27/01/2003
Ανήθικη Γεωοικονομία
κακώς δ΄ απώλλοντ΄ ούτις εξέλυξέ πω {1}
“από την Εκάβη του Ευριπίδη”
μια τριλογία του Χρήστου Κηπουρού *
1. ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΟ ΙΡΑΚ
Αν και η γεωγραφία διδάσκει ότι η διακεκαυμένη ζώνη περιλαμβάνεται μεταξύ των τροπικών του Καρκίνου και του Αιγόκερω οι οποίοι βρίσκονται εκατέρωθεν του Ισημερινού, εν τούτοις δεν είναι η μόνη που υπάρχει. Είναι χρήσιμο όσο και αναγκαίο πολιτικά να αναδειχθεί μια άλλη σημασία που έχει ο πρώτος από τους δυο τροπικούς: ως γεωγραφική τετμημένη του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος συντεταγμένων. Επάνω στον ίδιο άξονα ή δίπλα βρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των παγκόσμιων πηγών φυσικού αερίου και πετρελαίου. Τα ίδια ισχύουν στον άξονα των τεταγμένων με ανατολικό γεωγραφικό μήκος 60ο. Τα διαθέσιμα σε Φ.Α. υπερβαίνουν το 75 % των παγκόσμιων αποθεμάτων {χάρτης Α}. Ανέρχονται στο 76.50 %.
Στο παγκόσμιο αυτό γεωοικονομικό σύστημα, στη γειτονιά της χώρας μας, πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια που στους συγκεκριμένους τόπους εκτός από ενέργεια παράγεται πόλεμος. Όχι ακριβώς πόλεμος. Συνήθως πρόκειται για εισβολή {2} σε βάρος των νόμιμων δικαιούχων των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών, γηγενών ιστορικών λαών. Ενίοτε δε, για επιλεκτικές εισβολές σε βάρος προηγούμενων εισβολέων.
Η διαγραφή σε τέτοιες περιπτώσεις από ένα σοβαρό πολιτικό λεξιλόγιο, της λέξης του πολέμου και η αντικατάσταση από την εισβολή, χρειάζεται να επεκταθεί σε ικανό ιστορικό βάθος και γεωγραφική έκταση. Αντί όμως γι αυτό, πρόσφατα μόλις, οι κυβερνώντες τη χώρα έκαναν το αντίθετο ακριβώς. Μετονόμασαν την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο σε πόλεμο. Δεν τους τιμά.
Όπως επίσης δεν τιμά έναν έντιμο διανοητή ή και πολιτικό να χρησιμοποιεί τη λέξη του πολέμου στην περίπτωση της προετοιμαζόμενης Αμερικανοβρετανικής εισβολής στο Ιράκ. Δεν είναι μόνο τα νέα αμέτρητα ανθρώπινα θύματα μεταξύ των Ιρακινών, Κούρδων και άλλων, ιδιαίτερα των παιδιών, που θα επιφέρει. Επιπλέον το μόνο που τα συμβαίνοντα ανακαλούν στη μνήμη, είναι ότι δυο αν όχι περισσότεροι γάιδαροι μαλώνουν σε ξένο αχυρώνα. Διότι πέραν από τα Ιρακινά πετρελαιοφόρα εδάφη, ανάλογο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εδάφη του Νότιου Κουρδιστάν.
Ο νόμιμος όμως δικαιούχος της γης των πανάρχαιων Σουμερίων, ο ιστορικός κουρδικός λαός, είναι καταδικασμένος, εκτός από τις αλλεπάλληλες έως και σήμερα, δεκάδες τουρκικές εισβολές, και τα εις βάρος του παλιά και νέα χημικά Ιρακινά όπλα, να υποστεί τη νέα Αμερικανική, Βρετανική καθώς και Τουρκική βιαιότητα και επιδρομή. Η κατάκτηση των ενεργειακών πηγών, η προϊούσα ανταγωνιστικότητα και η “επίλυση” της ανεργίας, λόγω φόρτου εργασιών παραγωγής πολεμοφοδίων για την άλλη φορά, αποτελούν αποδεδειγμένες Αμερικανικές επιδιώξεις παλαιόθεν. Όπως βέβαια η εξασφάλιση κοινωνικής συγκατάθεσης μέσα από το δείκτη του D.J.
Όσο για το θύμα αν όχι θήραμα του εν λόγω “άξονα του καλού”, που θα επιζήσει, είναι σαφές το τι θα του συμβεί. Θα προσφυγοποιηθεί εκ νέου, με ομοεθνείς από την βόρεια κουρδική χώρα της Ανατολίας και της Μεσοποταμίας των τριών και πλέον χιλιάδων πυρπολημένων ήδη οικισμών. Η συγκεκριμένη περιοχή, στη διάρκεια των αεροπορικών επιδρομών, θα αποτελέσει χερσαία Αδριατική για τα πλεονάσματα των βομβαρδιστικών που θα επιστρέφουν στο Ιντσιρλίκ αν όχι και κατά τη μετάβασή τους στο Ιράκ. Δεν αποκλείεται κατά την επόμενη περίοδο οι Κούρδοι της Πόλης να φθάσουν τα τέσσερα έως πέντε εκατομμύρια ψυχές.
Δεν είναι γνωστά εκ των προτέρων τα “λάθη” που θα γίνουν κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στην περιοχή του πιθανολογούμενου υπό ίδρυση Κουρδικού κρατικού μορφώματος στο Νότιο Κουρδιστάν που μόλις πριν από λίγες δεκαετίες μετονόμασαν σε Βόρειο Ιράκ {3}. Όμως η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί τη μόνη αιτία των τουρκικών επιφυλάξεων. Τις τροφοδοτεί επίσης η παραπομπή του πετρελαιαγωγού Μπακού Τσεϊχαν στις καλένδες ως ασύμφορου εάν τα Αμερικανικά και Βρετανικά σχέδια επιτύχουν κατά το κυοφορούμενο ενεργειακό πλιάτσικο.
2. “ΒΑΡΒΑΡΟΙ ΘΡΑΚΕΣ”
Θα επαναλάβουμε το γνωστό αστείο “να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο”. Εμείς βέβαια εννοούμε το κόκαλο της ιστορίας, τις παρυφές του μύθου, εκεί όπου βρίσκεται το γερό έδαφος, το δάπεδο της νέας θεμελίωσης. Πριν όμως πάμε τόσο βαθιά ας μείνουμε για λίγο στον ενδιάμεσο χρόνο, τον Ανατολικό Ρωμαϊκό. Όταν η μοναδική τότε εν ζωή Ευρωπαϊκή και Οικουμενική πολιτισμική οντότητα της ιστορικής Θράκης, γνώρισε όπως και η υπόλοιπη χώρα, την εισβολή των σταυροφόρων, στις αρχές του 13ου αιώνα, στα μέσα δε του 14ου αιώνα, την Οθωμανική και τουρκική.
Μπορούν όλα αυτά να συμβάλουν στον εμπλουτισμό της πολιτικής παιδείας γύρω από την εισβολή. Δεν αποτελούν απάντηση στα περί τουρκικής ευρωπαϊκότητας και στα ψεύτικα αιωνιολόγια. Αυτά μόνο σαν νέο αστείο μπορούν να εκληφθούν.
Ας μην επεκταθούμε στα της πολιτισμικής εισβολής, όπως η γνωστή εκείνη εκ Δυσμών, που έγινε σε προηγούμενους αιώνες με τον όρο “Βυζαντινός” προκειμένου να αμφισβητήσει ή και να αφαιρέσει τη γνησιότητα από τη χιλιόχρονη Ευρωπαϊκότητα της Ρωμανίας.
Φθάνοντας στη μυθιστορία και προκειμένου να καλύψουμε σε επαρκή βαθμό το ίδιο ζήτημα, στην περιοχή που ήδη αναφερθήκαμε, θα χρειαστεί να διέλθουμε από τη γνωστή περί “βαρβάρων Θρακών” ύβρη. Να συμβάλουμε να ακυρωθεί αναδρομικά. Γιατί άλλοι είναι οι βάρβαροι. Δεν μπορεί να είναι αυτοί οι οποίοι υπερασπιζόμενοι αναλλοίωτες στους αιώνες αρχές και αξίες, πήγαν με επικεφαλής το Ρήσο στην Τροία ώστε να συμπαρασταθούν στους αμυνόμενους γείτονες καθώς επίσης και συγγενείς τους, κατά το Στράβωνα, Τρωαδίτες. Να υπερασπισθούν από κοινού τον πολιτισμό της πόλης και την ιδιαίτερα μεγάλης αξίας γεωοικονομική και γεωστρατηγική θέση της. Αυτή άλλωστε είναι η πραγματική αιτία τόσο για την ανάπτυξή της, όσο τις επιθέσεις και καταστροφές που υπέστη. Μπορεί ο αποκληθείς Τρωϊκός πόλεμος να είναι ο πρώτος που υφίσταται ως γραπτό σώμα στην ιστορία και να τον έψαλλε η μοναδική όντως παγκόσμια Ομηρική ποίηση, όμως δεν παύει να αποτελεί εισβολή.
Αυτά και άλλα πολλά μπορούσε να προβάλει ο Γεώργιος Βιζυηνός, όταν από κεκτημένη προφανώς ταχύτητα τον αποκάλεσαν και αυτόν “βάρβαρο Θράκα”, επειδή κέρδισε κάποιο διαγωνισμό ποίησης στην πρωτεύουσα και τον ζήλευαν. Μπορούσε ακόμη να υπενθυμίσει τη λογοκρισία και την πυρά σε βάρος των κειμένων του Θρακιώτη Δημοκράτη και φιλόσοφου Δημόκριτου. Να τους ρωτήσει αν οι πράξεις αυτές που μνημονεύει ο Διογένης ο Λαέρτιος, έχουν σχέση με το Δημοκρίτειο διανόημα για την πολιτική, που ο Αβδηρίτης σοφός τη θεωρεί τέχνη σπουδαία, προκειμένου να το ιδιοποιηθούν τρίτοι. Η συκοφαντία άλλωστε περί Αβδηριτισμού εξασφάλιζε την απαιτούμενη άνεση στο εγχείρημα. Άλλη γνωστή αρχαία τέχνη αυτή, που φυσικά ωχριά μπροστά στη σημερινή της εξελιγμένη μορφή.
Αν όλα τα προηγούμενα και πάλι δεν αρκούσαν, τότε μπορούσε να τους θυμίσει τη Ρωμανία. Να επαναθεμελιώσει και να συμβάλει στην πολιτισμική ανάκτηση {4} της Ευρωπαϊκής, της Ελληνικής και φυσικά της Ρωμαίικης, της εθνικής δηλαδή αυτοπροσωπίας, όπως άλλωστε το έκανε ο ίδιος με μεγάλη επιτυχία στο Θρακικό λαϊκό πολιτισμό. Ίσως τότε να μη χρειάζονταν να περάσει ένας ολόκληρος αιώνας, αυτή τη φορά εν μέσω του “πας Θραξ βλαξ”. Ίσως να μην εύρισκε το κατάλληλο έδαφος ο επαρχιωτισμός, το ενεργό αυτό κατάλοιπο του ραγιαδισμού να αναπτυχθεί τόσο. Εδώ έφθασε σε τέτοιο σημείο κατάργησης της Δημοκρατίας και ισοτιμίας με το Αθηναϊκό κέντρο, ώστε το τελευταίο, μέσα από τα τσανάκια του που συντηρεί στην περιοχή, να εφαρμόζει ανενόχλητα εις βάρος της ακόμη και χουλιγκανισμούς.
3. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
Μέσα από μια διαφορετική από την υπαρκτή σχέση με το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα, η Ελληνική γεωοικονομία μπορούσε και μπορεί ακόμη να αναδειχθεί σε ηθική γεωοικονομία. Συν τοις άλλοις να εξασφαλίσει τεράστια οφέλη. Βλέπουμε στο χάρτη, αποτυπωμένους τους υπαρκτούς και τους προγραμματισμένους καθώς και προβλεπόμενους δρόμους {χάρτης Α} των δικτύων. Το φτηνότερο ακόμη και από πλοίο, αυτό μέσο μεταφοράς, τρέχουν επίσης να κτίσουν και να αποκτήσουν μικρές και μεγάλες οικονομίες των χωρών του πλανήτη.
Η Ρωσία δεν περιορίζεται στο ήδη υπαρκτό της τεράστιο πανευρωπαϊκά δίκτυο και τα αναμφισβήτητα σκήπτρα που κατέχει. Επιπλέον επανενσωματώνει πάμφθηνα τις ενεργειακές παραγωγές χωρών της κοινοπολιτείας και της Ευρασίας, όπως το Τουρκμενιστάν, ιδιαίτερα μετά από την απογοήτευσή τους από την απόλυτη οικονομική αστοχία των τουρκικών σχεδίων και του ρόλου της γειτονικής χώρας στην περιοχή. Από την άλλη επεκτείνει μεθοδικά τη δικτύωσή της κυρίως υποθαλάσσια: διαμέσου του Εύξεινου και του blue Stream με την Τουρκία, διαμέσου της Βαλτικής, την ένωση του Yamal με τη Γερμανία, και διαμέσου της Σαχαλίνης, την ενεργειακή γεφύρωση με την Ιαπωνία. Η σύνδεση με την Κίνα ολοκληρώνει την επέκτασή της προς το υπόλοιπο Ασιατικό σώμα.
Ο μόνος που βρίσκεται σε αντίθεση με την από πολλών ετών λειτουργούσα Κεντρική Ευρωπαϊκή δέσμη αγωγών με ρωσικό αέριο καθώς και τους Βόρειους και υπερβόρειους διευρωπαϊκούς δρόμους, είναι ο νότιος δρόμος. Η ενεργειακή Εγνατία Φ.Α., Μπουργκάζ, Αλεξανδρούπολη, Ηγουμενίτσα, Κέρκυρα, Ότραντο που με Ελληνική ευθύνη παραμένει γράμμα κενό. Όπως ο εντεταλμένος τούρκος υπουργός της Βουλγαρίας, κάνει το ίδιο με τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάζ Αλεξανδρούπολης. Να μείνει στη σκιά του αγωγού Μπακού- Τιφλίδα- Τσεϊχάν. Να μην τον επισκιάσει.
Η λύση που αναζήτησε η χώρα στα μνημόνια αλληλοκατανόησης με το Ιράν και άλλες περί την Κασπία χώρες παραγωγούς, θυμίζει τελικά το “πήγε για μαλλί κλπ”. Συμμορφούμενη, όπως στα άλλα έτσι και στο ενεργειακό, προς τις Αμερικανικές υποδείξεις, καταλήγει να αγοράζει από την μεσάζουσα Τουρκία σε ακριβότερη μάλιστα τιμή από εκείνη του ήδη ακριβού Ρωσικού αερίου. Όλα δε αυτά συμβαίνουν όταν η χρησιμοποιούμενη από την Ελληνική βιομηχανία ενέργεια από φυσικό αέριο κοστίζει πολύ πιο ακριβά από άλλες Ευρωπαϊκές και την Αμερικανική βιομηχανία {5}.
Αν υπήρχε ένα στοιχειωδώς σοβαρό κράτος δεν θα εξέτρεφε παρόμοιους φαύλους κύκλους, όπως ο ενεργειακός, που αν μη τι άλλο η πρώτη του παρενέργεια βάλει σε βάρος των νέων και υπέρ της ανεργίας τους. Δεν θα ανέμενε από τα επιμελητήρια ή τους αγρότες να θέτουν σε κάθε δυνατή ευκαιρία το ίδιο ζήτημα. Ούτε θα επαναλάμβανε κάθε τόσο τις περί ανταγωνιστικότητας υποκρισίες όταν γνωρίζει καλά ότι είμαστε η λιγότερο ανταγωνιστική ως προς το ίδιο θέμα οικονομία σε ολόκληρη την υφήλιο με εξαίρεση τα Νησιά Barbados και ίσως προς ώρας την Ιαπωνία που όμως αυτή βρίσκεται στην Άπω Ανατολή και επιπλέον χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα φυσικό αέριο, αποκλειστικά σε υγροποιημένη μορφή.
Σε βαθιές όμως σκέψεις χρειάζεται να μπει το ίδιο το Ιράν εφόσον τα πράγματα παραμείνουν ως έχουν σήμερα, με την Τουρκία να κλείνει το διακόπτη προμήθειας του φυσικού αερίου από τη γειτονική χώρα, κατά το δοκούν. Να επικαλείται λόγους χαμηλής ποιότητας αλλά στην ουσία να επιδιώκει επαναδιαπραγμάτευση για την τιμή ενώ ταυτόχρονα να προεξοφλεί την πρόσφατα συμφωνηθείσα ενεργειακή αρτηρία Τουρκίας-Αυστρίας διαμέσου Βουλγαρίας Ρουμανίας και Ουγγαρίας πουλώντας εκδούλευση προς πάντες, κυρίως δε για την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά από την πρόσφατη μεγάλη αποτυχία του υπερατλαντικού ρουσφετιού. Ακόμη και αν τηρηθούν όπως έχουν σήμερα οι Ιρανοτουρκικές συμβολαιοποιημένες συμβάσεις, τα Ιρανικά αποθέματα αρκούν έως το σωτήριο έτος 4.300.
Όπως γράφω στο “αγώνας για τη γεωοικονομική Δημοκρατία” η λύση μπορεί να αναζητηθεί είτε σε αγωγό διαμέσου Αρμενικών και Γεωργιανών εδαφών από τη βόρεια πλευρά του Εύξεινου προς την Ευρώπη διαμέσου της Ρωσίας είτε στη συστηματική υγροποίηση και μεταφορά δια πλοίων στην παγκόσμια αγορά. Είναι λογικό ότι τα επόμενα χρόνια στους υπαρκτούς διαμεσογειακούς πλόες {χάρτης Α} μεταφοράς LNG από άλλες παραγωγούς του Κόλπου, όπως Εμιράτα, Κατάρ κλπ., καθώς και Αφρικανικές χώρες, προς τη Γηραιά Ήπειρο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα προστεθούν πολλοί νέοι πλόες. Το ίδιο θα συμβεί με άλλους θαλάσσιους, π.χ. στον Ινδικό με τελικό προορισμό τις οικονομίες της Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας ή Ταϊβάν.
Η πρόταση στο ίδιο βιβλίο να γίνει μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο στην Κρήτη, είτε από Αλγερινό, Λίβυο, Αιγυπτιακό, Ιρανικό υγροποιημένο που επαναεριοποιείται είτε από αγωγό μέσω υποθαλάσσιας σύνδεσης με την Κυρηναϊκή, δεν περιορίζονταν στην κάλυψη των αναγκών της Μεγαλονήσου. Ούτε αποτελούσε κάποια εμμονή στην πασίγνωστη άλλωστε φιλική ως προς το περιβάλλον σχέση του Φ.Α. Αποβλέπει επιπλέον σε πολλά άλλα. Το ένα είναι να αναδειχθεί η γεωοικονομία της. Η Κρήτη είναι το κλειδί, το μάτι της Μεσογείου, ο κεντρικός Ευρωπαϊκός σταθμός της. Και όχι μόνο αυτά. Το σημαντικότερο είναι η κεντρική γεωοικονομική της θέση όπως και της υπόλοιπης Ελλάδας, απέναντι στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα συντεταγμένων.
Δεν θα υπήρχε χειρότερο χωροταξικό στην Ευρώπη από το σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο της χώρας αυτής αν δεν υπήρχε το λεγόμενο ενεργειακό και ηλεκτρικό της χωροταξικό, με την Κοζάνη και τη χαμένη της γη, σαν νέα διακεκαυμένη ζώνη. Ας μη μιλήσουμε για άλλες ομώνυμες ζώνες, όπως η πέραν των Φιλίππων Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Προς αυτούς όμως που αποφάσισαν να βάλουν ως σύμβολο της Προεδρίας το χελιδόνι, πρέπει να πούμε ότι δεν υπάρχει κάποια αντιστοιχία. Τα χελιδόνια πετάνε, συμβολίζουν την άνοιξη ενώ γνωρίζουν καλά την τέχνη να κτίζουν τον οίκο τους. Οι φωλιές τους διακρίνονται από υψηλή αρχιτεκτονική και αισθητική. Δεν έχουν κάτι κοινό με την καθηλωμένη αυτή χώρα, τον πολιτικό και δικομματικό της χειμώνα καθώς και τις κουρουπητούς πόλεις της. Με την πολιτική ως κακοτεχνία.
ΧΑΡΤΕΣ
{Α} Χρήστος Κηπουρός, Παγκόσμιος Χάρτης με τις πηγές Φ.Α. Επίσης στον ίδιο πίνακας με τις μεταβολές των παγκόσμιων αποθεμάτων καθώς και σκαριφήματα αεριοσωλήνων-θαλασσίων διαδρομών LNG με πλοία, Θράκη Ιαν.΄03,
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
{1} μτφ: κακός χαμός τους βρίσκει, δε γλίτωσε κανείς ως τώρα. Τα λόγια της Εκάβης {στ. 1173} δεν περιορίζονται στο βάρβαρο βασιλιά της Θράκης Πολυμήστορα ή ίσως και στον Αγαμέμνονα, ως υπαινιγμός. Μένουν επίκαιρα τόσο για τους ανά την περιοχή νέους βαρβάρους, όσο τον Bus το Β΄, βλ. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, Εκάβη, εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα 1994,
{2} Στα λεξικά της αρχαίας Ελληνικής η λέξη εισβολή σημαίνει την επιδρομή, όπως σήμερα, επίσης λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Α.Π.Θ., Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσ/νίκη ΄98 όπου εισβολή είναι η είσοδος σε ξένη χώρα με τη βία των όπλων κλπ.,
{3} Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών, ΟΙ ΚΟΥΡΔΟΙ, Ένας ιστορικός λαός αγνοούμενος, Πρόλογος Μιχ. Χαραλαμπίδη, Αθήνα 1985,
{4} Διακήρυξη της 13ης Μαρτίου, της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης,
{5} Energy Information Administration / International Energy Outlook 2002, www.eia.doe.gov <http://www.eia.doe.gov>, Πίνακας: Natural Gas Prices for Industry, U.S. Dollars per 107 Kilocalories {Gross Calorific Value}. Εξαετία 1994-1999, όπου ενδεικτικά για το ΄99, αναφέρονται: Finland 128.1, France 135.3, Greece 342.2, Japan 385.8, Spain 131.5, United Kingdom 106.3, United States 116.5 κλπ.
_______________________
{*} Εκλέχτηκε δύο φορές Βουλευτής Έβρου {1993-2000} με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Απεχώρησε από την Κοινοβουλευτική του Ομάδα λίγες ημέρες μετά από την 15 Φεβρ.΄99. Ιστορικό στέλεχος της Ένωσης {Δ.Π.Ε.}. Έγραψε τα τρία κείμενα με αφορμή τόσο την επικαιρότητα όσο κυρίως την κινητήρια εκείνη δύναμη της ιστορίας, τη γεωοικονομία, που τα συνδέει.
Θράκη, αρχές του 2003 Hristos Kipouros
xkipuros@otenet.gr
