Χ.Κ. Μερικές φορές μια παροιμία εκφράζει και αποδίδει την πραγματικότητα καλύτερα από κάθε επιστημονική ή πολιτική ανάλυση, ερμηνεία και απάντηση. Εν προκειμένω το κάνει αυτό η γνωστή λαϊκή ρήση: "ήταν στραβό το κλήμα, το έφαγε κ.λ.π.". Το κλήμα, όπως καταλαβαίνετε, δεν είναι άλλο από την Ελληνική ενεργειακή πραγματικότητα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Κοιτάξτε. Η Ελλάδα προμηθεύεται το Ρωσικό φυσικό αέριο από μια παροχή από το εσωτερικό Βουλγαρικό δίκτυο στη θέση Ihtiman, από αγωγό μικρότερης μάλιστα διατομής από τον Ελληνικό. Λες και πρόκειται για μικρομεσαία βιομηχανική μονάδα και όχι χώρα μέλος μάλιστα της ΟΝΕ όπως αρέσκονται να την αποκαλούν. Δεν είναι συνδεδεμένη απευθείας με το Ρωσικό σύστημα αγωγών, με ό,τι αρνητικές παρενέργειες αυτό συνεπάγεται (από τεχνικές δυσλειτουργίες έως προβλήματα ποιοτικά). Την αποπεράτωση του ανεκτέλεστου τμήματος του αγωγού Stara Zagora- Φιλιππούπολη- Ihtiman, μήκους 110 χλμ. έχει επίσης από ετών ζητήσει η ίδια η Ε.Ε.

Αν υπάρχει κάτι το οποίο αν και στην ουσία του είναι εκ των ων ουκ άνευ, εν τούτοις όμως εναρμονίζεται προς τη Ευρωπαϊκή και ενεργειακή διαλειτουργικότητα, είναι ο ρόλος των ενδιαμέσων χωρών, όπως η Βουλγαρία, ως χώρες διέλευσης: "transit Countries". Η Ελλάδα δηλαδή πληρώνει το λογαριασμό του ενεργειακού της καυσίμου στην παραγωγό χώρα Ρωσία, με την οποία ως γνωστό έχει υπογράψει διακρατική σύμβαση. Δεν το πληρώνει στη Σόφια ή στο Βουκουρέστι.

Η πρώτη μας εθνική αναπτυξιακή προτεραιότητα στο θέμα αυτό, ήταν να κτίσουμε την ενεργειακή Εγνατία Φ.Α., Μπουργκάς, Αλεξανδρούπολη, Ηγουμενίτσα, Κέρκυρα, Οτράντο. Μέσα δε από την λειτουργία μας ως χώρα διέλευσης μπορούσαμε να κάνουμε το πρώτο βήμα στην ανάδειξή μας επίσης σε trans gas και ενεργειακό κόμβο. Ας μην επεκταθούμε όμως επί αυτού. Ας επιστρέψουμε στο δεύτερο σκέλος της παροιμίας που σας έλεγα. Στο φυσικό αέριο που παράγουν οι περί την Κασπία χώρες. Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν κ.λ.π.

Χ.Κ. Εκεί πηγαίνω. Όφειλα όμως προηγουμένως να πω δυο μόνο λόγια για την ενεργειακή μας ιστορία και το φυσικό αέριο. Κοιτάξτε. Αν και η Ελλάδα, ορθά ως προς αυτό, υπέγραψε Memoranda Of Understanding, "μνημόνια αλληλοκατανόησης", με τις χώρες αυτές, τη διακρατική όμως σύμβαση προμήθειας την συνυπέγραψε με την Τουρκία. Δηλαδή θα πληρώνει τον λογαριασμό στη χώρα διέλευσης! Αντί της Τεχεράνης ή του Μπακού, στην Άγκυρα. Όσο δε για τα μνημόνια, επειδή η Ελλάδα το κάνει πυκνά συχνά αυτό -τελευταία φορά το έκανε με τον περιβόητο πετρελαιαγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης- μου φέρνει στο μυαλό μια άλλη γνωστή φράση την οποία επιτρέψτε μου ταυτόχρονα να παραφράσω: το γαρ πολύ του μνημονίου, γεννά μνημόσυνο. Στην ουσία τα μνημόνια με τις περικασπιανές χώρες χρησιμεύουν ως προπέτασμα καπνού για την πελατειακή σχέση με την Τουρκία. Να την κρύψουν, επειδή ντρέπονται να ομολογήσουν τη σχέση της αγοράστριας με την πωλήτρια χώρα. Αυτή είναι η αλήθεια.

Χ.Κ. Ακριβώς. Στην πράξη θα αγοράζουμε κοκτέιλ Φ.Α. από τη γειτονική χώρα, που όπως αντιλαμβάνεστε, αν και χώρα διέλευσης, μετατρέπεται σε πωλήτρια. Κάτι που φυσικά δεν παρέλειψαν να μνημονεύσουν τα τουρκικά Μέσα, κατά την ανταπόκρισή τους από τη Θεσσαλονίκη στις 23 Φεβρουαρίου 2003. Άλλωστε η ίδια η επίσημη Τουρκία, αυτοαποκαλείται εξ αρχής, πρώτη πωλήτρια: "firsthand seller". Τα αναφέρω αυτά, όπως επίσης τις διεθνείς πηγές, στο βιβλίο που έκανα για τη γεωοικονομική Δημοκρατία. Εάν στην αποσιώπηση της σχέσης μεταξύ της αγοράστριας χώρας που είναι η Ελλάδα και της πωλήτριας Τουρκίας, προσθέσετε τα του οικείου και προσφιλούς θεσμού της τελευταίας, το γνωστό παζάρι, τότε αντιλαμβάνεστε καλύτερα περί τίνος πρόκειται.

Χ.Κ. Ας μη σχολιάσουμε τα της λειτουργίας της μονάδας της Δ.Ε.Η. στην πόλη σας και το πού θα βρίσκονται τα κλειδιά της λειτουργίας της. Ούτε περιορίζεται το κακό στην έναρξη μετατροπής ολόκληρης της Ελλάδας, όχι μόνο της Θρακικής, σε τούρκικο γεωοικονομικό ενεργειακό εξάρτημα ή στο να γίνουμε χώρα μαξιλαράκι. Αρκεί να μείνουμε στη μετακύλιση του εισαγόμενου υψηλού τιμολογίου στο ενεργειακό κόστος των βιομηχανικών μονάδων και των Ελληνικών νοικοκυριών. Κάτι που δεν είναι άλλο από την καταβολή επίσημου Ελληνικού χαρατσιού στη γείτονα. Ύστερα μιλούν για ανάγκη επίτευξης ανταγωνιστικότητας.

Χ.Κ. Αυτό που λέτε δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταστρατηγηθεί κάθε έννοια της Ευρωπαϊκών προδιαγραφών διαλειτουργικότητας και να αποδεχόμαστε λύσεις που κινούνται στη σφαίρα νομιμοποίησης του κράτους-αεριτζή ή ακόμη και του κράτους-μαυραγορίτη. Η θέση μας έπρεπε να είναι: Ναι στο φυσικό αέριο της Ευρασίας αλλά με την Τουρκία σε ρόλους χώρας διέλευσης. Όπως γίνεται παντού. Φαντάζομαι να συμφωνεί επί αυτών η επίτροπος κ. Ντε Παλάθιο.

Δεν επέστρεψε από το καλό του το Τουρκμενιστάν στη Ρωσική αγορά και στο δίκτυό της για προώθηση τού φυσικού του αερίου στην Ευρωπαϊκή αγορά. Δυστυχώς όμως όταν ακόμη και οι ασιατικές χώρες πήραν χαμπάρι το τι σημαίνει Τουρκία, η τελευταία βρήκε νομιμοποιητές και πελάτες εκ δυσμών της, όπως η δική μας χώρα. Και φυσικά δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Προηγήθηκαν πολλά άλλα. Συστηματικά άλλωστε τα τελευταία χρόνια χτίζει το κεμαλικό γεωοικονομικό της οικοδόμημα με δυο ταυτόχρονα στοχεύσεις. Από τη μια είναι το κτίσιμο του ενεργειακού της ρυμοτομικού σε βάρος των Μικρασιατικών λαών. Επιδιώκουν η κεμαλική γεωοικονομία του νερού και της φωτιάς να βρει τη συνέχειά της στα ενεργειακά καύσιμα. Από την άλλη, μέσα από ένα τιμαριωτικού τύπου ενεργειακό σχέδιο, διεκδικεί περισσότερα κέρδη ακόμη και από τις παραγωγούς χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εκβιασμοί στο Ιράν. Το περιοδικό κλείσιμο της τουρκικής στρόφιγγας του Ιρανικού φυσικού αερίου με πρόσχημα την ποιότητα έχει σκοπό την περαιτέρω μείωση της τιμής του Ιρανοτουρκικού συμβολαίου. Τα ίδια επανέλαβε με το Βlue stream και τη Ρωσία

X.K. Το τουρκικό σώμα δεν είναι μονόδρομος. Υπάρχουν και άλλες διαδρομές. Έχω επίσης γράψει για αυτές. Τόσο για τον Ιρανικό αγωγό διαμέσου Αρμενικών και Γεωργιανών εδαφών και παράκαμψης της Τουρκίας από τη βόρεια πλευρά του Εύξεινου, όσο για την υγροποίηση, το λεγόμενο LNG. Εκτιμώ όμως ότι το ίδιο το Ιράν, που διαθέτει το 15% των παγκόσμιων αποθεμάτων δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια, δηλαδή στα 10 δις κ.μ. κατ΄ έτος που προβλέπει το συμβόλαιο με την Τουρκία και που σημαίνει ότι με την ταχύτητα αυτή θα απαιτηθούν δυο χιλιετίες μέχρι να εξαντληθούν τα αποθέματά του!

X.K. Όσο τώρα για τις "χώρες διέλευσης" που κάνει λόγο η κυβέρνηση, μόνο ως ευχή μπορεί να εκληφθεί αν δεν αποτελεί ενσυνείδητη υποκρισία. Ιδιαίτερα όταν γνωρίζει καλά ακόμη και την αστρονομική τιμή από την οποία ξεκίνησε τα παζάρια η Τουρκία προκειμένου να μεταπωλήσει το ενεργειακό αυτό καύσιμο. Δεν ξέρω τι είδους transit είναι αυτό. Transit αλά τούρκα ή transit αλά Ελληνικά.

Χ.Κ. Ρωτήστε τον υπουργό αν γνωρίζει τίνος πηγής και εθνικότητας θα είναι το φυσικό αέριο που θα αγοράζει η Ελλάδα από την Τουρκία. Διότι οι Τούρκοι, όπως επίσης οι Αμερικανοί, σημειώνουν ότι πρόκειται να εξάγονται και να πωλούνται τα πλεονάσματα. Μεταξύ αυτών, προφανώς στην πλειοψηφία τους, πρόκειται να αφορούν Ρωσικό και πάλι φυσικό αέριο, από τα 16 δις κ.μ. του Blue stream, όπως άλλωστε τόνιζε τις προάλλες παράγοντας της Τουρκικής BOTAS. Με μια διαφορά. Η Ελλάδα θα το αγοράζει με καπέλο, τουρκιστί με φέσι, από δεύτερο αν όχι τρίτο χέρι. Όχι απευθείας από τη Ρωσία. Περί αυτού πρόκειται. Μάλιστα αν σκεφθεί κανείς άλλες εκδοχές, ότι δηλαδή το Φ.Α. θα ταξιδεύει από το Μπουργκάς στην Προύσα κι από εκεί δια της υποθαλάσσιας ζεύξης της Προποντίδας θα ξαναγυρίζει πίσω στους Κήπους και εκείθεν στην Κομοτηνή, θυμίζει το ανέκδοτο που λέγανε κάποιοι παλιοί δάσκαλοι στα Σχολεία, για τη μετάβαση από την Κομοτηνή στην Ξάνθη, διαμέσου της Θάσου. Αν όχι διαμέσου της Λήμνου.

Χ.Κ. Εν αρχή ην, όπως ήδη σας είπα, η ενεργειακή Εγνατία. Αυτή είναι η αλφαβήτα της Ελληνικής γεωοικονομίας. Σκέτο το άλφα της, είναι η αρτηρία φυσικού αερίου Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης. Επειδή δυστυχώς όπως απεδείχθη, δεν υπάρχει ούτε κράτος ούτε κυβέρνηση ούτε αντιπολίτευση, αποταθήκαμε στους Δημάρχους του Έβρου. Να αναλάβουν αυτοί την υπόθεση στα χέρια τους σε συνεργασία με το Επιμελητήριο του Νομού. Να κάνουν κάτι για τον τόπο να μείνει. Τόσο για τη θερμοκηπιακή αγροτική οικονομία, όσο και για τις παραγωγικές μονάδες και τα νοικοκυριά της περιοχής, της οποίας η δημογραφία μόνο με τις μετοχές της Σοφοκλέους μπορεί να συγκριθεί. Είναι ντροπή η χώρα μας να έχει το μεγαλύτερο παγκόσμια ενεργειακό κόστος στις κάθε τύπου βιομηχανίες. Τριπλάσιο από πολλές Ευρωπαϊκές ακόμη και υπερατλαντικές χώρες. Ύστερα απορούν πολλοί για τα ανταγωνιστικά Αμερικανικά αγροτικά προϊόντα που κατέκλυσαν την αγορά της Θράκης και της Ελλάδας.

Χ.Κ. Το επόμενο γεωοικονομικό κλειδί της χώρας είναι η Κρήτη. Από τη μια χρειάζονταν από ετών να έχει μελετηθεί η ζεύξη με την Κυρηναϊκή ενώ από την άλλη υπάρχουν δίπλα της διαθέσιμα, το Αιγυπτιακό, το Λιβυκό, το Αλγερινό φυσικό αέριο. Επίσης το Νιγηριανό. Τόσο σε αέρια όσο και υγροποιημένη μορφή. Σημειωτέον ότι η Μεγαλόνησος ενεργειακά στη κυριολεξία πένεται, όταν δεν μολύνεται από την καύση πετρελαίου το απαράμιλλο φυσικό τοπίο της. Μπορούσε να υπάρξει μέχρι Κρητικό ηλεκτρικό καλώδιο εφόσον η χώρα προχωρούσε σε λύσεις τύπου Ρεβυθούσας στο νησί. Κάτι που μπορούσε να το επαναλάβει επίσης σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Η Κύπρος ήδη κινείται στην προοπτική αυτή. Όπως άλλωστε όλα τα νησιά της Μεσογείου. Όλα πλην των Ελληνικών. Πλην επίσης της Πελοποννήσου, του μεγαλύτερου τμήματος της Ρούμελης καθώς και ολόκληρης της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας. Θα μου επιτρέψετε να προσθέσω τον Βόρειο και κεντρικό Έβρο όπου κατά τα άλλα ο Ρωσικός αγωγός διέρχεται μερικές μόλις δεκάδες χιλιόμετρα από τα βόρεια σύνορά μας. Δεν πρόκειται μόνο για σχιζοφρένεια. Και μη μου πείτε ότι όλα αυτά γίνονται προς χάρη της Αθήνας. Πρέπει να γνωρίζετε ότι ακόμη και η πρωτεύουσα αν και ήταν από τις πρώτες πόλεις στον κόσμο που είχε δίκτυο αερίου από τις αρχές του περασμένου αιώνα, κατέληξε στον σημερινό αιώνα σε μια από τις τελευταίες.

X.K. Πριν σας απαντήσω επιτρέψτε να ολοκληρώσω με τις ενεργειακές οδούς, Εγνατία και Ιόνια και το τρίτο κλειδί της Ελληνικής γεωοικονομίας που είναι η υποβρύχια ζεύξη του Οτράντο και που μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως ale re tour. Να προμηθευόμαστε εμείς Αλγερινό ή Ιταλικό αέριο και να προμηθεύονται οι Ιταλοί καθώς και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι Ευρασιατικό ή Ρωσικό. Ιδιαίτερο προσόν της λύσης αυτής αποτελεί το άριστο εσωτερικό Ιταλικό δίκτυο αγωγών μεταφοράς του Φ.Α. προς την υπόλοιπη Ευρώπη κι οι σχέσεις των Ιταλικών επιχειρήσεων με την αγορά της Γηραιάς Ηπείρου. Το χαρτί όμως αυτό η Ελλάδα στην ουσία το έκαψε.

Επιτρέψτε μου τώρα να σας πω ότι αν δεν υπήρχαν οι αποκαλύψεις μας τον Αύγουστο του 2001 στον Επενδυτή, που κι αυτός δημοσίευε κείμενό μου για μια και μοναδική φορά, δεν θα επανέφερε την ζεύξη του Οτράντο, έστω λεκτικά, ο κ. Σημίτης, 1,5 μήνα αργότερα, κατά τα εγκαίνια της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κομοτηνή. Κάτι που βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν ισχυρίζομαι ότι αρκεί.

X.K. Μια τέτοια ενεργειακή στρατηγική όπως σας την περιέγραψα καθώς και μια νέα Ελληνική γεωοικονομική αρχιτεκτονική θα έπειθε και την Τουρκία ακόμη να αποδεχθεί τα διεθνώς ισχύοντα νόμιμα, περί χωρών διέλευσης αντί για το καθεστώς του πλιάτσικου προς το οποίο ως γνωστόν αλληθωρίζει παλαιόθεν. Άλλωστε τι θα έκαμνε τόσες δεκάδες δις κ.μ., Φ.Α. για το οποίο έχει ήδη προσυπογράψει περί τις δέκα συμβάσεις με γειτονικές της χώρες; Αν η Ελλάδα είχε πολιτική, τότε οι τουρκικές υποχρεώσεις για την ενεργειακή διαλειτουργικότητα θα αποτελούσαν βασική προϋπόθεση της Ευρωπαϊκής της προοπτικής. Θυμάστε όμως τι έκανε στην Κοπεγχάγη.

X.K. Όσο γι αυτό που λέτε και τη δυνατότητα για εναλλακτική διοχέτευση του πλεονάζοντος φυσικού αερίου από τη γείτονα στην Ευρωπαϊκή αγορά με αγωγό διαμέσου Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας, αυτή έχει ήδη προεξοφληθεί. Δυστυχώς όμως αν και η ενεργειακή Εγνατία από κοινού με το Ιταλικό δίκτυο συνεχίζουν να έχουν μεγάλο προβάδισμα έναντι όλων των άλλων λύσεων, εν τούτοις η Ελλάδα δεν συμπεριέλαβε την ιστορική οδό, στο ενεργειακό της "σχέδιο".

Να σας το πω διαφορετικά. Ενεργειακή Εγνατία δεν υπάρχει καν στα χαρτιά. Όλες οι χώρες έχουν σχέδιο. Τι, πού, πώς και πότε πρόκειται να κτίσουν το ενεργειακό τους σύστημα. Έχουν επίσης ένα μεγάλο χρονικό ορίζοντα. Όλες πλην της δικής μας. Για τις τουρκικές προθέσεις παράκαμψης του Ελλαδικού εδαφικού σώματος μιλήσαμε άλλωστε, ευθύς εξ αρχής, πολύ πριν εκδηλωθούν. Όπως επίσης πέσαμε μέσα στις προβλέψεις μας στο ότι η Ελλάδα θα αγοράζει το φυσικό αέριο από την Τουρκία. Τα γράφω αυτά στο "Δημοκρατία άμφω".

X.K. Δεν πρόκειται μόνο για επιχειρήματα. Υπάρχει πίσω τους μια επεξεργασμένη και ιστορικά δικαιωμένη πολιτική παιδεία και θέση που μάλιστα βρίσκεται στον αντίποδα εκείνης των επιφανών της πολιτικής, αν ποτέ αυτοί διέθεταν τέτοια. Μπορεί μεν, όπως άλλωστε πολλές φορές μέχρι σήμερα έδειξε η ιστορία, η πολιτική τους αυτή να κινείται στη σφαίρα υποδείξεων από τρίτους, γνωστούς αρχιτέκτονες, υποβολείς και εντολείς της οικοδόμησης των λεγόμενων μέτρων εμπιστοσύνης, όμως η ζημιά δεν είναι ευκαταφρόνητη. Και μόνο ως διαφυγόντα κέρδη, είναι τεράστια. Η Ελλάδα με τα ίδια της τα χέρια βγάζει τα γεωοικονομικά της μάτια, που βρίσκονται στη Θράκη ενώ παράλληλα είναι τα πιο όμορφα του κόσμου. Αντί να βάλουν πλώρη για κεντρική πλατεία του παγκόσμιου χωριού ως προς τις χερσαίες, τις θαλάσσιες και τις ενεργειακές μεταφορές, καταλήγουν να διεκδικούν ρόλους τούρκικου μαχαλά. Μαζί τους όμως "καταλήγει", με την ιατρική έννοια του όρου, αυτή καθεαυτή η γεωοικονομική προοπτική της χώρας. Κατά τη γνώμη μου, "ου γαρ οίδασι τι ποιούσι". Και μπορεί μεν αυτό ως προς την ιστορία να θυμίζει τη Σταύρωση. Μπορεί το ίδιο να κάνει ως προς την Ελληνική γεωοικονομία. Όμως ως προς την πολιτική, δεν υπάρχουν πολλές άλλες χειρότερες μορφές βαρβαρότητας σε βάρος του Θρακικού σώματος. Επίσης του Ελλαδικού.

X.K. Αφού σας ευχαριστήσω για την κουβέντα μας, θα μου επιτρέψετε απευθυνόμενος προς τους Θράκες συμπατριώτες μου, να τους πω το εξής: επειδή αυτοί που επί δεκαετίες με τη μια ή την άλλη κυβερνητική λεοντή οδήγησαν τελικά την περιοχή μας στην απόλυτη παρακμή και που για τον λόγο αυτό δεν είναι σε θέση πλην της προπαγάνδας, να κάνουν κάτι άλλο, είναι αναγκαία για τον τόπο αυτό μια νέα απόφαση των πολιτών του. Αν είναι να γίνει κάτι μελετημένο και σοβαρό στα επόμενα χρόνια που να μείνει, ξέρουν καλά, σε ποιους οφείλουν να το αναθέσουν. Ας μην επαναπαύονται στις όντως μεγάλες και θετικές προκλήσεις της γεωοικονομίας και της ιστορίας. Από μόνες τους δεν αρκούν. Μερικές μάλιστα φορές γίνονται και μπούμερανγκ.

_____________________