Ἡ χαμένη μάχη τοῦ φυσικοῦ ἀερίου
Ἂν καὶ πὼς μπορεῖ ἡ Ἑλλάδα νὰ ξαναμπεῖ στὸ ἐνεργειακὸ παιχνίδι

Χρῆστος Κηπουρὸς
Πρώην βουλευτὴς

Ἀντίβαρο, Μάιος 2006

Τὰ λόγια της Ἀμερικανίδας ὑπουργοῦ τῶν ἐξωτερικῶν γιὰ τὸν ἀγωγὸ φυσικοῦ ἀερίου Τουρκίας, Ἑλλάδας, Ἰταλίας ὅσο καὶ τὸν ἀποκλεισμὸ ροῆς Ρωσικοῦ ἀερίου σὲ αὐτόν, ἦταν σαφῆ. Εἶπε συγκεκριμένα: «εἶναι πολὺ ξεκάθαρο ὅτι μία ἀπὸ τὶς ἀνησυχίες εἶναι ὅτι ἴσως ὑπάρχει ἡ δημιουργία ἑνὸς μονοπωλίου ἀπὸ μία πηγὴ ἀπὸ τὴ Ρωσία» {1}. Τουτέστιν λόγια πού, πέραν τοῦ πατροπαράδοτου ἀντιρωσισμοῦ, καὶ τῆς προώθησης τῶν νέων φλὲρτ τῆς χώρας της στὴν Ὑπερκαυκασία, καθὼς καὶ πέραν τῆς ἀπίσχνασής της, κατὰ τὰ ἄλλα, λογικῆς της προμήθειας φυσικοῦ ἀερίου ἀπὸ περισσότερές της μίας πηγές, ἐπιβεβαίωσαν καὶ κάτι ἐπιπλέον. Τὸν τόπο στὸν ὁποῖο γεννήθηκε ἡ ἰδέα τοῦ ἀγωγοῦ Προύσας Κομοτηνῆς ποὺ τόσο ἀσμένως υἱοθέτησε, προώθησε καθὼς καὶ ἐπιχειρηματολόγησε ἡ κυβέρνηση τοῦ ΠΑΣΟΚ, καὶ συνεχίζει ἡ κυβέρνηση τῆς ΝΔ.

Καὶ οἱ δυό, ὄχι μόνο συμμορφώθηκαν πρὸς τὶς ὑπερατλαντικὲς ὑποδείξεις ἀλλὰ τὸ πιὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι οἱ πρώην, βασιλικότεροι ὄντες τοῦ βασιλέως, συμφώνησαν, συνυπέγραψαν ἀλλὰ καὶ ἀπέκρυψαν, χωρὶς οἱ νῦν νὰ ἐπιδιώξουν τὴν τροποποίηση, τὴν πληρωμὴ τοῦ φυσικοῦ ἀερίου ποὺ θὰ καταναλώνει ἡ χώρα, στὴν Τουρκία. Μὲ ἄλλα λόγια, ἡ ἑκάστοτε κυβερνητικὴ Ἑλλάδα καὶ ἡ ἐνεργειακή της σχολὴ -ὁ θεὸς νὰ τὴν κάνει τέτοια- ἐκτὸς ἀπὸ Ἀμερικανόφιλη ἀποδείχτηκε καὶ Τουρκόφιλη. Κυρίως δὲ ἡ δεύτερη, ἀφοῦ μέχρι καὶ τὴν ἐξάρτησή της ἀπὸ τὴ γείτονα, προώθησε. Οἱ βλακεῖες ποὺ εἶδαν τὸ φῶς τὴν τελευταία ἑξαετία δὲν εἶναι λίγες. Ἐνῶ ἡ χώρα μετατρέπεται σταδιακὰ σὲ ἐνεργειακὸ ὑποπόδιο τῆς Τουρκίας, τόσο οἱ μέν, ὅσο οἱ δὲ ποὺ ἀναμασοῦν τὰ τῶν προκατόχων, ὁμιλοῦν γιὰ μία Ἑλλάδα ἐνεργειακὸ κόμβο. Προφανῶς ψευδόμενοι, μὲ μία πολιτικὴ ὀπτική, πέραν τῶν ἄλλων, μυωπική. Ἂν βέβαια βλέπουν καὶ καθόλου. Πολιτικά.

Θὰ ἀνέμενε κανεὶς ἀπὸ τὸ ὑπόλοιπό του ἡμικυκλίου νὰ πεῖ κάτι διαφορετικό. Μιλῶ γιὰ τὶς δυὸ συνιστῶσες τῆς ἐλάσσονος ἀντιπολίτευσης. Ναὶ μὲν ἀντιαμερικανικές, ἰδίως ἡ τοῦ ΚΚΕ, ἐπειδὴ ὅμως ἡ ἐνεργειακή τους πολιτικὴ ἀδυνατεῖ νὰ ἑρμηνεύσει τί γίνεται, ἀποσιωπᾶ τὴν ἐκ Τουρκίας Ἑλλαδικὴ ἐξάρτηση, ὁδηγώντας ἐξ ἀντικειμένου σὲ φιλοτουρκικὴ ἐπίσης γραμμή. Τὰ στερεότυπά τους περιορίζουν τὸν ἐπεκτατισμὸ στὶς ΗΠΑ, ἀγνοώντας τὸ πὼς αὐτὸς παράγεται καὶ προωθεῖται ἀπὸ τὴ γειτονικὴ χώρα {2}. Ἐκεῖνο ἀπὸ τὸ ὁποῖο πάσχει ἡ ἐνεργειακή τους πολιτικὴ ὅραση, εἶναι ἡ νόσος τῶν ἡλικιωμένων καὶ τῶν ὑπερηλίκων. Εἶναι ἡ πρεσβυωπικὴ πολιτικὴ ὀπτική.

Ἂν ὑπάρχει μία τρίτη πολιτικὴ ὀπτική, αὐτὴ προφανῶς θὰ διεκδικεῖ τὸ δικαίωμα στὴ φυσιολογικὴ ὅραση. Αὐτὴν προσπάθησα νὰ ἀναδείξω ἤδη ἀπὸ πενταετίας, μέσα ἀπὸ τὴ μελέτη τῆς πολιτικῆς γεωοικονομίας τῆς εὐρύτερης περιοχῆς. Τὸ νὰ πῶ σήμερα ὅτι τὰ γραπτὰ ἐκεῖνα, τὸ βιβλίο «Ἀγώνας γιὰ τὴ γεωοικονομικὴ Δημοκρατία» {2} ὅσο καὶ τὸ ἠλεκτρονικὸ βιβλίο «Σημειώσεις πολιτικῆς γεωοικονομίας» {3} δικαιώθηκαν, δὲν λέει κάτι, γιατί τὸ πουλάκι πέταξε. Τὸ Ἑλληνικὸ trans gas ποὺ πρότεινα καὶ ἦταν γιὰ τὴ χώρα στρατηγικὴ ἐπιλογή, σήμερα συγκαταλέγεται στὶς εὐκαιρίες ποὺ χάθηκαν. Ἡ πολιτικὴ Ἑλλάδα, ὄπως ἔστρωσε, ἔτσι καὶ θὰ κοιμηθεῖ. Ὅσο καὶ γοερὰ καὶ δυνατὰ νὰ εἶναι τὰ μοιρολόγια, δὲν πρόκειται νὰ τὴν ξυπνήσουν. Ἕνας λόγος ποὺ δὲν χρειάζεται νὰ μένει κανεὶς σὲ αὐτά, εἶναι καὶ αὐτός. Δυστυχῶς ὅμως κάποιοι, τὸ κάνουν.

Ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἐπανέρχομαι μὲ τὸ παρὸν κείμενο εἶναι γιατί, ἔστω καὶ τώρα, ἴσως ἡ χώρα νὰ μπορεῖ νὰ συνδέσει τὸ κτίσιμο τῆς ἐνεργειακῆς Ἐγνατίας -πέραν τοῦ ἀγωγοῦ Τουρκίας, Ἑλλάδας, Ἰταλίας- μὲ τὸν ἕναν τουλάχιστον ἀπὸ τοὺς δυὸ Ρωσικοὺς ἀγωγοὺς ποὺ διέρχονται λίγο πιὸ πάνω ἀπὸ τὸ Ὀρμένιο τοῦ Ἔβρου {Εἴκ. ἅ.}. Νὰ ἀποτελέσει μία πρόσθετη Ἑλληνορωσικὴ συμφωνία, ἀφοῦ δὲν χρειάζονται στὴν Τουρκία, ποὺ παίρνει πλέον Ρωσικὸ ἀέριο ἀπὸ τὸ blue Stream. Ἔχω γράψει γιὰ ὅλα αὐτά. {Εικ. β.}. Ὄπως ἐπίσης τὸ νὰ θέσουμε ὦς χώρα στὴν Ἰταλία τὸ ἀλερετοὺρ γιὰ τὴν ἐνεργειακὴ Ἐγνατία. Καὶ νὰ πηγαίνει ἐκεῖ Κασπιανὸ ἢ Ρωσικὸ ἢ ἄλλο φυσικὸ ἀέριο, καὶ νὰ ἔρχεται ἐδῶ, Ἀλγερινὸ ἢ Τυνησιακὸ κλπ. {2}, {3}.

Ἐπίσης, ἡ Ἑλλάδα μπορεῖ νὰ ζητήσει τροποποίηση τῆς συμφωνίας μὲ τὴν Τουρκία. Νὰ πληρώνει τὴν κατανάλωση τοῦ φυσικοῦ ἀερίου, ἀπευθείας σὲ χῶρες παραγωγούς. Τὸ Ἰρανικὸ ἢ τὸ Ἀζέρικο ἀέριό του ἀγωγοῦ Τουρκίας, Ἑλλάδας, Ἰταλίας, στὸ Ἰρᾶν ἢ στὸ Ἀζερμπαϊτζᾶν, ἀντίστοιχα. Στὴ δὲ Τουρκία νὰ καταβάλει τὰ τέλη διέλευσης τοῦ ἀερίου αὐτοῦ καυσίμου, ὄπως ἄλλωστε γίνεται μὲ ὅλες τὶς transit Countries.

Τὰ λέω αὐτὰ μὲ ἀφορμὴ ὅσα τόνισε ἡ κυρία Μπακογιάννη ἀπαντώντας στὴν κοινὴ συνέντευξη μὲ τὴν κυρία Ράις: «Ἡ Ἑλλάδα ὄπως ξέρετε τὰ τελευταῖα χρόνια γίνεται ἕνας ἐνεργειακὸς κόμβος. Γιὰ τὴν Ἑλλάδα εἶναι πάρα πολὺ σημαντικὸ νὰ ὑπάρχουν καὶ πρὸς ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη, ἀλλὰ καὶ στὴν ἴδια χώρα διαφορετικὲς πηγὲς ἐνέργειας. Ἐμεῖς ἐνδιαφερόμαστε ἰδιαίτερα γιὰ τὸν ἀγωγό μας ὁ ὁποῖος θὰ εἶναι ἕνας ἀγωγὸς Μπουργκᾶς-Ἀλεξανδρούπολης στὸ πετρέλαιο, ἔχουμε τὸν ἀγωγὸ ὁ ὁποῖος θὰ φέρνει γκάζι ἀπὸ τὴν Τουρκία πρὸς τὴν Ἰταλία» {1}. Παρέλειψε νὰ πεῖ ὅτι δὲν θὰ τὸ πληρώνουμε σὲ χῶρες-παραγωγούς, ὄπως λέει ἡ ἁπλὴ λογική, ἀλλὰ σὲ χώρα-μεσίτη.

Τὸ ἂν ἀπορῶ δὲν ὀφείλεται στὴ μυωπικὴ ἢ στὴν πρεσβυωπικὴ ὀπτική της πολιτικῆς Ἑλλάδας, ποὺ ἤδη ἀναφέρθηκα, ὅσο στὴ στάση τῶν παραγωγικῶν δυνάμεων καὶ τῶν Ἐπιμελητηρίων, ἀφοῦ μὲ δεδομένο τὸ γνωστὸ καλπασμὸ τοῦ ἐνεργειακοῦ κόστους, ἡ ἀκολουθούμενη ἐνεργειακὴ πολιτικὴ μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια ὁδηγεῖ πλέον σὲ ἕνα ἀνταγωνιστικὸ Βατερλό, ἀπέναντι στὰ τουρκικὰ προϊόντα ὄπως καὶ σὲ ἐκεῖνα τρίτων χωρῶν καὶ οἰκονομιῶν. Καὶ ὅμως τὸ φυσικὸ ἀέριο ἦταν μία λύση. Ἀκόμη καὶ τώρα συνεχίζει νὰ παραμένει τὸ μοναδικὸ ἐλαστικὸ ἀπὸ τὰ κόστη παραγωγῆς τῶν κάθε κατηγορίας προϊόντων. Ἀπὸ τὴ βιομηχανία μέχρι τὸν τουρισμό.

Μὲ βέβαια δεδομένα ὅλα αὐτά, μία γενικότερη πολιτικὴ διαπίστωση καταλήγει στὸ ὅτι δὲν θὰ ὑπῆρχε πιὸ φιλοτουρκικὴ ἐνεργειακὴ πολιτικὴ ἀπὸ τὴν Ἀμερικανική, ἂν δὲν ὑπῆρχε ἡ Ἑλληνική. Εἴτε πρόκειται γιὰ τὴ μυωπικὴ ἐκδοχὴ εἴτε τὴν πρεσβυωπική, ποὺ ἔλεγα. Τὸ ἐνεργειακὸ συνιστᾶ ἁπλὴ ἐπιβεβαίωση τῆς θέσης αὐτῆς διότι ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι τομεῖς ὅπου συμβαίνουν τὰ ἴδια ἂν ὄχι καὶ χειρότερα. Ἴσως θὰ μποροῦσε ἡ Ἀκαδημαϊκὴ Ἑλλάδα νὰ κάνει κάτι. Ὅμως ἂν δεῖ κανεὶς τὸ τί λένε καὶ κυρίως τὸ τί προτείνουν οἱ διαπιστευμένοι τῆς ἰδρυματικοὶ ἐκπρόσωποι, τότε εἶναι νὰ τραβάει τὰ μαλλιά του. Ἀπὸ τὰ ὁποία μάλιστα δὲν πρόκειται νὰ μείνει τρίχα, ἐὰν ἐπεκταθεῖ στὸ τί ἔκαναν τὰ ἐξ αὐτῶν πολιτικὰ καὶ κυρίως τὰ κυβερνητικὰ πρόσωπα.

Ἀνακεφαλαιωτικά, γιὰ νὰ ξαναμπεῖ ἡ χώρα στὸ ἐνεργειακὸ παιχνίδι, τέσσερα εἶναι τὰ σημεῖα ἀπέναντι στὰ ὁποῖα χρειάζεται ἕνας ἐκ νέου προσδιορισμὸς τῆς πολιτικῆς γιὰ τὸ φυσικὸ ἀέριο. Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ τροποποίηση τῆς Ἑλληνοτουρκικῆς συμφωνίας γιὰ τὸν ἀγωγὸ Προύσας Κομοτηνής, μὲ τὴν καθιέρωση πληρωμῆς τοῦ ἀερίου καυσίμου, στὶς παραγωγοὺς χῶρες, καὶ μὲ τὴν Τουρκία νὰ ἀποδέχεται τὸ ρόλο τῆς χώρας διέλευσης. Τὸ δεύτερο εἶναι μία νέα συμφωνία μὲ τὴ Ρωσία καὶ μὲ ἀντικείμενο τὴν ἐνσωμάτωση στὴν ἐνεργειακὴ Ἐγνατία τῶν Ρωσικῶν ἀγωγῶν τοῦ Malkoclar, λίγες μόλις δεκάδες χιλιόμετρα βορειότερα τοῦ Ὀρμένιου. Τὸ τρίτο εἶναι ἡ πρόβλεψη ἀλερετοὺρ στὴν ἐνεργειακὴ Ἐγνατία κατὰ τὸ χτίσιμό της στὴν ξηρά, ὅσο στὴν ὑποβρύχια σύνδεση μὲ τὴν Ἰταλία Τὸ τέταρτο εἶναι ἡ ἀνάθεση προμελέτης γιὰ τὴν ὑποθαλάσσια ζεύξη τῆς Μεσογείου, καὶ τὴ ζεύξη τῆς Κρήτης μὲ τὶς Ἀφρικανικὲς ἀκτὲς {Λιβύη, καὶ τὶς ἔνθεν κακεῖθεν της, Ἀλγερία, Αἴγυπτο κλπ


____________


Εἰκόνες

Εἰκόνα ἅ. Τμῆμα τοῦ χάρτη τῆς ΔΕΠΑ,


Εἰκόνα β. Χάρτης Εὐρασίας,



Σημειώσεις

{1}, Αὐτούσιες περικοπὲς μετὰ τῶν ἀσυνταξιῶν τους, ἀπὸ τὴν κοινὴ συνέντευξη τῆς Ντόρας Μπακογιάννη καὶ τῆς Condoleezza Rice, Ἀθήνα 25 Ἀπρ.2006, βλ. περισσότερα στo www.mfa.gr,

{2}, Χ. Κηπουρός, Ἀγώνας γιὰ τὴ γεωοικονομικὴ Δημοκρατία, Γόρδιος, Ἀθήνα 2002. «Ἐπενδυτής», 18 & 19 Αὐγούστου 2001, καθὼς καὶ «Ἐλευθεροτυπία» 25 Αὔγ. 2001,

{3}, ὁ. π. Σημειώσεις πολιτικῆς γεωοικονομίας, βλ. ἰστοσελίδα ΔΠΘ, http://alex.eled.duth.gr/kipouros/

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.