Πρέσβης των ΗΠΑ στο υπουργό Παιδείας της Κύπρου το 2000: «αλλάξετε το περιεχόμενο των βιβλίων Ιστορίας» Συνέντευξη Ουράνιου Μ. Ιωαννίδη στον κ. Στέλιο Κούκο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ της Θεσσαλονίκης, 29.03.2007 Πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού (1999-2003) της Κυπριακής Δημοκρατίας Αντίβαρο, Μάιος 2007 Ερ. 1. Ποιο ήταν το περιεχόμενο της συζήτησης στην Κύπρο όσον αφορά το βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄ δημοτικού; Έμεινε στα θέματα που αφορούν την Κύπρο; Κατά κύριο λόγο επικεντρώθηκε στα θέματα που έχουν άμεση σχέση με την Κύπρο και ιδιαίτερα στις πτυχές της Τούρκικης εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ του 55-59 και στη συμμετοχή των Ελλήνων της Κύπρου στον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας στην μητροπολιτική Ελλάδα αλλά και στον απαγχονισμό του Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και άλλων προκρίτων, τις διώξεις και τον κατατρεγμό που ακολούθησε την έναρξη του αγώνα του 1821 και στην Κύπρο. Όμως η συζήτηση δεν περιορίστηκε στα τυπικά. Επεκτάθηκε στη συνολική προσέγγιση και την προσπάθεια που γίνεται μέσα από το βιβλίο να απαξιωθεί ο Ελληνισμός, να αμφισβητηθεί το δικαίωμα του να είναι, να νιώθει και να το φωνάζει ότι είναι Έλληνας. Πιο πολύ αντέδρασαν οι Έλληνες στην Κύπρο για τα περί συνωστισμού σε σχέση με την Μικρασιατική καταστροφή και τη χαμένη Ελληνική πατρίδα της Ιωνίας. Ερ. 2. Και όσον αφορά την Κύπρο... Προκάλεσε αντιδράσεις με την αποδοχή της διχοτόμησης ως του status quo στην Κύπρο και της απόκρυψης της κατοχής από την Τουρκία όπως και η λογική «εγίναμεν πρόσφυγες» ως να έγιναν οι Έλληνες της Κύπρου πρόσφυγες από μόνοι τους και όχι από τον εκτοπισμό και την εθνοκάθαρση που εφάρμοσαν οι Τούρκοι εισβολείς στην κατεχόμενη γη τους. Ερ. 3 Είσαστε εκπαιδευτικός μπορείτε να μας μιλήσετε για το εν λόγω βιβλίο από την παιδαγωγική σκοπιά; Βιβλίο απαράδεκτο που επιδιώκει να υπηρετήσει τις πολιτικές της παγκοσμιοποίησης, του αποχρωματισμού και του αφελληνισμού. Δεν έχει θέση στα σχολεία και να είστε βέβαιοι ότι όσοι το αποδέκτηκαν ή δεν το απέρριψαν, θα κλάψουν και οι ίδιοι πικρά επί των ερειπίων που θα σωρεύσουν. Γιατί πάντα για κάθε μια ενέργεια πληρώνουμε το ανάλογο κόστος. Ερ. 4. Ως πρώην υπουργός Παιδείας τι σας ενοχλεί περισσότερο; Τόσο ως πρώην Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού όσο και ως πολιτικός αλλά και ως Έλληνας όχι απλώς με ενοχλεί μα με προκαλεί να είμαι σε εγρήγορση το ότι μας αμφισβητούν το δικαίωμα να είμαστε κληρονόμοι της ίδιας της παράδοσης μας, το δικαίωμα να αναπτυσσόμαστε και να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας μέσα στον πολιτισμό και δια του πολιτισμού μας Δικαίωμα αυτονόητο για όλους τους άλλους και αμφισβητούμενο μόνο για μας. Ερ. 5 Στα σχολεία της Κύπρου διδάσκονται και παράλληλα βιβλία με έμφαση την τοπική ιστορία; Μιλήστε μας για το περιεχόμενο τους... Βασικά βιβλία είναι τα βιβλία της Ελλάδας. Όμως η ιστορία της Κύπρου ως μέρος της Ελληνικής ιστορίας έχει τοπικό ενδιαφέρον, όπως συμβαίνει σε κάθε τόπο της Ελλάδας, γι’ αυτό και το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου συγγράφει και Ιστορία της Κύπρου που διδάσκεται στα παιδιά. Το περιεχόμενο τους έχει να κάνει κυρίως με τοπικά γεγονότα όπως ο αγώνας του 55-59, η εισβολή του Αττίλα, η συνεχιζόμενη κατοχή, οι κατεχόμενοι τόποι μας με στόχο πάντα το «Δεν ξεχνώ κι αγωνίζομαι». Έχουμε ένα ιδιότυπο εγωισμό, όπως κι’ ο κάθε Έλληνας, εγωισμό που δεν έβλαψε κανένα. Τούτος ο εγωισμός αποτυπώνεται σε λίγες γραμμές στους προσανατολισμούς του Οδυσσέα Ελύτη «Και νάσαι όπως γεννήθηκες το κέντρο του κόσμου. Με αυτό τον προσανατολισμό ο χάρτης που μας δείξανε στο σχολείο είχε στο κέντρο την Ευρώπη, τη Μεσόγειο, την Ελλάδα, την Κύπρο. Κι εμείς τον ίδιο χάρτη δείχνουμε και θα δείχνουμε στα παιδιά μας. Αυτό που έχει στο κέντρο ένα ημικατεχόμενο νησί. Μέχρι τον τερματισμό τη κατοχής. Ερ. 6 Δίνεται κάποια έμφαση στην ανάπτυξη αντιστασιακού φρονήματος; Αυτό κάνουμε όπως ήδη έχω αναφέρει και μάλιστα με επιτυχία. Γι’ αυτό και το 76% των Ελλήνων της Κύπρου είπαμε όχι στο σχέδιο Ανάν, την προτεκτορατοποίηση, τη μονιμοποίηση και νομιμοποίηση της κατοχής. Και σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά οι νέοι. Ερ. 7. Στην Ελλάδα μάθαμε πως όταν ήσασταν Υπουργός παιδείας σας επισκέφτηκε ο πρεσβευτής των ΗΠΑ και με έντονο και επιτακτικό ύφος ζήτησε να αλλάξετε το περιεχόμενο των βιβλίων Ιστορίας με την πρόφαση ότι ενοχλούν την Τουρκία. Μπορείτε να μας πείτε τι ακριβώς έγινε και ποια ήταν η δική σας στάση; Δεν κοινοποίησα εγώ τη συζήτηση. Έγινε πιθανώς από τους δύο συνεργάτες μου που ήταν μαζί μου στη συνάντηση. Όλες οι λεπτομέρειες ήδη δημοσιεύτηκαν. Θα απαντήσω όμως και τώρα όπως και τότε. Η ιστορία, εξ ορισμού είναι μια συμφωνία μεταξύ των νεκρών, των ζωντανών και των αγέννητων. Κι αφού είναι τριμερής συμφωνία δεν μπορεί ν’ αλλάξει στην απουσία των δύο μερών, των νεκρών και των αγέννητων. Η ιστορία είναι ταυτόχρονα καταγραφή γεγονότων. Κι αυτά τα γεγονότα ούτε παραγράφονται ούτε και μπορεί να αλλοιωθούν. Είναι εκεί και βοούν. Δεν μπορεί δηλαδή να γραφτεί σε ιστορία ότι ο Μιχαλάκης Καραολής δεν απαγχονίστηκε. Δεν μπορεί να παραγραφεί ότι την 1η τ’ Απρίλη του 55, ξεκίνησε με εκρήξεις ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ. Η ιστορία όμως δεν είναι μόνο γεγονότα. Είναι και σειρά πραγματικών πληροφοριών που δεν μπορούν ν’ αγνοηθούν, στις οποίες όμως ανατρέχουμε για να ερμηνεύσουμε ή και να προβλέψουμε. Και είναι εδώ που άλλος δίνει άλλη εκδοχή. Και επειδή οι ερμηνείες, οι εκδοχές, οι προβλέψεις είναι υποκειμενικές, δεν πρέπει να είναι εμποτισμένες με πάθη και μίση, μισαλλοδοξία ή ρατσισμό. Δεν πρέπει να είναι ανέντιμες, υποβολιμαίες, αργυρώνητες ή κατασκευασμένες. Πρέπει η ιστορία να είναι ανοικτή για κάθε καλόπιστη και έντιμη ερμηνεία και εκδοχή, που να δίνει μέσα από την κατάλληλη μεθοδολογική προσέγγιση την ευκαιρία αυτογνωσίας, περηφάνιας και αυτοσεβασμού, αλλά ταυτόχρονα και αναγνώρισης λαθών και σεβασμού των άλλων. Με τούτο το σκεπτικό και σε τούτο το πλαίσιο, γράφουμε την ιστορία που διδάσκουμε τα παιδιά μας, αντικειμενικά και δίκαια με ευθύνη στους νεκρούς και τους αγέννητους και με στόχο, όχι να διαιωνισθεί οποιαδήποτε εχθρότητα αλλά αντίθετα να επενδύουμε στη συμφιλίωση. Και για να μη μακρηγορώ δεν γράφουμε ιστορία κατά παραγγελία. Δεν διδάσκουμε ιστορία ως υπηρέτες οποιουδήποτε. Ερ. 8 Πιστεύετε πώς μπορεί κάτι τέτοιο να συνέβη και στην Ελλάδα; Μα είναι γνωστό ότι έτσι αντέδρασε τότε και ο τότε Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ο φίλος Γεράσιμος Αρσένης. Η κοινή τοποθέτηση ήταν ότι την ιστορία που γράφτηκε με αίμα δε θα την παραχαράξουμε με μελάνι. Ερ. 9 Σήμερα γιορτάζουμε την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου. Τι πιστεύεται πως θα έπρεπε να γνωρίζουν τα ελληνόπουλα; Ότι όπως η 25η Μαρτίου του 1821 στάθηκε η γενέθλια μέρα του Νέου Ελληνισμού έτσι κι η 1η Απριλίου 1955 είναι για τον Ελληνισμό της Κύπρου η μέρα που ξεκίνησε να πραγματώσει το δικό του όραμα για Ελευθερία, Ένωση και Ελλάδα. Κι ότι χωρίς τον αγώνα του 55-59 θα είχαμε τη τύχη όλων των χαμένων πατρίδων που δεν επαναστάτησαν. Θα ήταν κι η Κύπρος ίσως μια ακόμα χαμένη πατρίδα και όχι μια Κυπριακή Πολιτεία, ιστορική πια πραγματικότητα, που διεκδικεί την Ελευθερία της κατεχόμενης γης της και που αργά ή γρήγορα θα την πετύχει. Η 1η Απριλίου του 55 είναι η πιο μεγάλη στιγμή της Κύπρου. Ερ. 10 Τι θυμάστε προσωπικά από τις μέρες του αγώνα; Οι θυσίες των αγωνιστών και των λοιπών Ελλήνων της Κύπρου πιστεύετε ότι δικαιώθηκαν; Θυμάμαι ανεξίτηλα τη συμμετοχή μου στην ʼλκιμη Νεολαία της ΕΟΚΑ, 12χρονος τότε μαθητής όταν έδινα τον όρκο, τα φυλλάδια που ρίχναμε, τις αναγνώσεις τους στις εκκλησίες από το ιερό κάθε Κυριακή, τις διαδηλώσεις, τις αναρτήσεις σημαιών στα σχολεία, την καταστροφή των αγγλόφωνων πινακίδων στα καταστήματα που τις είχαν, την αναγραφή των συνθημάτων, την κλοπή πολυγράφων, την περιφρούρηση της παθητικής αντίστασης, το κάψιμο καινούργιων αυτοκινήτων αγγλικής προέλευσης και άλλα πολλά. Πιο πολύ όμως θυμάμαι τις συλλήψεις και τον εγκλεισμό σε στρατόπεδα γνωστών, φίλων και συγγενών (όπως του 15χρονου μαθητή αδελφού της μάνας μου από το 56 μέχρι το τέλος του αγώνα το 59), το κάψιμο αυτοκινήτων από τους Τούρκους οικογενειακής επιχείρησης μας και τον άγριο ξυλοδαρμό των οδηγών μας, τις τακτικές έρευνες στο σπίτι μας και άλλα πολλά ων ουκ έστι αριθμός. Όμως τα πολύ κοντινά δεν είναι εκείνα που μας σημάδεψαν. Εκείνα που μας σημάδεψαν ανεξίτηλα ήταν οι βόμβες, της 1ης τ’ Απρίλη, η θυσία του Αυξεντίου, του Μάτση, οι απαγχονισμοί νέων παιδιών όπως του Παλληκαρίδη, του 17χρονου Παλληκαρίδη, αλλά και την περηφάνια που νιώσαμε όταν κατέβηκαν από τα βουνά οι αντάρτες της ΕΟΚΑ και παρήλασαν. Κρατώ στο μυαλό σαν να είναι σήμερα που την πρωτοάκουσα την αποχαιρετιστήρια προς την ʼλκιμο Νεολαία της ΕΟΚΑ επιστολή διάγγελμα του Αρχηγού Διγενή. Και στο δια ταύτα. Αν δηλαδή δικαιώθηκαν οι θυσίες. Η απάντηση δόθηκε από τον Κωστή Παλαμά «Σε ότι προσμένουμε είναι η αλήθεια, όχι σε ότι αποκτάμε. Γι’ αυτό είναι τόσο ωραία η αυγή, προσμένει την ημέρα». ΣΗΜ: Απολογούμαι που δεν κατάφερα να περιορίσω το κείμενο σε 800 λέξεις. Έκανα ότι μπορούσα. Έχω την αίσθηση ότι απάντησα τηλεγραφικά. Οι ερωτήσεις σας μου ζήτησαν να βάλω στο χαρτί τη ζωή μου όλη. Έγραψα επικεφαλίδες. Κάνετε παρακαλώ εσείς την επιλογή. Ευχαριστώ ΣΗΜ: Φωτογραφίες θα βρείτε στις ιστοσελίδες μου ouranios.net και ouranios-ioannides.com Ουράνιος Μ. Ιωαννίδης Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο σε μονοτονικό. Διαβάστε την πολυτονική του έκδοση.