκης στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://alex.eled.duth.gr/kipouros/ Σημείωση {2}. Ο νεολογισμός ανήκει στο συγγραφέα και υπάρχει στο ομότιτλο κείμενο σημαίνοντας το αντίθετο της Ευρώπης η οποία κατά μια ετυμολογική εκδοχή παράγεται από το «ευρύς» και «ορώ», και σημαίνει βλέπω μακριά.