Του Χρύσανθου Λαζαρίδη
Γεν. Γραμματέα του ΔΣ του Δικτύου 21
Κάποτε πιστεύαμε ότι ο κ. Πάγκαλος ήταν, ίσως, υπερβολικά αυθόρμητος («αμετροεπής» έλεγαν οι άσπονδοι… «φίλοι» του) για υπουργός Εξωτερικών. Θυμάστε, για παράδειγμα, εκείνη τη δήλωση του, ότι η Γερμανία είναι «γίγας με μυαλό μωρού» – για την οποία ο ίδιος υποχρεώθηκε να ζητήσει (εμμέσως) συγνώμη;
Ε λοιπόν, μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Ζαν Πιέρ Σαβενεμάν (Γάλλου υπουργού Εσωτερικών), ότι η Γερμανία δεν μπορεί ακόμα να απαλλαγεί από το…Ναζιστικό της σύνδρομο (!), ο κ. Πάγκαλος μοιάζει με τέρας αυτοσυγκράτησης, διπλωματικής λεπτότητας και υπερκχειλίζουσας ευγένειας…
Βεβαίως, κάποιος θα αντιτείνει ότι ο κ. Σαβενεμάν δεν είναι υπουργός Εξωτερικών, όπως ήταν τότε ο κ. Πάγκαλος.
Σωστό αυτό, αλλά μάλλον μικρή λεπτομέρεια. Διότι από την άλλη πλευρά, η δήλωση μείζονος Γάλλου υπουργού (έστω και Εσωτερικών) έχει πολλή μεγαλύτερη βαρύτητα, πολλώ μάλλον που ο «διαπράξας» σε αυτή την περίπτωση είναι απίθανο να ζητήσει συγνώμη…
Και, εν πάση περιπτώσει, το να πει κανείς στους Γερμανούς, ότι δεν σκέφθηκαν σοβαρά την πολιτική τους (στο Γιουγκοσλαβικό) είναι κάπως «χονδρό», ασφαλώς, είναι από τα πράγματα, που δεν λέγονται από τον αρχηγό της διπλωματίας ενός «εταίρου», αλλά δεν είναι και προς θάνατον…
Το να πει, όμως, στους Γερμανούς ότι διατηρούν ακόμα τα Ναζιστικά συμπλέγματα στο μείζων θέμα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, είναι «αιτία (διπλωματικού) πολέμου». Γιατί τους πατάει στον κάλο, θίγει τις ιστορικές ενοχές τους και ξυπνάει τα φαντάσματα του παρελθόντος – που και οι Γερμανοί και όλοι οι υπόλοιποι θέλουν να «ξορκίσουν».
Είναι «χτύπημα κάτω από τη μέση» σε βάρος των Γερμανών. Κι όταν διαπράττεται, όχι από κάποιον υπουργό μικρής περιφερειακής χώρας, αλλά από μείζονα υπουργό της Γαλλίας – ενώ η ατμομηχανή της Ένωσης είναι, υποτίθεται, ο «γαλλογερμανικός άξονας» - προκαλεί σεισμό πολλών «ρίχτερ» μέσα στην Ευρώπη.
Αν κάποιος, απλός πολίτης, έλεγε στην Αθήνα το ίδιο ακριβώς, θα αναθεματιζόταν πάραυτα ως «αντιευρωπαϊστής». Το είπε ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών, κι όλοι έμειναν εμβρόντητοι…
Η συζήτηση που ΔΕΝ υποπτευόμαστε…
Συμβαίνει, απλώς, ότι στην καρδιά της Ευρώπης διεξάγεται ήδη μια συζήτηση, την οποία στην Ελλάδα ούτε καν υποπτευόμαστε. Είτε γιατί δε θέλουμε να την αντιληφθούμε, είτε γιατί δεν μπορούμε να την παρακολουθήσουμε. Μια συζήτηση που αφορά το μέλλον (το «μοντέλο», αν θέλετε) της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, από δω και στο εξής.
Και τη συζήτηση αυτή δεν μπορούμε να την παρακολουθήσουμε, διότι κλονίζει τα στερεότυπα που έχει η ελληνική ηγεσία στο μυαλό της. Και τα οποία εκλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ως «δεδομένα», όλα όσα στην «μείζονα Ευρώπη» θεωρούνται ως «ζητούμενα»…
Για παράδειγμα: Η σημερινή Ελληνική Κυβέρνηση (αλλά και πολιτικές δυνάμεις, έξω από το σημερινό κυβερνητικό σχήμα) θεωρούν περίπου ως «δεδομένο» ότι το έθνος – κράτος είναι πλέον «ξεπερασμένο» και «βαίνουμε ολοταχώς» προς την κατάργηση του.
Εκτός Ελλάδος – στη Γαλλία για παράδειγμα, και όχι μόνο στη Γαλλία, βέβαια – αυτό που θεωρούμε εδώ ως «αυτονόητο», αποτελεί κάτι απαράδεκτο και «μη διαπραγματεύσιμο»!
Ο Λιονέλ Ζοσπέν, ο σοσιαλιστής Γάλλος Πρωθυπουργός, δήλωσε πριν ένα μόλις χρόνο:
- Πλανώνται όσοι διακηρύσσουν το τέλος του εθνικού κράτους. Το εθνικό κράτος είναι αδιαπραγμάτευτο και αναντικατάστατο…
Και το πρόσφατο «ξέσπασμα Σαβενεμάν», προκλήθηκε από τις δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ. Ο οποίος πρότεινε (ως άτομο, ούτε καν εξ ονόματος της Κυβέρνησης του) την πολιτική ενοποίηση του «πυρήνα» της Ευρώπης σε Ομόσπονδη Ένωση, με βαθμιαία κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας. Όπου το πρόβλημα είναι και απαλλοτρίωση των εθνικών κρατών, και ο διαχωρισμός των μελών της Ένωσης σε μέλη του «πυρήνα» και μέλη «δορυφορικά»…
Η αλήθεια είναι ότι η πρόταση Φίσερ δεν είναι απολύτως σαφής σε ότι αφορά την κατάργηση της εθνικής ταυτότητας. Δεν διευκρινίζει τι μορφή θα έχει η Πολιτική Ενοποίηση της Ευρώπης. Διευκρινίζει τι μορφή θα πάψει να έχει: Θα ξεπεράσει το χαρακτήρα της Διακρατικής Ένωσης – σε ότι αφορά τα «τυχερά» κράτη μέλη του «πυρήνα». Ορισμένα εκ των οποίων – όπως η Γαλλία – δεν νιώθουν πολύ «τυχερά»…
· Ένα πρώτο συμπέρασμα, είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή δεν έχει «ξεγράψει» το έθνος – κράτος, όπως αφελώς πιστεύουν κάποιοι στην Αθήνα. Αντίθετα, στηρίζεται στην εθνική/κρατική υπόσταση των μελών της. Είναι διακρατική ένωση.
· Ένα δεύτερο συμπέρασμα, είναι ότι η κατάργηση του έθνους – κράτους, δεν είναι σαφής προοπτική όλων των Ευρωπαίων, όπως ανοήτως πιστεύουν κάποιοι στην Αθήνα. Αντίθετα, αρκεί σχετικός έμμεσος υπαινιγμός ενός Γερμανού υπουργού, για να προκαλέσει αληθινό σεισμό μέσα στην Ένωση.
· Ένα τρίτο συμπέρασμα, είναι ότι η αντίρρηση Σαβενεμάν, οσοδήποτε άκομψα διατυπωμένη, δεν είναι προσωπική του υπόθεση. Φαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της Γαλλικής πολιτικής (ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης) συμμερίζεται τις αντιρρήσεις αυτές.
Κάτι παρόμοιο (πολύ ευγενικότερα, αλλά και πολύ σαφέστερα) είχε διατυπώσει ο ίδιος ο Γάλλος Πρωθυπουργός, πριν ένα μόλις χρόνο. Φαίνεται ότι το πράγμα συζητιέται πολύ στην Ευρώπη. Στην Αθήνα, οι διάφοροι ακραιφνείς «ευρωπαϊστές» ούτε που το έχουν πάρει χαμπάρι…
Ακόμα και οι αποδοκιμασίες του Γάλλου υπουργού από τον Τύπο της χώρας του, αφορούσαν όχι αυτό που είπε αλλά τον τρόπο που το διατύπωσε. Οι αποδοκιμασίες προσπαθούσαν να επιδιορθώσουν τη ζημιά στο «γαλλογερμανικό» άξονα. Με κανένα τρόπο δεν υπονοούσαν γαλλική προσχώρηση στις ιδέες Φίσερ. Αποδοκιμάστηκε το «στυλ Σαβενεμάν», όχι οι ίδιες οι αντιρρήσεις του.
Ο Φίσερ και οι άλλοι…
Από τον αντίκτυπο που είχε όλη αυτή η ιστορία στην υπόλοιπη Ευρώπη, προκύπτει κι ένα ακόμα συμπέρασμα: Ότι οι «ιδέες Φίσερ» δεν έχουν μεγάλη απήχηση στους υπόλοιπους λαούς και τις Κυβερνήσεις της Ένωσης:
Μόνες χώρες που εξ αρχής στήριξαν τις προτάσεις του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών ήταν τα μέλη του, πάλαι ποτέ, Benelux.
Εκ των οποίων το Βέλγιο, βεβαίως, στηρίζει την ενοποίηση του με άλλες χώρες, ενώ το ίδιο έχει σοβαρότατο πρόβλημα εσωτερικής διάλυσης (μεταξύ Φλαμανδών και Βαλλώνων) και η Ολλανδία έχει, έτσι κι αλλιώς, ισχυρότατη εσωτερική αντιπολίτευση.
Μόνο στο Λουξεμβούργο, όλοι τάσσονται αναφανδόν υπέρ της αυτοδιάλυσης τους μέσα σε μιαν ευρύτερη πολιτική ένωση. Αλλά το Λουξεμβούργο δεν υπήρξε ο κανόνας εθνικής – κρατικής συγκρότησης της Ευρώπης. Μάλλον η εξαίρεση ήταν…
Έτσι ο κ. Φίσερ μπορεί να υπολογίζει σε μία κυρίως στήριξη: Το Λουξεμβούργο. Ενώ μέσα στην ίδια τη χώρα του, δεν έλειψαν, ασφαλώς οι έντονες επικρίσεις…
Απ’ όλες τις γωνιές της Ευρώπης (και με την εξαίρεση Λουξεμβούργου και Αυστρίας) μία μόνο κυβέρνηση εξέφρασε την, σχεδόν ενθουσιώδη, υποστήριξή της προς τις ιδέες Φίσερ: Η Ελλάδα.
Για την ακρίβεια, ο κ. Σημίτης. Διότι η υπόλοιπη κυβέρνηση δεν πολυ – κατάλαβε τι συνέβη, και η υπόλοιπη χώρα (της μείζονος αντιπολιτεύσεως συμπεριλαμβανομένης), δεν πολυ – κατάλαβε τι ακριβώς συζητιέται…
Ωστόσο, το ζήτημα που σιωπηλώς παρακάμπτει ο κ. Σημίτης, είναι ότι οι ιδέες Φίσερ δεν αφορούν την Ελλάδα. Κατά πάσα πιθανότητα, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών δεν μας είχε κατά νου ως υποψήφιο μέλος του «Ευρωπαϊκού πυρήνα».
Διότι, Ομοσπονδιακή συγκρότηση, σημαίνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία κοινού στρατού και την ανάληψη ευθυνών υπεράσπισης κοινής εδαφικής κυριαρχίας – πράγμα μάλλον αδύνατο σε πρώτη φάση για την μακρινή Ελλάδα, που δεν έχει καν εδαφική συνέχεια, προς τον «Ευρωπαϊκό πυρήνα», οποιοσδήποτε κι αν είναι αυτός…
Έξη αναπάντητα ερωτήματα
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός μας διακηρύσσει, βέβαια, ότι ποτέ πια δεν πρέπει να μείνουμε, ως χώρα, έξω από επόμενα βήματα Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Κι αυτή η άποψη είναι, ασφαλώς, απόλυτα θεμιτή, αν και έχει έξη σοβαρά προβλήματα:
Αλλά οι «ιδέες Φίσερ» δεν αφορούν το επόμενο βήμα ενοποίησης της Ευρώπης, αφορούν ακριβέστερα, το πρώτο βήμα του διαχωρισμού της, ανάμεσα στα μέλη του «πυρήνα», και τα «δορυφορικά» μέλη…
Αλλά αυτό δεν είναι βέβαιο, ακόμα κι αν υπάρξει «επόμενο βήμα». Πολλώ μάλλον που κάτι τέτοιο είναι, για την ώρα, πολύ αμφίβολο. Αφού και οι χώρες που άμεσα τις αφορά δεν σπεύδουν να υιοθετήσουν τις σχετικές προοπτικές με ενθουσιασμό…
Για παράδειγμα, λόγω της γεωπολιτικής θέσης της χώρας, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είναι προτιμότερο να κρατήσει η Ελλάδα μια πολιτική αυτονομία για να μπορεί να «ισορροπεί» καλύτερα ανάμεσα στις αντιθέσεις Κεντροευρωπαίων, Αγγλοσαξόνων, Ρώσων, Αράβων, Ισραηλινών κλπ. στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ενώ, αν γίνει «επαρχία» μιας Γαλλογερμανικής ένωσης (ή αν ενταχθεί απευθείας σε Γερμανική «σφαίρα επιρροής») χάνει κάποιους «βαθμούς ελευθερίας», με δυσμενείς επιπτώσεις στην ισορροπία ολόκληρης της περιοχής.
Η Σταθερότητα και Ασφάλεια προϋποθέτουν ισορροπίες ισχύος. Εμείς μοιάζει να οραματιζόμαστε τη «δάνεια» ισχύ (της Γερμανίας, εν προκειμένω) αγνοώντας την έννοια της ισορροπίας, που αφορά τις επιρροές άλλων ισχυρών «παικτών» της περιοχής. Επιρροές που δεν θα μπορούμε να εκμεταλλευτούμε προς όφελος μας, αν έχουμε ταυτιστεί απολύτως με μια μόνο ισχυρή (πλην μακρινή) χώρα…
Όλοι οι σχεδιασμοί στα ελληνοτουρκικά και τα Βαλκανικά – αν υποτεθεί ότι …υπάρχουν τέτοιοι «σχεδιασμοί» – λαμβάνουν πρωταρχικά υπόψιν τις αμερικανικές επιδιώξεις και την αμερικανική επιρροή στην περιοχή. Εντασσόμενοι σε μια Κεντροευρωπαϊκή Ομοσπονδία, τι ακριβώς θα συμβεί;
Επιθυμούμε να μπούμε σε μια Ομοσπονδία, η οποία δεν ξέρουμε αν θα υπάρξει, την οποία δεν ξέρουμε αν τη θέλουν όσοι – υποτίθεται – θα την συναποτελέσουν, στην οποία δεν ξέρουμε αν μας θέλουν οι υπόλοιποι για την οποία δεν …υποψιάζεται το παραμικρό η Ελληνική κοινή γνώμη, και η οποία υπονομεύει όλες τις «σταθερές» και ανατρέπει όλους τους σχεδιασμούς της διπλωματίας μας.
Ένα ακόμα «μετέωρο» βήμα στο κενό.
Κι έχεις και τον κ. Σαβενεμάν να μιλάει για «Ναζιστικά σύνδρομα»…
Σε αυτά τα «Ναζιστικά σύνδρομα» δηλώνουμε εθελοντικώς προσχώρηση;
Ή μήπως η Ευρωπαϊκή ενότητα αποτελεί πλέον ένα επικίνδυνο μύθο, στον οποίο εμείς βασίζουμε τη μελλοντική μας υπόσταση;
Αλήθεια, τι από τα δύο είναι χειρότερο;