Κατηγορίες

 Τι απαιτείται ώστε να ανθήσει η Δημοκρατία και να ευημερήσουν οι πολίτες;

Εξαγγέλθηκε λοιπόν για τις 6 Φεβρουαρίου το έκτακτο συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ, όπου πρόκειται να πραγματοποιηθεί η προαναγγελθείσα τις ημέρες των εορτών αλλαγή σκυτάλης στο κόμμα που ασκεί την διακυβέρνηση της χώρας τα είκοσι από τα τριάντα χρόνια της μεταπολιτευτικής περιόδου. Επίσης αναγγέλθηκε η προκήρυξη προώρων εκλογών για τις 7 Μαρτίου. Ο πρωθυπουργός επικαλέστηκε ως λόγο για τις πρόωρες εκλογές τις πιεστικές προθεσμίες για κλείσιμο του Κυπριακού (είχε προηγηθεί επιστολή Μπούς στους ηγέτες Κύπρου, Ελλάδας και Τουρκίας, με την οποία τους καλούσε να συμφωνήσουν οπωσδήποτε στις προτάσεις του Κόφι Ανάν έως τις 5 Μαίου). Επίσης ο κ. Σημίτης, ως επιχείρημα για την κρισιμότητα της χρονιάς, αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο να κινηθούν διαδικασίες για τη λύση των προβλημάτων στο Αιγαίο και συγκεκριμένα να γίνει προσφυγή στη Χάγη για την υφαλοκρηπίδα, όπως αναφέρεται στην απόφαση του Ευρωπακής Συμβουλίου για τα ευρωτουρκικά. Ωστόσο, η προσφυγή προυποθέτει τη συνυπογραφή συνυποσχετικού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όπου οι δύο χώρες θα κληθούν εξ αρχής να κάνουν εκπτώσεις από τις θέσεις τους, αφού διαφορετικά δεν μπορούν να συνυπογράφουν συνυποσχετικό. Π. χ. ο προσδιορισμός για τη διαφορά σχετικά με το εύρος της υφαλοκρηπίδας βασίζεται στην αποδοχή του εύρους των χωρικών υδάτων. Θα είναι 6 ή 12 μίλια; Αναλόγως ποια θα είναι η έκταση του εναερίου χώρου; Και τι μέλλει να γίνει με τo καθόλου ήσσονος σημασίας της εκμετάλλευσης (ή μάλλον συνεκμετάλλευσης) των πετρελαιοκοιτασμάτων του Αιγαίου;

Σε ποιο κοινωνικό-πολιτικό κλίμα σημειώνονται αυτές οι εξελίξεις; Καταγράφουμε ενδεικτικά ορισμένα στοιχεία της πραγματικότητας που βιώνουν μεγάλος αριθμός πολιτών. Ενας στους δύο Ελληνες πιστεύει ότι το 2004 θα είναι χειρότερο από το 2003. Σύμφωνα με στοιχεία διεθνούς γκάλλοπ (της TNS ICAP και Gallup International), oι Eλληνες εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι μεταξύ των πολιτών των κρατών μελών της Ε.Ε. όσον αφορά τη ζωή τους το 2004 αλλά και μεταγενέστερα. Η Ελλάδα κατατάσσεται ως η δεύτερη πιο απαισιόδοξη χώρα στον κόσμο (!!!), μετά τη Σλοβακία ! Κυρίως λόγω οικονομικών δυσκολιών και αναμενόμενης σημαντικής αύξησης της ανεργίας… Πως εξηγείται αυτή η έκρηξη απαισιοδοξίας, ενώ η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων θα έπρεπε μάλλον να μας κάνει περισσότερου αισιόδοξους; Εξάλλου, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Εργασίας των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, στην οκταετία 1996-2003 το κόστος ζωής σημείωσε άνοδο κατά 38,7%, ενώ το 2004 αναμένεται να ανέλθει στο 43,4%. Την ίδια περίοδο η αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων ήταν περίπου 15%, ενώ η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν αρκετά μεγαλύτερη. Δείκτες και αποτελέσματα αναφορικά με τα οποία οφείλουν να προβληματιστούν όλοι οι πολίτες, οι εργαζόμενοι της χώρας και περισσότερο οι υπεύθυνες για τις τύχες της πολιτικές ηγεσίες.

H ελληνική παιδεία βρίσκεται όχι μόνο σε κατάσταση οικονομικής ένδειας, αλλά και σε κρίση προοπτικής και οραμάτων. Αναπόφευκτο ερώτημα: ποια ευθύνη πρέπει να καταλογιστεί στους φιλοσόφους της παιδείας, αυτούς δηλαδή που υποτίθεται ότι συνέβαλαν στη διατύπωση των βασικών αρχών της επί αρκετές δεκαετίες. Αραγε οι διάφορες φιλοσοφίες της παιδείας κατόρθωσαν ποτέ να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες του λαού μας; H προβληματική κατάσταση της παιδείας στην Ελλάδα δεν είναι αποκλειστικά ευθύνη των φιλοσόφων μας. Οπωσδήποτε όμως, για να είναι αποτελεσματική η φιλοσοφία της παιδείας, οφείλει να λαβαίνει υπόψιν τις υπάρχουσες βιοτικές συνθήκες και ανάγκες σε ορισμένο χρόνο και τόπο.

H πρόσφατη αντιπαράθεση μεταξύ της εκκλησίας της Ελλάδας και του Πατριαρχείου αποτελεί έκφραση βαθύτερων διαφωνιών γύρω από τον προσανατολισμό της ελληνικής κοινωνίας στο σύνολό της, ενώ παράλληλα συναρτάται με τα ζητήματα της παγκοσμιοποίησης και της ταυτότητας. Aλλωστε θα μπορούσαμε χωρίς πολλή δόση υπερβολής να πούμε ότι αυτό που, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, χαρακτηρίζει γενικότερα την κατάσταση πνευμάτων στη νεώτερη Ελλάδα είναι ένας πνευματικός διχασμός, μια δ ι χ ο σ τα α σ ί α. Το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα των ημερών μας είναι η κ ρ ί σ η τ η ς π ο λ ι τ ι κ ή ς. Απογοήτευση μεγάλης μερίδας πολιτών, απαξίωση, ένδεια προοπτικής και οραμάτων, άδειασμα του περιεχομένου της εκ των ένδον είναι ορισμένα από τα συμπτώματα της ενδημικής παθογένειας του δημοσίου βίου μας. Τα ζωτικής σπουδαιότητας ζητήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία στις αρχές του 21^ου αιώνα, χρειάζεται να τα μελετήσουμε σε βάθος, γι’αυτό απαιτείται μια ιστορικά και θεωρητικά θεμελιωμένη ανάλυση των δομών.

Να σκεφτόμαστε και να λειτουργούμε όχι αποκλειστικά ως ‘‘homo economicus’’, ως ιδιώτες, ιδιοτελείς ψηφοφόροι, κομματικοί πελάτες ή κομματάρχες. Σε περιόδους παρακμής δεν ρωτάς ποιος οφείλει να σε βγάλει απ’αυτήν. Παίρνεις μόνος σου την πρωτοβουλία και την ευθύνη. Αντιστέκεσαι και προχωρείς. Ο ενεργός πολίτης είναι ο σημαντικός πολίτης. Ως ενεργοί πολίτες, ισότιμα αλληλέγγυα μέλη παραγωγικών κοινοτήτων, δήμων και περιφερειών - που μπορούν να αντλήσουν διδάγματα και από τα ‘‘κοινά’’ των αρχαίων -, είναι δυνατό να συμβάλλουμε στη συγκρότηση μιας σύγχρονης δημοκρατικής πολιτείας, μια νέας Ελληνικής Δημοκρατίας, ισότιμου μέλους μιάς δημοκρατικής Ενωσης των ευρωπαïκών λαών. Στην προσπάθεια αυτή επιχείρησε να συμβάλει το τεύχος 44 του διμηνιαίου περιοδικού ‘‘Αρδην’’ (Νοέμβριος 2003), δημοσιεύοντας ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στον κοινοτισμό, συλλογική κειμένων διαφόρων ερευνητών για το διαχρονικό-διατοπικό φαινόμενο, γνωστό - και από το τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου - υπό το όνομα ‘‘των Ελλήνων οι κοινότητες’’. Από τις πόλεις-κράτη της αρχαιότητας στη ρωμαïκή, βυζαντινή και οθωμανική πραγματικότητα, και φθάνοντας έως τον 20ό αιώνα. Αξίζει να το διαβάσουμε. Χρειαζόμαστε σήμερα μια σύνθετη δημιουργική αλλαγή, που θα περιλαμβάνει και μια επανάσταση στο χαρακτήρα μας, στην ψυχοσύνθεσή μας, και άοκνες προσπάθειες οικοδόμησης νέων συλλογικοτήτων, νέων πολιτικών και παραγωγικών υποκειμένων. Θέλει αρετή και φρόνηση, αλλά και σύγχρονη ελληνική παιδεία και ανάπτυξη των περιφερειακών οικονομιών η Δημοκρατία ώστε να ανθήσει και να καρποφορήσει.

09 Ιανουαρίου 2004

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΠΑΤΡΑΚΟΥΛΗΣ

Μέλος ΣΕΠ Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

Δικηγόρος