Αγαπητοί κ. Πρόεδρε, Συνάδελφοι,μέλη του ΔΣ της ΔΟΕ,

 

Ν.Ξ� Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και δύο στρογγυλές τράπεζες, προφανώς με σκοπό να συζητηθούν πιο ελεύθερα θέματα σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση.

Π.Π: Ναι πράγματι. Η πρώτη στρογγυλή τράπεζα έχει θέμα «Πολιτική ιδεολογία και εθνική ιστοριογραφία». Για να κάνω ανάγλυφο το περιεχόμενο, θα αναφερθώ σε ένα τρέχον παράδειγμα.

Δείτε τι γίνεται στη χώρα μας με το βιβλίο Ιστορίας της έκτης Δημοτικού. Θα παρατηρήσατε ότι διάφορες εξουσίες, όπως η Εκκλησία, πολιτικά κόμματα, καθώς και ποικίλοι τηλεαστέρες της ιδιωτικής τηλεόρασης κυρίως, διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους για ορισμένα από τα θέματα του εγχειριδίου αυτού. Φυσικά το βιβλίο έχει μια ορισμένη γραμμή ερμηνείας, που δεν είναι άλλη από την ιδεολογία της πολιτικής ορθότητας. Και αυτή η ιδεολογία οδηγεί τους συντάκτες σε απλοϊκές προσεγγίσεις σε ορισμένα θέματα. Ωστόσο, κανείς δεν είπε ότι το βιβλίο από παιδαγωγική έποψη είναι πολύ καλό. Βάζει μαζί τους μαθητές και τους δασκάλους να δουλεύουν μέσα στη σχολική αίθουσα � και αυτό δεν φαίνεται να το επιθυμούν όλοι οι δάσκαλοι. Βαριούνται. Πέραν αυτών η Εκκλησία και ορισμένοι κομματικοί και τηλεαστέρες ένιωσαν να χάνουν την ιδεολογική τους επιρροή. Γύρω από ένα βιβλίο του Δημοτικού παίχτηκε ένα παιχνίδι ιδεολογικής εξουσίας! Είναι μόνο φαινομενικά παράδοξο, αλλά δεν είναι περίεργο, αφού στη χώρα μας από την εποχή του Μεταξά και έως την πτώση της χούντας το 1974, αν κάποιος ήταν αντίθετος με την ελληνοχριστιανική ερμηνεία της ιστορίας των ελληνικών πληθυσμών, αυτός ήταν αυτομάτως ύποπτος, έως και απόκληρος ή και διωκόμενος από το κράτος και την εκκλησία. Θα έλεγα ότι πρόκειται για μετασχηματισμένες έκτοτε, αλλά ισχυρές ακόμη δυνάμεις σκοταδισμού και εμφυλιακού πνεύματος. Φυσικά το θέμα της συζήτησης μας σε αυτήν τη στρογγυλή τράπεζα δεν θα είναι το βιβλίο αυτό, αλλά ευρύτερα η σχέση εθνικής ιστοριογραφίας και πολιτικής εξουσίας.......... >>

Οπως αντιλαμβάνεσθε το θέμα είναι ιδιαίτερα σοβαρό και διερωτώμε για την απάντησή σας, προστατεύοντας ως συνδιακαλιστικό όργανο τα μέλη σας. 

Ο κ. Πιζάνιας υποκαθιστά με απόλυτο τρόπο,  την κρίση σας για παιδαγωγική άποψη, την κρίση της Ακαδημίας η οποία το ελέγχει , για να μην αναφερθώ  σε σωρεία επιστημόνων που ακριβώς μ' αυτήν την παιδαγωγική οπτική ,δεν συμφωνούν,  ανεξαρτήτως περιεχομένου. Επι πλέον προχωρεί σε ανεπίτρεπτους αφορισμούς καταγγέλοντας σας ότι δεν κάνετε την δουλειά που είστε επιφορτισμένοι και ορκισμένοι να κάνετε γιατί απλά 'βαριέστε'. Το 'όλοι' που τοποθετεί στην φράση του (με έντονα ανωτέρω) για τους δασκάλους μάλλον μπήκε για να φανεί ότι δεν μιλά για όλους, αλλά η λέξη "κανείς" που έχει στην αρχή τα λέει όλα..

Διερωτώμαι λοιπόν αν θα αντιδράσετε σ' αυτήν  την άμεση και απαξιωτική έκφραση ' βαριούνται'. Γιατί αν ισχύει,  τότε ως φορολογούμενος και ως γονιός θα είναι δύσκολο να σας ανεχτώ,

Με την δέουσα εκτίμηση

Γεώργιος Σπ. Κακαρελίδης

Εκπαιδευτικός  - γονιός -    / ΣΗΜΕΙΩΣΗ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΕΠΙΣΥΝΑΠΤΕΤΑΙ

 

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 29-4-07

 Διεθνές συνέδριο που οργανώνεται στην Κέρκυρα από τις 3 έως τις 5 Μαΐου μελετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους από Πέτρο Πιζάνια

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Πριν από επτά χρόνια, στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης στην ιστορική έρευνα με τίτλο «Ιστορία και Τεκμηρίωση». Το θέμα στο οποίο επικεντρώνεται η έρευνα είναι η δημιουργία του ελληνικού εθνικού κράτους, ενώ τα μαθήματα –με βασική αναφορά στο κύριο θέμα– καλύπτουν ευρύτερο πεδίο γνώσεων στην ιστορία και τις κοινωνικές επιστήμες.

Υστερα από χρόνια έρευνας, και αφού η ομάδα του Μεταπτυχιακού έχει σχηματοποιήσει σε κάποιο ικανοποιητικό βαθμό τα επιστημονικά της αποτελέσματα, χρειάστηκε να διευρύνει την επικοινωνία της με συναδέλφους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που έχουν να πουν κάτι επιστημονικά επίκαιρο σχετικά με την ελληνική εθνογένεση. Το ίδιο μεγάλη, από την άλλη, είναι η ανάγκη που αφορά τη συζήτηση των μεθοδολογικών πτυχών του εν λόγω θέματος. Πόσω μάλλον που παραδοσιακά η ελληνική ιστοριογραφία δεν έχει καλλιεργήσει αυτή τη θεμελιώδη διάσταση. Αντίθετα, στην Ελλάδα, η μεθοδολογία, κατεξοχήν αυτή, έχει υποταχθεί σχεδόν πλήρως στον ιδεολογικό και πολιτικό λαϊκισμό, δεξιάς ή αριστερής απόχρωσης. Η Διεθνής Επιστημονική Συνάντηση που οργανώνεται από το ως άνω μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Κέρκυρα από τις 3 έως τις 5 Μαΐου, είναι η πρώτη που διαπραγματεύεται το ζήτημα αυτό ως παράμετρο της ευρωπαϊκής ιστορίας και φυσικά της οθωμανικής. Οι καθηγητές και οι ερευνητές που μετέχουν, προέρχονται από επτά ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, καθώς επίσης από τη γαλλική Ecole Normale Suprieur, το τουρκικό πανεπιστήμιο SabanŒi και τα αμερικανικά πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Νέας Υόρκης. Η συμμετοχή επιλεγμένων επιστημόνων αποβλέπει στην ανταλλαγή και την καλλιέργεια των νέων επιστημονικών πορισμάτων και στη δημιουργία ευρύτερων συνεργασιών μελέτης της ελληνικής εθνογένεσης. Ο καθηγητής Πέτρος Πιζάνιας, διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος και πρόεδρος της Συνάντησης, και ο διδάσκων και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου, δρ Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, μας εισάγουν στη θεματολογία και στην προβληματική της Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης.

— Γιατί ένα συνέδριο για την Ελληνική Επανάσταση;
Π. Πιζάνιας: Είναι μια υπέροχη ιστορία, αρκετά υποτιμημένη αλλά και παραποιημένη από την ιστοριογραφία και από τους επιστημονικούς θεσμούς. Συνεπώς είναι υποτιμημένη και στη διεθνή βιβλιογραφία. Η Ελληνική Επανάσταση είναι η πρώτη επιτυχημένη επανάσταση σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά τη Γαλλική, και ταυτοχρόνως αυτή η οποία λειτούργησε ως πρότυπο για όλες τις βαλκανικές εθνικές συγκροτήσεις, εν μέρει και για την τουρκική.

Δ. Π. Σωτηρόπουλος: Ελπίζω ότι από τη συνάντησή μας θα φανεί η ανάγκη μιας διεπιστημονικής και, φυσικά, συγκριτικής προσέγγισης της νεοτερικής περιόδου, του έθνους και των ελευθεριών.

— Εσείς γιατί ασχολείστε με τη δημιουργία του ελληνικού εθνικού κράτους;
 

Π.Π.: Γιατί, αν κάτι μας ενδιαφέρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο σε όσα κάνουμε, είναι το μέλλον, και ειδικώς το μέλλον της ελευθερίας του ανθρώπου.
Βάση δεδομένων

— Σε τι ακριβώς συνίσταται η ιστορική έρευνα που κάνετε για την ελληνική εθνογένεση;

Π.Π.: Με κριτήριο το θέμα μας να είναι στρατηγικής επιστημονικής σημασίας, δηλαδή να αφορά ευθέως και το παρόν μας, επιλέξαμε το γενικό αντικείμενο «Η δημιουργία του ελληνικού εθνικού κράτους». Εκτοτε, μαζί με τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας, αλλά και τον συνεργάτη μας δρα Αντώνη Κοτσώνη, χτίζουμε μια ψηφιακή προσωπογραφική βάση δεδομένων. Προσώρας έχουμε αποδελτιώσει περί τα 65.000 έγγραφα και είναι έτοιμα προς αποδελτίωση σχεδόν άλλα τόσα. Συγκεντρώνουμε ιστορικά προσωπογραφικά δεδομένα αλλά με κοινωνιολογικά κριτήρια. Τα επιστημονικά ερωτήματα που θέτουμε είναι αρκετά. Ενδεικτικά ας αναφέρουμε τα ακόλουθα: Ποιες ήταν οι κοινωνικές δυνάμεις που ηγήθηκαν της επανεπινόησης της ιστορικής ταυτότητας «Ελληνας», και πώς η ταυτότητα αυτή διαχύθηκε κοινωνικά; Ποια είναι η διαδικασία συγκρότησης της εθνικής ελληνικής πολιτικής κοινωνίας και ποιες κοινωνικές δυνάμεις περιλαμβάνει τότε; Πώς, μέσω ποιων δικτύων σχέσεων και ποιων κοινωνικών δυνάμεων, ανατολίτικες κατακτημένες και εν πολλοίς καθυστερημένες κοινωνίες, όπως οι ελληνικές, επέλεξαν να προσανατολιστούν στην Ευρώπη;

Θέλουμε οι απαντήσεις μας να αναδεικνύουν τις δομές των φαινομένων που ερευνούμε και, ταυτοχρόνως, να συγκροτούν ένα σχήμα κατανόησης της ιστορίας των νέων Ελλήνων ορθολογικό και κριτικό. Αλλά θέλουμε επιπροσθέτως να αναδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι ιστορικές δυναμικές ενσαρκώνονται σε συγκεκριμένα άτομα - ανώνυμα και επώνυμα. Και φυσικά, να γνωρίσουμε κατά το δυνατόν τους επαναστάτες που δημιούργησαν το ελληνικό έθνος.

— Ας μιλήσουμε αναλυτικότερα για το συνέδριο.

Δ.Π.Σ.: Στο συνέδριο θα πάρουν μέρος τριάντα επιστήμονες, καθηγητές και ερευνητές. Η πλειονότητα είναι ιστορικοί, αλλά συμμετέχουν και φιλόλογοι, φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι. Οι ανακοινώσεις των συναδέλφων είναι οργανωμένες σε έξι θεματικές ενότητες. Η πρώτη και η δεύτερη αναφέρεται στις όψεις του Διαφωτισμού, ελληνικού ιδίως, και ευρωπαϊκού καθώς και στο κίνημα του φιλελληνισμού. Στην πρώτη προεδρεύει ο καθηγητής Gilles Pecout της Ecole Normale Suprieur και στη δεύτερη η καθηγήτρια Λιάνα Θεοδωράτου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Η τρίτη έχει τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση ως πολιτικό γεγονός», στην οποία προεδρεύει ο καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας Yusuf Hakan Erdem. Στην τέταρτη ενότητα διερευνούμε τις επιπτώσεις της Ελληνικής Επανάστασης στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Σε αυτήν προεδρεύει ο καθηγητής Πέτρος Πιζάνιας. Τέλος, στις άλλες δύο ενότητες επιχειρούνται ορισμένες κριτικές προσεγγίσεις στην ιστοριογραφία της Επανάστασης και τις ιδεολογικές της χρήσεις. Προεδρεύουν ο καθηγητής Παναγιώτης Ροϊλός από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ο καθηγητής Νίκος Καραπιδάκης του Ιονίου Πανεπιστημίου.

O στόχος των επαναστατών

— Οι ενότητες της Επιστημονικής σας Συνάντησης εκφράζουν, φαντάζομαι, κάποιο σκεπτικό...

Π.Π.: Ξεκινώντας από την τρίτη ενότητα, δηλαδή «Η επανάσταση ως πολιτικό γεγονός», γίνεται σαφές ότι η επανάσταση για εμάς είναι εθνική – άλλωστε είναι προφανές και από τον τίτλο του συνεδρίου. Δεν είναι αυτό που είπε ο Γ. Κορδάτος «αστική» αλλά ούτε «απελευθερωτικός πόλεμος», ή «αγώνας της ανεξαρτησίας» όπως η Αμερικανική, και ακόμη χειρότερα δεν είναι «Παλιγγενεσία» ενός δήθεν προϋπάρχοντος έθνους, όπως υποστηρίζει η εθνοκεντρική δοξασία. Είναι εθνική απλά και μόνο, επειδή αυτός ήταν ο στόχος των Ελλήνων επαναστατών. Για την επαναστατική τάση που επικράτησε μετά τους εμφυλίους, η ελευθερία ενσαρκωνόταν στη διαμόρφωση εθνικού κράτους με όρους ευρωπαϊκούς και ιδίως με τους όρους που διαμορφώθηκαν κατά τη Γαλλική Επανάσταση.

Δ.Π.Σ.: Δηλαδή, η ελευθερία για τους ριζοσπάστες Διαφωτιστές και Φιλικούς είναι ένα πολιτικό διακύβευμα. Το έθνος συγκροτείται γι’ αυτούς ως ανεξάρτητη πολιτική κοινότητα και μόνο. Αυτό μας φέρνει στην πρώτη και τη δεύτερη ενότητα, σχετικές και οι δύο με τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, μικρό τμήμα του οποίου είναι και ο ελληνικός. Παρότι ο ελληνικός Διαφωτισμός δεν παράγει τα μεγάλα και καινοτόμα μεγέθη σκέψης και τέχνης που γνωρίζουμε στον ευρωπαϊκό, ωστόσο είναι εντυπωσιακά καλά ενσωματωμένος σε σημαντικά τμήματα αρκετών ελληνικών ηγετικών ομάδων, και φυσικά είναι πολύ αποτελεσματικός από πολιτική άποψη.

Το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού

— Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και δύο στρογγυλές τράπεζες, προφανώς με σκοπό να συζητηθούν πιο ελεύθερα θέματα σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση.
 

Π.Π: Ναι πράγματι. Η πρώτη στρογγυλή τράπεζα έχει θέμα «Πολιτική ιδεολογία και εθνική ιστοριογραφία». Για να κάνω ανάγλυφο το περιεχόμενο, θα αναφερθώ σε ένα τρέχον παράδειγμα.

Δείτε τι γίνεται στη χώρα μας με το βιβλίο Ιστορίας της έκτης Δημοτικού. Θα παρατηρήσατε ότι διάφορες εξουσίες, όπως η Εκκλησία, πολιτικά κόμματα, καθώς και ποικίλοι τηλεαστέρες της ιδιωτικής τηλεόρασης κυρίως, διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους για ορισμένα από τα θέματα του εγχειριδίου αυτού. Φυσικά το βιβλίο έχει μια ορισμένη γραμμή ερμηνείας, που δεν είναι άλλη από την ιδεολογία της πολιτικής ορθότητας. Και αυτή η ιδεολογία οδηγεί τους συντάκτες σε απλοϊκές προσεγγίσεις σε ορισμένα θέματα. Ωστόσο, κανείς δεν είπε ότι το βιβλίο από παιδαγωγική έποψη είναι πολύ καλό. Βάζει μαζί τους μαθητές και τους δασκάλους να δουλεύουν μέσα στη σχολική αίθουσα – και αυτό δεν φαίνεται να το επιθυμούν όλοι οι δάσκαλοι. Βαριούνται. Πέραν αυτών η Εκκλησία και ορισμένοι κομματικοί και τηλεαστέρες ένιωσαν να χάνουν την ιδεολογική τους επιρροή. Γύρω από ένα βιβλίο του Δημοτικού παίχτηκε ένα παιχνίδι ιδεολογικής εξουσίας! Είναι μόνο φαινομενικά παράδοξο, αλλά δεν είναι περίεργο, αφού στη χώρα μας από την εποχή του Μεταξά και έως την πτώση της χούντας το 1974, αν κάποιος ήταν αντίθετος με την ελληνοχριστιανική ερμηνεία της ιστορίας των ελληνικών πληθυσμών, αυτός ήταν αυτομάτως ύποπτος, έως και απόκληρος ή και διωκόμενος από το κράτος και την εκκλησία. Θα έλεγα ότι πρόκειται για μετασχηματισμένες έκτοτε, αλλά ισχυρές ακόμη δυνάμεις σκοταδισμού και εμφυλιακού πνεύματος. Φυσικά το θέμα της συζήτησης μας σε αυτήν τη στρογγυλή τράπεζα δεν θα είναι το βιβλίο αυτό, αλλά ευρύτερα η σχέση εθνικής ιστοριογραφίας και πολιτικής εξουσίας.

— Ευρύτερα... Δηλαδή;

Π.Π.: Στη Γαλλία, στην Αυστρία, στις ΗΠΑ, στην Τουρκία και αλλού απαγορεύεται με ποινικούς νόμους να έχει κανείς, ακόμη και ένας επαγγελματίας ιστορικός, διαφορετική ή έστω αποχρώσα ερμηνεία για το εβραϊκό ολοκαύτωμα, για τη σφαγή των Αρμενίων, εν μέρει για την αποικιοκρατία κτλ. Από τη στιγμή που η ιστορική ερμηνεία χάνει την ελευθερία έκφρασης και αρχίζει να γίνεται υπόθεση των πολιτικών εξουσιών, τότε αρχίζουν να εισάγονται στον δημόσιο βίο μικρά στοιχεία πολιτικού ολοκληρωτισμού και πνευματικού σκοταδισμού - απλώς στοιχεία προς το παρόν. Αλλά στο μέλλον πώς, άραγε, θα εξελιχθούν αυτά τα στοιχεία;

Δ.Π.Σ.: Κάτι ανάλογο, αλλά χωρίς ποινικές προεκτάσεις, ισχύει και σε άλλους κλάδους. Είναι ενδεικτικό του τρόπου κυριαρχίας της ηγεμονικής ιδεολογίας ότι τα περισσότερα πανεπιστημιακά τμήματα οικονομικών σπουδών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ έχουν σιγά σιγά πάψει να διδάσκουν τις οικονομικές θεωρίες του Μαρξ και του Κέινς. Μάλιστα, στη Γαλλία έχει δημιουργηθεί μία κίνηση μεταπτυχιακών φοιτητών και καθηγητών οικονομικών σπουδών εναντίον αυτής της κατάστασης. Εχουν, μάλιστα, επιλέξει ωραίο όνομα, λέγονται εικονοκλάστες. (Σ.σ.: Συνέντευξη με τους εικονοκλάστες φιλοξένησε η «Κ» στο φύλλο της Κυριακής, 14.01.2007.) Στην Ελλάδα, όμως, η επιστημονική χειραφέτηση από το πεδίο της πολιτικής εξουσίας και ιδίως από τα κόμματα εκκρεμεί.

Η παγκοσμιοποίηση

— Στη δεύτερη στρογγυλή τράπεζα τι θέλετε να συζητήσετε ακριβώς;
Δ.Π.Σ.: Η δεύτερη στρογγυλή τράπεζα έχει θέμα το «Εθνικό κράτος και την κοινωνία των πολιτών». Σε αυτήν, το κεντρικό θέμα είναι το εθνικό κράτος σήμερα. Οι ομιλητές θα κινηθούν στο πλαίσιο των σχέσεων του εθνικού κράτους με την παγκοσμιοποίηση και τα συναφή προβλήματα που προκαλούνται στα δικαιώματα, πολιτικά και ατομικά. Υπό μία έννοια, η προβληματική μας στοχάζεται την πανουργία της ιστορίας: Πώς στις μέρες μας, οι βασικές ελευθερίες αναδεικνύονται ξανά σε πολιτικό διακύβευμα.

Π.Π.: Γνωρίζετε ασφαλώς ότι η πολιτική μορφή οργάνωσης των ευρωπαϊκών ιδίως κοινωνιών, δηλαδή το δημοκρατικό εθνικό κράτος, είναι σήμερα το μοναδικό υφιστάμενο σύστημα θεσμών το οποίο εξασφαλίζει τις ατομικές και ιδίως τις πολιτικές ελευθερίες και δικαιώματα. Είμαστε Ελληνες, Γάλλοι, Ιρλανδοί κ.ά. και κατόπιν Ευρωπαίοι, όχι μόνο από την ιστορία, και κυρίως κατά κανένα τρόπο μόνο πολιτισμικά. Είμαστε Ελληνες, Ιταλοί κ.τ.λ. πρωτίστως ως πολίτες των αντίστοιχων εθνικών κρατών. Και αργότερα θέλουμε να γίνουμε με τα ίδια αν όχι διευρυμένα πολιτικά δικαιώματα «Ευρωπαίοι πολίτες». «Πολίτης»: αυτό είναι το θεμελιώδες υποκείμενο κάθε έθνους, ιδίως έθνους ευρωπαϊκού. Και αν κάτι σήμερα, και από ποικίλες αιτίες, έχει αρχίσει να αμφισβητείται, είναι ο θεσμός του πολίτη. Ομως σε αυτόν θεμελιώνονται όλες οι ελευθερίες. Οπότε, αν κάτι εκκρεμεί είναι να διευρύνουμε τον θεσμό του πολίτη και όχι να τον ροκανίσουμε στο όνομα κάποιου παγκόσμιου χωριού ή μιας χρηματιστικής παγκοσμιοποίησης.