9/5/2003

      Η δική μας Αλεξανδρούπολη

Του Χρήστου Κηπουρού *

         Για τα επίνεια που διαθέτει το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα συντεταγμένων στην Ανατολική Μεσόγειο θάλασσα, έχω ξαναγράψει. Όμως και εγώ που όλα αυτά τα χρόνια επεξεργάζομαι την πολιτική πρόταση για μια νέα Ελληνική γεωοικονομική αρχιτεκτονική {1}, δεν περίμενα τέτοια έκταση στην επιβεβαίωση της.

          Είναι πολύ πιθανόν, την εύνοια της ιστορίας προς την Ελληνική γεωοικονομία, να την αποδώσει κανείς στην τραγικότητα των εξελίξεων στο Ιράκ. Όμως δεν είναι ακριβές. Η αλήθεια είναι ότι αργά ή γρήγορα, το Βατερλό της ανταγωνίστριάς μας τουρκικής γεωοικονομίας, θα ερχόταν. Ήταν ζήτημα χρόνου. Πολλές άλλωστε φορές είχε αναβληθεί μέχρι σήμερα. Άλλο τώρα εάν το “συν Αθηνά και χείρα κίνει”,  δεν βρει ανταπόκριση στην πάλαι ποτέ προστατευόμενη από τη θεά της σοφίας, πόλη.  

           ΤΑ ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΕΩΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

         Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δώρα της νέας γεωοικονομίας κάποια στιγμή θα επιχειρηθεί να ενσωματωθούν από τους κυβερνώντες στην προπαγάνδα τους και να εμφανισθούν ως πολιτική επιτυχία, όπως επίσης έκαναν το ίδιο με την, ελέω άλλων Ελλάδων, ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Όμως τα γεγονότα τους διαψεύδουν. Όχι μόνο δεν συνέβαλαν με τη στάση τους στην αναβάθμιση της Θρακικής και της Ελληνικής γεωοικονομίας αλλά όλη αυτή την περίοδο, φέρονται σαν ναυαγοσωστικά της Τουρκίας. Μάλιστα με την ευγενή στήριξη των αντιπολιτεύσεων και άλλων. Η περίπτωση του αγωγού φυσικού αερίου Προύσας-Κομοτηνής είναι χαρακτηριστική όχι όμως και η μοναδική. Υπάρχουν πολλές άλλες.   

          Μπορεί το Τσεϊχάν να απαξιώνεται λόγω της εξαγγελθείσας από τις Η.Π.Α. επαναλειτουργίας του πετρελαιαγωγού Κιρκούκ Χάιφα {Χάρτης a.} όμως αυτό είναι  το λιγότερο. Κυρίως έχει να αντιμετωπίσει το φαινόμενο εκείνο που ατυχώς κάποτε η κλασσική Αθήνα το απεκάλεσε Αβδηριτισμό. 

         Πρόκειται για την πολύ πια πιθανή παραπομπή στις καλένδες {2} της μεγάλης τουρκικής ιδέας αλλά και του πιο μεγάλου παγκόσμιου ρουσφετιού του νέου αιώνα, του “πολιτικού” αγωγού πετρελαίου, Μπακού -Τιφλίδα- Τσεϊχάν. {Χάρτης a}. Στα πανάκριβα κόστη κατασκευής και λειτουργίας του, προστίθεται τρίτο. Είναι το υψηλό επίσης κόστος του περιεχομένου του, του κασπιανού πετρελαίου, σε σχέση με το Ιρακινό και το πολύμορφο Αμερικανικό πλιάτσικο σε ένα από τα πιο πλούσια στον κόσμο καθώς και πιο φτηνά στην άντληση, κοιτάσματα.

         Η νέα ενεργειακή σύνδεση της Κασπίας με τη Μεσόγειο που θα διερευνηθεί, αν ήδη δεν γίνεται αυτό, είναι ο αγωγός Μπακού- Τιφλίδα- Βατούμ ή Supsa, {Χάρτης a.} μια και όντως χρειάζεται, εκτός του Ρωσικού, να υπάρχει δεύτερος δρόμος και έξοδος για τα πετρέλαια της περιοχής προς τα Δυτικά. Ποτέ άλλοτε η υποκατάσταση του Τσεϊχάν από το Βατούμ και τα Γεωργιανά παράλια στον Εύξεινο δεν ήταν τόσο κοντά, όσο σήμερα. Επίσης η ανάδειξη του Βατούμ σε ένα νέο Νοβοροσίσκ {1}, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την Ελληνική και ειδικά την Θρακική γεωοικονομία και την Αλεξανδρούπολη {Χάρτης a}. Ας μην επεκταθούμε στα οφέλη της τελευταίας από τον αγωγό, Ταυρίδα- Εριβάν- Βατούμ {1} καθώς και στα αναλογούντα οφέλη που θα προκύψουν σε Τεργέστη, Γένοβα, Μασσαλία κλπ. λόγω υποτριπλασιασμού, αν μη τι άλλο, της απόστασης από τον Περσικό.   

           ΕΛΛΑΔΑ, ΕΥΡΩΠΗ, ΡΩΣΙΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ 

         Η Ελληνική Προεδρία δεν ασχολήθηκε ποτέ με τις πρωτοβουλίες των άλλων εταίρων της όταν αυτές είχαν την προεδρία της Ε.Ε. Αν το έκαμνε, είχε να κερδίσει πολλά από το γεγονός π.χ. ότι ο Καγκελάριος Σρέντερ, ως προεδρεύων το πρώτο εξάμηνο του 1999, με την υπογραφή του στην τετραετούς διάρκειας Εταιρική Σχέση Συνεργασίας της Ε.Ε. με τη Ρωσία, προσέφερε στη χώρα του ως δώρο το Project του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου που διασχίζει τη Βαλτική από την Αγία Πετρούπολη ως τα Γερμανικά παράλια στην ίδια θάλασσα, στο Rostock {Χάρτης a.}.

         Αντί της Αλεξανδρούπολης όμως τότε εδώ είχαν ως προτεραιότητα το Τσεϊχάν. Είχαν να συνεργήσουν στη ρυμοτόμηση και καρατόμηση ενός ιστορικού κινήματος για την ελευθερία και τη Δημοκρατία που φυσικά εμπόδιζε τα σχέδια της Κεμαλικής γεωοικονομίας του πετρελαιαγωγού της, όσο εκείνης των νερών της Μεσοποταμίας.

         Αλλιώς θα μπορούσε σήμερα η Ελλάδα να έχει προετοιμάσει ως προεδρεύουσα χώρα ένα σχέδιο ηθικής γεωοικονομίας που εκτός από τα Ουράλια θα την πήγαινε στα Ουράνια. Θα την καθιστούσε σημαία της Ευρώπης. Ίσως όμως μπορεί να το κάνει ακόμη και τώρα.

         Με αφορμή τη λήξη της προηγούμενης εταιρικής σχέσης της Ρωσίας καθώς και τα όσα διεθνή τραγικά μεσολάβησαν όλη την τελευταία περίοδο, μπορεί να εισαγάγει στην ατζέντα της συνόδου κορυφής Ε.Ε. και Ρωσίας που θα γίνει στις 31 Μαϊου 2003 στην Αγία Πετρούπολη και που συμπίπτει με τα τριακοσιοστά γενέθλιά της, την ιδέα και την πρόταση για ένταξη της Ρωσικής Δημοκρατίας στην Ένωση {3}. Ούτως ή άλλως τα κριτήρια της Κοπεγχάγης θα είναι κοινά με τις χώρες που αναμένουν να αρχίσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις, όπως η Τουρκία. Γιατί δηλαδή στην Ευρώπη των 25 ή μάλλον των 27 να μπει μόνο η Τουρκία και όχι και η Ρωσία. Πόθεν προκύπτει ότι η πρώτη είναι πιο Ευρώπη από τη δεύτερη. Ούτε η ιστορία ούτε η γεωγραφία μπορούν να το πιστοποιήσουν  αυτό. Ούτε η οικονομία.

         Υπάρχει όμως επιπλέον εκείνο το οποίο ηθικά και πολιτικά είναι έχει να κάνει με την ανάκτηση του πολιτικού και ουσιαστικού περιεχομένου του από το ιστορικό και Δημοκρατικό αίτημα των Ευρωπαίων πολιτών καθώς και των λαών της Γηραιάς Ηπείρου. Μιλώ για την Ευρώπη από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια. Για την ανάκτηση από τη γεωγραφία, την ιστορία, την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, των κυρίων ονομάτων τους ως ουσιαστικών. Είναι μια καλή στιγμή στον αγώνα για τη γεωοικονομική Δημοκρατία. Ένας αγώνας που αναδεικνύεται σε συνώνυμο της προετοιμασίας της παγκόσμιας ειρήνης και νέο θεσμικό εργαλείο εξασφάλισής της.

         Δεν χρειάζεται να επεκταθούμε στην υπόθεση του αντίπαλου δέους ως προς στην Αμερικανική π.χ. ψύχωση απέναντι στο παγκόσμιο ενεργειακό ζήτημα που όπως κάθε ψύχωση δεν έχει αίσθηση της νοσηρότητάς της. Ούτε να αναφερθούμε στο γερμανικό, ούτως ειπείν, κεκτημένο, στα αυτονόητα δηλαδή Ελληνικά οφέλη από τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης όσο τον παράλληλό του και δίδυμο αγωγό φυσικού αερίου, που προτείναμε από καιρό {1}. Αρκούσε ο δεύτερος αγωγός, {Χάρτης a.}, αφού για τον πρώτο έχω και εγώ, όπως πολλοί άλλοι, επιφυλάξεις.

           BLUE STREET

         Αντί του αγωγού φυσικού αερίου Μπουργκάς Ορμένιου Αλεξανδρούπολης η εμμονή της Ελλάδας σε μια εξ αρχής μόνο λογική για εξασφάλιση περισσότερων της μιας πηγών, καθώς όμως και για άλλους λόγους, την οδήγησε στην επιλογή του αγωγού Προύσας Κομοτηνής αλλά και στην αγορά του κατά τα άλλα ανύπαρκτου τουρκικού φυσικού αερίου. Σε τιμές πιο ακριβές ακόμη και από την εσωτερική αγορά της Βουλγαρίας. Η περίπτωση του Τριγώνου Έβρου μιλά από μόνη της {4}.

        Υπάρχει και κάτι άλλο. Ο αγωγός Φ.Α. Μπουργκάς Ορμένιου Αλεξανδρούπολης  υπερτερεί επίσης ως προς το τιμολόγιο από την ίδια την Κούλα. Αν μη τι άλλο, λόγω της μικρότερης συγκριτικά χιλιομετρικής απόστασης από το Μπουργκάς, και επόμενα των μειωμένων, στην περίπτωση του Έβρου, Βουλγαρικών δικαιωμάτων διέλευσης, η τιμή στο Ορμένιο, είναι μικρότερη από την αντίστοιχη στην Κούλα {5}. 

         Όσοι μπουν στον κόπο να δουν την υπόλοιπη διεθνή αγορά και τα  γραφήματα  πλειάδας συμβούλων εταιρειών στην Ευρώπη, θα διαπιστώσουν πολλά άλλα {6}.

         Ειδικά τώρα ως προς την Τουρκία. Αν και όφειλε να αποτελεί χώρα διέλευσης, εισπράττοντας τα διεθνώς ισχύοντα δικαιώματα, αυτή έχει άλλα κατά νουν {7}. Πολιτική παζαριού αν όχι συστηματικών εκβιασμών εφαρμόζει επίσης η γειτονική χώρα για όλες τις ποσότητες που αγοράζει, ανεξαρτήτως του εάν αυτές είναι συμβολαιοποιημένες ή όχι {8}.    

        Αν η Ελλάδα προμηθεύονταν απευθείας το Κασπιανό Φ.Α. {π.χ.  Τουρκμένικο} καταβάλλοντας νόμιμα δικαιώματα διέλευσης στην Τουρκία, όπως γίνεται με τη Βουλγαρία για το Ρωσικό αέριο, θα κόστιζε 70 $/1000 cm ίσως και λιγότερο. Δεν θα πλήρωνε ισόποσο προς την τιμή αυτή χαράτσι στην Τουρκία. Είχε επίσης να επιλέξει τη λύση για υγροποιημένο αέριο στην Κρήτη {Χάρτης a.} ανάμεσα στο Αιγυπτιακό και το Λιβυκό ή νέες ποσότητες και συμβόλαια με το Αλγερινό LNG.

          Μπορούσε τέλος η χώρα μας στο υπό θεμελίωση ηθικό αυτό και πολιτικό περιβάλλον, να διαπραγματευθεί με τη Ρωσία μια νέα τιμή  που θα αφορά στο δίδυμο αγωγό Φ.Α. Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης. Αυτό φυσικά να γίνει επί τη βάσει της εξασφάλισης μιας βιώσιμης δίδυμης επίσης ενεργειακής Εγνατίας ως ανταγωνιστικού Ευρωπαϊκού δρόμου, από το Μπουργκάς και την Αλεξανδρούπολη έως το Οτράντο και από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Εννοείται επίσης στην αγορά της Ελλάδας.

         Το ίδιο έχει επαναληφθεί από τη Ρωσία στις σχέσεις της με άλλες χώρες, στο πρόσφατο μάλιστα παρελθόν.  Και δεν αναφέρομαι μόνο στην Τουρκία. Υπάρχουν και άλλες. Επιπλέον ο από ετών υπαρκτός δίδυμος Ρωσικός αγωγός Μπουργκάς Μάλκοκλάρ {Βουλγαροτουρκικά σύνορα}, 48’’ και 40’’, σύντομα λόγω blue stream,  θα είναι απολύτως διαθέσιμος. Εκτός και αν η Ελλάδα επιμείνει να συμπεριφέρεται ως ενεργειακός δορυφόρος της Τουρκίας. Ως ο τέταρτος Turk Sat. Να παραμείνει η χώρα με το ακριβότερο στην παγκόσμια βιομηχανία, έως και τριπλάσιο από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, ενεργειακό κόστος. Ο μόνιμος πελάτης όλων των Βαλκανικών χωρών καθώς και της Ιταλίας στην αγορά  ηλεκτρικού ρεύματος. 

         Μια τέτοια οδός που προτείνουμε αξίζει όντως να ονομαστεί blue street.

            ΕΝΩΣΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΜΕ ΒΑΛΤΙΚΗ

         Το να βρουν παραλήπτες τα δώρα της ιστορίας και της γεωοικονομίας ίσως να είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να συμβεί εν όψει της φετινής γιορτής των Ελευθερίων της πρωτεύουσας του Έβρου κατά την 14^η Μαίου, όσο ως προς την επέτειο της Ρωσικής συμπρωτεύουσας. Κυρίως όμως είναι ένα πρώτο πολιτικό και αναπτυξιακό βήμα για την πολύμορφη διευρωπαϊκή ένωση Νότου με Βορά. Του Αιγαίου και της Μεσογείου με τον Εύξεινο και με τη Βαλτική. Τόσο ενεργειακή και γεοικονομική όσο οδική και φυσικά σιδηροδρομική. Μπορεί να γίνει όπως έγινε με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου οι σιδηρόδρομοι υψηλών ταχυτήτων υποκαθιστούν πλέον ακόμη και τις αεροπορικές συνδέσεις ανάμεσα στις πόλεις της. Όταν εδώ η σιδηροδρομική κατά μήκος του Έβρου γραμμή έχει την ίδια  περίπου ηλικία με την πρωτεύουσα του.          

         Η Αλεξανδρούπολη δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε αδελφοποίηση με την Αγία Πετρούπολη, όπως έκανε η Θεσσαλονίκη. Αδελφές άλλωστε πόλεις υπήρξαν από της ιδρύσεώς τους αφού αμφότερες σχεδιάστηκαν από Ρώσους πολεοδόμους ενώ ταυτόχρονα αποτελούν κόρες της κινητήριας εκείνης δύναμης της ιστορίας, της γεωοικονομίας. Επίσης δεν έχουν μεγάλη διαφορά στην ηλικία. Πρόκειται για νέες πόλεις που ιδρύθηκαν στα τέλη του 19^ου αιώνα η μια, η δική μας, και στις αρχές του 18^ου η άλλη ενώ κοινή υπήρξε η αιτία ίδρυσης. Η στρατηγική τους θέση στην ευρύτερη περιοχή. Μόνο που κατά τη διαδρομή τους, τη μια από τις δυο πόλεις, τη μικρότερη  και τη νεότερη, άρρωστα πολιτικά μυαλά, την αρρώστησαν. Την παραμόρφωσαν δε τόσο ώστε να χρειάζονται σήμερα βασιλικά έξοδα να συνέλθει.

         Πέραν όμως όλων αυτών, νομίζω ότι οι δυο Δήμοι με τους δυο Δημάρχους θα ανταποκριθούν με μεγάλη χαρά στην ανώτερης τάξης προτεινόμενη αυτή διπλωματία των πόλεων που στη συγκεκριμένη περίπτωση εκτείνεται στη σφαίρα της ανώτερης πολιτικής. Τόσο στην πολιτική γεωοικονομία όσο στη γεωοικονομική Δημοκρατία και διπλωματία. Πιστεύω μάλιστα ότι ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης θα αναλάβει την πρωτοβουλία να προχωρήσει το μεγάλο αυτό ζήτημα. Το ηθικό άλλωστε και πολιτικό πρότυπο του αείμνηστου Δήμαρχου της πόλης Ηλία Ευαγγελίδη, δεν έπαψε ποτέ να διδάσκει και να εμπνέει. Κάτι άφησε.

           Να μην είναι αναγκασμένοι κάθε τόσο οι Θράκες να ανακαλύπτουν νέα, κοινά κατ΄ όνομα αυτή τη φορά, χαρακτηριστικά του τόπου τους με την Αγία Πετρούπολη. Από το Hermitage, το ερημητήριο μέχρι την Αγία Θράκη. Κάθε δε εννέα χρόνια να ακούνε πρωθυπουργούς να τους μιλούν για κάποιον παρεμφερή διευρωπαϊκό άξονα, σαν τον αλησμόνητο No εννέα. Από την τελευταία φορά που έκανε κάτι ανάλογο ο κ. Σημίτης στο τελωνείο του Ορμένιου, έχει παρέλθει επταετία.  

                ΟΥΤΕ Η ΠΕΡΓΑΜΟΣ ΝΑ ΗΤΑΝ

         Μπορεί η Αλεξανδρούπολη να είναι μια ακόμη διχοτομημένη σιδηροδρομικά Ελληνική πόλη που επίσης από θέρετρο έγινε φέρετρο από τσιμέντο, όμως παρόλα αυτά -έλεγε ο Ναπολέων Λαπαθιώτης- η αγαπημένη του το ομόρφυνε. Στη δική μας περίπτωση αγαπημένη είναι η θέση. Επίσης το απαράμιλλο στεριανό όσο θαλάσσιο Θρακικό τοπίο, η τοποθεσία. Όμως και γι αυτήν, ίδια μυαλά με τα προηγούμενα που έλεγα, και ακόμη χειρότερα, αποφάσισαν από Κυανή ακτή να τη μετατρέψουν σε κυανιούχα. Σιγά μην ρωτήσουν τους όποιας βαθμίδας αποστόλους τους στην περιοχή. Ξέρουν άλλωστε καλά με ποιους έχουν να κάνουν. Διαφορετικά καν δεν επρόκειτο να το αποτολμήσουν. Κάνουν όπως ακριβώς οι φίλοι τους, δίπλα. Σιγά να μη ρωτήσουν τον Ιμπράμ πότε θα γίνει το μπαϊράμ.

         Η προαναγγελθείσα αρνητική γνωμοδότηση του Νομαρχιακού συμβουλίου για τα χρυσωρυχεία δεν λέει τίποτε. Φιέστες επί φιεστών. Κουτοπονηριές που μάλιστα τις πιστεύουν. Το λέω αυτό γιατί δεν θα υπήρχε σήμερα κανένας κίνδυνος χρυσής για την περιοχή αν πριν χρόνια ακόμη προωθούσαν από κοινού με τους προκατόχους τους την πρόταση του Μιχάλη που προσυπογράψαμε διακόσιοι και πλέον Βουλευτές για τη Ρωμανία. Όλοι όμως τότε, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι, την υπονόμευσαν  και γι αυτό είναι υπόλογοι απέναντι στην ιστορία της Θράκης. Πολλοί δε το έκαναν με βρόμικο τρόπο. Αλήθεια που είναι ο φίλος τους ο καθηγητής κύριος Τομαζίνι να υπερασπιστεί σήμερα μαζί τους ώστε να μη μολυνθεί η τεχνόπολη που υποτίθεται θα προωθούσαν στην ίδια περιοχή. Χάθηκε, όπως ο πρόεδρος των μικροεπενδυτών.  

         Εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, μόνο η προσυπογραφή πρωτοκόλλου τιμής που θα προβλέπει και προδικάζει την παραίτησή τους, από υπουργούς, βουλευτές και Νομάρχες του τόπου, είναι η μόνη κίνηση που μπορεί απέναντι στην εμμονή της Κυβέρνησης να κάνει κάτι. Επειδή όμως δεν πρόκειται να δεσμευτούν από μόνοι τους  -και όταν το έκαναν κάποιοι από αυτούς, δεν το τήρησαν- οφείλουν να τους το ζητήσουν οι πολίτες του Νομού. Η οικολογική εταιρεία Έβρου όσο οι δεκάδες κοινωνικοί φορείς και το κίνημα ενάντια στα χρυσωρυχεία και επόμενα για το δικαίωμα στο περιβάλλον, μπορούν να μαζέψουν χιλιάδες υπογραφές. Μπορεί κι ο Άγιος να θέλει φοβέρα, όμως η πολιτική δεν είναι τέτοιο πράγμα. Είναι θαυματουργή από μόνη της. Τόσο, ώστε εκτός από τον τόπο, να είναι σε θέση να προστατεύει ακόμη και τους αξιωματούχους εκείνους που βαρύνονται με αναρίθμητες όσο και μεγάλες αμαρτίες. Τουλάχιστον ως προς το να μη διαπράξουν καινούργιες.

         Δεν φταίμε εμείς για όσα γίνονται. Δεν θα διανοούνταν στον αιώνα τον άπαντα να δώσουν άδειες για χρυσωρυχεία αν είχαμε τόπο. Αν τα πράγματα ακολουθούσαν το δρόμο της ιστορίας αντί της διαστροφής της. Αυτή δυστυχώς ζει σήμερα η πολιτική Θράκη, η αναπτυξιακή καθώς και οι υπόλοιπες. Ποιος Χάρτης και ποιο άρθρο 6 της Συνθήκης της Ε.Ε. και του υπό σύνταξη Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Ούτε η Πέργαμος να ήταν..

           ΧΑΡΤΕΣ

{a} Map INOGATE, January 2002: Propositions by Hristos Kipouros, Thrace, May 2003