Προβληματισμὸς γιὰ τὰ τηλεοπτικὰ πράγματα

Ἰωάννης Δ. Γερμανὸς
Ἀσκούμενος δικηγόρος

Ἀντίβαρο, Σεπτέμβριος 2006

Ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ καταθέσω τὸν προβληματισμὸ μοῦ ὅσον ἀφορᾶ τὰ σύγχρονα τηλεοπτικὰ πράγματα.

Συμπτώματα διαφθορᾶς, λαδώματα καὶ μίζες. Κλοπὲς καὶ ὑποκλοπές. Προκλητικὰ σπάταλο κομματικὸ κράτος καὶ ρουσφέτια ψηφοθηρικά... Μαχαίρια ποτὲ δὲν φτάνουν «στὸ κόκκαλο», κοινωνικὰ ὁράματα θύονται ὑπὲρ τοῦ περιβόητου πολιτικοῦ κόστους καὶ θεμελιώδη ἀτομικὰ δικαιώματα καταστρατηγοῦνται ὑπὲρ κάποιου «δημοσίου συμφέροντος» ἐν πολλοῖς ἀπροσδιορίστου. Ἄνθρωποι συνωθοῦνται προκειμένου νὰ ἐκτεθοῦν ἔστω καὶ ἐλάχιστα στὸν τηλεοπτικὸ (καὶ μᾶλλον παραμορφωτικὸ) φακό, κάποιοι ἐκ τῶν ὁποίων μάλιστα θυματοποιοῦνται διασυρόμενοι ἐκ τῶν ὑστέρων στὴ διάρκεια μίας μόνο τηλε-ἀποκαλυπτικῆς νύχτας. Ἄνθρωποι πασιφανῶς μέτριοι καταξιώνονται ἢ καὶ ἀποθεώνονται. Οὐδὲν ἄξιον ἀπορίας πλέον: ἡ μετριότητα θεωρεῖται ὅτι καθιστὰ καθησυχαστικὴ τὴν σύγκριση μὲ τὸν τηλεθεατή. Κάποιοι ποὺ -ἐντελῶς αὐθαίρετα- διατείνονται πὼς ἐκφράζουν μίαν ἀόριστη «κοινὴ γνώμη» καὶ ὡς ἐκ τούτου δικαιοῦνται νὰ λοιδοροῦν ἀνενδοίαστα τὸν οἱονδήποτε δημοσίως. Ἐνημέρωση καὶ ψυχαγωγία θυσία στὸ παραπλανητικὸ θέαμα καὶ στὴν (χαλκευμένη;) θεαματικότητα.

Ἡ τηλεόραση δὲν θὰ ἦταν βεβαίως δυνατὸν νὰ εἶναι τέλεια. Ὅμως ἡ τηλεόραση ἐμφαίνει πλέον ὄχι ἁπλῶς τὴν δικαιολογημένη καὶ ὁπωσδήποτε ἀνθρώπινη ἃ-τέλειά της κοινωνίας, τὴν ὁποία ἄλλωστε ἀντικατοπτρίζει, ἀλλά, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, τὴν εὖ-τέλειά του βίου καὶ τὴν ὑπὸ-τέλεια στὸ κάθε εἴδους συμφέρον. Ἐξ ἄλλου ὅλα σχεδὸν τὰ ὑπόλοιπα κανάλια δὲν διαφοροποιοῦνται οὐσιαστικῶς, ἀφοῦ ἡ ἀπατηλὴ γυάλινη πραγματικότητα ἐμφανίζεται στὸν τηλεθεατὴ μέσω ἑνὸς μόνο διαύλου ποὺ παρουσιάζει φαινομενικὴ ποικιλία.

Μὰ πρέπει νὰ ἀλλάξουμε κανάλι.

Ἡ τηλεοπτικὴ συσκευή, τὸ παραλληλεπίπεδο πρίσμα, διὰ μέσου του ὁποίου ἀλλοιώνεται σὲ μεγάλο βαθμὸ ἡ ὄψη τῆς σύγχρονης Ἑλλάδας καὶ τὸ ὁποῖο μᾶς συμφιλιώνει μὲ φαινόμενα παρακμῆς, εἶναι ἀνάγκη ἐπιτέλους νὰ ἀξιοποιηθεῖ. Πέρα ἀπὸ ὅ,τι τυχὸν σάπιο, πέρα ἀπὸ ὅποιον ἀπατεώνα, συκοφάντη ἢ ἐγκληματικὰ ἀδιάφορο πολίτη, ἂς ἐπιλέξουμε νὰ ἀνακαλύψουμε τὸ τμῆμα αὐτὸ τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας ποὺ μοχθεῖ προκειμένου νὰ ζεῖ ἀξιοπρεπώς, ποὺ μάχεται ἀπὸ διάφορα μετερίζια σὲ πεῖσμα τῆς γενικῆς ἀπαξίωσης τῶν πάντων. Ἂς διακρίνουμε τοὺς πολιτικοὺς ποὺ διατηροῦν ἀκόμη τὸ πάθος τῆς προσφορᾶς καὶ δὲν ἐμπαίζουν τὴν ἀπόγνωση• τοὺς δημοσιογράφους ποὺ ἀναζητοῦν καὶ μὲ ἐντιμότητα ἀποκαλύπτουν τὴν ἀλήθεια• τοὺς γιατροὺς ποὺ στέκονται εὐσυνείδητα πλάι στὸν ἀσθενῆ ὑπὸ συνθῆκες τραγικές, δίχως νὰ ζητοῦν, ἀπαιτοῦν ἢ ἀνέχονται φακελάκια• τοὺς δικαστὲς καὶ δικηγόρους ἐκείνους ποὺ ὑπηρετοῦν τὴν Δικαιοσύνη καὶ δὲν ἔχουν ἐνδώσει στὸν πειρασμὸ νὰ ἀνελιχθοῦν ταχύτερα κόβοντας δρόμο (καὶ περικόβοντας ἀξιοπρέπεια) μέσω παραδικαστικῶν ὁδῶν• τοὺς δημοσίους ὑπαλλήλους πού, ἄθικτοι ἀπὸ τὴν κατισχύουσα κομματοκρατία, δὲν ἔχουν μετατραπεῖ σὲ ἀργόσχολους τυράννους τῶν συμπολιτῶν τους• τοὺς ἱερωμένους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονται βαριὰ τὴν ἀποστολὴ ποὺ ἔχουν ἐπωμισθεῖ καὶ προσεύχονται μὲ ἐγκαρδιότητα ὑπὲρ κάποιων παραστρατησάντων ρασοφόρων ποὺ ἀλληλοσπαράσσονται «ἐφ\' ὅπλου λόγχη» στὰ παράθυρα τῆς τηλεόρασης• τοὺς καλλιτέχνες ποὺ εἶναι προσηλωμένοι στὴν Τέχνη μένοντας ἀσυγκίνητοι ἀπὸ τὴν δελεαστικὰ εὔκολη καὶ πιθανότατα ἐφήμερη δόξα.

Ἂς ἐπιλέξουμε τὸν δίαυλο ποὺ παρέχει ἠθικὲς ἀντιστάσεις, λυτρωτικὲς νέες ἰδέες καὶ διαχρονικὲς ἀξίες. Ἂς ἀναδειχθεῖ ἡ Ἑλλάδα ποὺ πόρρω ἀπέχει ἀπὸ τοὺς ἐλαχίστους -εὐτυχῶς- ἐγωπαθεῖς ἢ δοκησίσοφους θαμῶνες τῶν τηλεοπτικῶν πάνελ. Ὑπάρχουν πάμπολλοι ποὺ ἔχουν ἐνστερνιστεῖ τὴν παραίνεση «λάθε βιώσας» καὶ ταπεινὰ διαμορφώνουν κάθε στιγμὴ τὸ πρόγραμμα ἑνὸς καναλιοῦ, τὸ ὁποῖο δὲν προβάλλεται παρὰ ἀπελπιστικὰ ἀποσπασματικὰ στὴν σύγχρονη τηλεόραση, ἀλλὰ ἐκπέμπει, λόγου χάρη, μέσω ἐμβριθῶν ἄρθρων καὶ ἐπιφυλλίδων τῆς περιοδικοῦ σας ποὺ ἐνημερώνουν, προβληματίζουν, καλλιεργοῦν, συγκινοῦν καὶ παρηγοροῦν. Ἐπιβάλλεται σὲ αὐτὸ τὸ κανάλι νὰ στρέψουμε τοὺς δέκτες μας, στὴν δική του συχνότητα νὰ συντονιστοῦμε.

Οἱ πρόγονοί μας καταδεικνύοντας τὴν σπουδαιότητα τοῦ ἀρχαίου θεάτρου χαρακτήριζαν τὸν κόσμο ὅλο μία θεατρικὴ σκηνὴ καὶ τὴ ζωὴ μία πράξη τοῦ δράματος: «Ὁ κόσμος σκηνή, ὁ βίος πάροδος». Ὅμως σήμερα τείνει νὰ συρρικνωθεῖ ὁ κόσμος μας σὲ ἕνα τηλεοπτικὸ στούντιο καὶ ἡ ζωή μας σὲ ἕνα τηλεοπτικὸ πρόγραμμα. Ὥστε ὅταν ἡ ὀθόνη σβήσει, ὅταν ἡ πείνα τοῦ ἀδηφάγου τηλεθεατῆ πρόσκαιρα κορεστεῖ, ἡ ζωὴ τοῦ ἀδειάζει, γίνεται πληκτικὴ ἢ ἀκόμη καὶ ἀνυπόφορη. Ἡ ἐπιστολὴ αὐτὴ ἂς εἶναι μία ἐλάχιστη εὔφημος μνεία γιὰ σᾶς καὶ γιὰ ὅλους ὅσοι, μέσω τοῦ προαναφερθέντος διαύλου, διατηροῦν τὸν κόσμο «ἐκτὸς τηλεόρασης» τόσο πλούσιο καὶ γοητευτικό. Γιὰ ὅσους δηλαδὴ ἀντιστέκονται ἀξιοποιώντας τὸ ὡραιότερο ἀντίβαρο: τὴν δημιουργία.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.