Η εορτή της Υπαπαντής Χρήστος Μπακογιάννης Αντίβαρο, Ιανουάριος 2007      Στις 2 Φεβρουαρίου εορτάζουμε την Υπαπαντή του Σωτήρος Χριστού. Για την εορτή αυτή υπάρχει σε πολλούς παχυλή άγνοια. Δεν είναι καμιά οσία ή μάρτυς με φωτοστέφανο, αλλά Δεσποτική εορτή. Εορτάζει η Εκκλησία μας την υπάντηση (συνάντηση) του Χριστού με τον Συμεών «ἐν ταῖς ἀγκάλαις αυτοῦ».    Αναλυτικότερα, στο κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός  συμμετέχουν πέντε πρόσωπα: α) ο Κύριος της δόξης ως βρέφος, β) η Θεοτόκος Μαρία, γ) ο μνήστωρ Ιωσήφ, και δ) ο πρεσβύτης Συμεών, ο οποίος τους υποδέχεται στις πύλες του Ναού. Μελετώντας το ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας (Λουκά κεφ. 2, στ. 21-40) θα δούμε ότι το ιερό ζεύγος πήγε στο Ναό του Σολομώντα για να τηρήσει μια θρησκευτική διάταξη. Σύμφωνα με τον Μωσαϊκό Νόμο (Λευιτ. 12, 1-8), η γεννώσα αγόρι εθεωρείτο αρχικά ακάθαρτη για επτά ημέρες. Την ογδόη γινόταν η περιτομή, αλλά η μητέρα εξακολουθούσε να είναι ακάθαρτη άλλες 33 μέρες. Μόλις συμπληρωνόταν ο χρόνος των σαράντα ημερών έπρεπε η μητέρα να προσέλθει στο Ναό, οπού θα αφιέρωνε το παιδι στο Θεό (αν ήταν ο πρωτότοκος) και θα προσέφερε ως θυσία καθαρισμού «ἀμνόν ἐνιαύσιον καί νεοσσόν περιστερᾶς». οσοι δεν είχαν οικονομική άνεση μπορούσαν να προσφέρουν αντί αμνού «δύο τρυγόνας ἤ δύο νεοσσούς περιστερῶν».    Στην προκειμένη περίπτωση συνέβη ακριβώς ό,τι όριζε ο Νόμος. Εισήλθαν στο Ναό την τεσσαρακοστή ημέρα από τη γέννηση του Ιησού, για να τον προσφέρουν στο Θεό και να τελεσθεί η περί καθαρισμού θυσία της Μαρίας. Εκεί συνάντησαν τον Συμεών, στον οποίο δεν θα πέθαινε μέχρι να δει το Μεσσία. Τη στιγμή που δέχθηκε στις αγκάλες του το Θείο Βρέφος, φωτίσθηκε από το ʼγιο Πνεύμα για το ποιον κρατούσε, και κατόπιν δόξασε τον Θεό λέγοντας το γνωστό «Νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον σου, Δἐσποτα ». Εορτάζουμε λοιπόν αυτή τη συνάντηση.     Σήμερα, 40 μέρες μετά τη γέννηση του Χριστού  είναι η 2α του μηνός Φεβρουαρίου. Πρόκειται αντιστοίχηση στις 40 μέρες της βιβλικής περικοπής. Ένα ερώτημα είμαι αν ο Ιησούς Χριστός ως έχων φύση Θεού μπορούσε να αφιερωθεί. Αναρωτιέται εδώ ο Μ. Αθανάσιος: « ἔχει γονεῖς Θεός; Ἤ νηπιάζει Θεός; Ἤ βαστάζεται ὑπό γονέων Θεός;»[1]. ʼλλο ερώτημα είναι αν η Παναγία είχε την ανάγκη καθαρμού καυ θυσιών, αφού είχε συλλάβει ασπόρως τον Ιησού. Η απάντηση είναι η ίδια: Να πληρωθεί ο Νόμος. Λέγει ο ʼγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «πάντως οὐκ ἦν χρεία καθαρισμοῦ, ἀλλ’ ὑπακοῆς ἦν ἔργον καί τοῦτο, ἐπαναγαγούσης τήν παρακούσασαν φύσιν»[2]. ʼλλωστε ο ίδιος ο Κύριος δίδαξε ότι «Μή νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τόν νόμος ἤ τούς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι ἀλλά πληρῶσαι»[3]. Εφάνη η ακαιρεότητα της ανθρώπινης φύσης του.  Δεν υπήρχε έτσι εύλογη πρόφαση στους Ιουδαίους να τον αρνηθούν ως ξένο. Επισημαίνουμε ότι ο Χριστός δεν αναγκάστηκε να δεχθεί τις νομικές διατάξεις (ο Θεός δεν υπόκειται σε ανάγκη), αλλά θέλησε να φανεί η φιλανθρωπίας του Θεού στο σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου (θεία οικονομία).    Ιστορικά η εορτή εμφανίσθηκε πρώτα στη Δύση προς καταπολέμηση και κατάργηση των ειδωλολατρικών εορτών του θεού Πάνα (Luprecalia). Αργότερα καθιερώθηκε και στην Ανατολή, όπου την 14η Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με τον χρονογράφο Γεώργιο Κεδρηνό επί αυτοκράτορα Ιουστίονου Α’ (518-527) «ἐτυπώθη ἑορτάζειν ἡμᾶς καί τήν ἑορτήν τῆς Ὑπαπαντῆς τῆς μέχρι τότε μή ἑορταζομένης»[4]. Νωρίτερα ο Γεώργιος μοναχός σημειώνει ότι επί Ιουστινιανού «ἡ Ὑπαπαντή μετηνέχθη καί ἔλαβεν ἀρχήν ἑορτάζεσθαι Φεβρουαρίῳ μηνί εἰς τήν β’, γενομένης πρότερον τῇ ιδ’ τοῦ αὐτοῦ μηνός»[5]. Επειδή όμως υπάρχουν πριν τον στ’ αιώνα ομιλίες στην εορτή της Υπαπαντής, φαίνεται ότι ο μεν Ιουστίνος την εισάγαγε στην ΚΠολη, ο δε Ιουστινιανός την μετέφερε από την 14η στην 2α του μηνός, αφού πρώτα επικράτησε η 25η Δεκεμβρίου για τα Χριστούγεννα.   [1] Μ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Λόγος εἰς τήν Ὑπαντήν τοῦ Κυρίου 2, PG 28, 976Α. [2] ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ, Ὁμιλία Ε’ (Εἰς τήν Ὑπαπαντήν), PG 151, 65D. [3] Ματθ. 5, 17. [4] ΚΕΔΡΗΝΟΥ, Σύνοψις Ἱστοριῶν, PG 121, 780. [5] ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, Χρονικόν 5, PG 110, 777. Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο σε μονοτονικό. Διαβάστε την πολυτονική του έκδοση.