Σκέψεις λίγο πριν το 12ο Συνέδριο της ΟΛΜΕ, μετά το Μπέργκεν και με φόντο την Ευρώπη της βαθιάς κρίσης*. Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας Σύνεδρος 12ου συνεδρίου της ΟΛΜΕ 21 June 2005 Το πρόσφατο και πολύχρωμο ΟΧΙ των λαών του προχωρημένου διαφωτισμού της Δύσης (Γαλλίας-Ολλανδίας) σε μια συνθήκη, πρόπλασμα ευρωσυντάγματος, σκίασε κατά πολύ τις αποφάσεις στο Μπέργκεν της Νορβηγίας. Απέδειξε ότι η απόσταση ανάμεσα στις ανάγκες, πόθους και οράματα των λαών (όσο στρεβλά και αν εκφράζονται) και της νομενκλατούρας της Ε.Ε είναι και υπαρκτή και τεράστια. Αντίθετα οι λαοί της Ανατολής ζουν – δυστυχώς ακόμα - με πολλαπλάσια στοιχεία μεταοθωμανικού ραγιαδισμού. Δεν είναι ακόμα ικανοί να τους χαριστούν δημοψηφίσματα. Και φυσικά γιατί τρέφουν ακόμα κρυφές ελπίδες στο λαμπερό νεακαπιταλιστικό κόσμο των διαφημίσεων, της ατομικής προκοπής, του άσπλαχνου ανταγωνισμού. Τα σχολειά σε σταυροδρόμι. Το σημερινό σχολείο δεν μπορεί, παρά να βρίσκεται μέσα στη δίνη αυτών των εξελίξεων. Στο Μπέργκεν η νομενκλατούρα ξεκαθάρισε πως το υποχρεωτικό σχολείο της νέας γενιάς τελειώνει για τις επόμενες δεκαετίες με εννέα τάξεις στην ηλικία των περίπου 15 ετών. Και από εκεί και πέρα «ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο» της αγοράς. Όχι βέβαια ότι η αγορά θα αδιαφορήσει για τις μικρότερες ηλικίες… Ατονούν σημαντικά στο ζήτημα της εκπαίδευσης οι «παραδοσιακές» δυνάμεις, όπως η οικογένεια, ο χώρος εργασίας, οι κοινότητες του χωριού ή της συνοικίας και οι Εκκλησίες. Αντίθετα η αγορά, με κυρίαρχη την τηλεόραση και τις νέες τεχνολογίες, έχει αρπάξει την μερίδα του λέοντος από τις σχολικές τάξεις. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ποια είναι η σημασία ενός διαλόγου και για την προαιρετική εκπαίδευση μετά το εννιάχρονο σχολείο. Χωρίς να μεμψιμοιρούμε, οι σύγχρονες και επιταχυνόμενες «ανακατατάξεις, σε συνδυασμό με την παράλληλη απαξίωση των σχολικών τίτλων, έχουν ως συνέπεια να κυριαρχεί πραγματικά σήμερα σε σχέση με το σχολείο μια απογοήτευση συλλογική». Η πολιτική νομενκλατούρα της Ε.Ε. επιδιώκοντας να ανοίξει νέους δρόμους, προσπαθεί να δώσει «το πρώτο βιολί» στην αγορά, προσπαθεί να μας αποδείξει ότι «φεύγουμε» από τον κρατισμό και στο χώρο της εκπαίδευσης. Αυτό όμως μόνο στο επιφαινόμενο μπορεί να γίνει, αφού το κράτος στον νεοφιλελευθερισμό αγκαλιάζει μεθοδικά το ρόλο του μάνατζερ και του στρατοκράτη όλης της κοινωνίας και φυσικά όχι μόνο «κλείνοντας το μάτι» στους ισχυρούς της. Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε τα εξής κομβικά σημεία: 1). Γιατί διαχωρίζεται η νέα γενιά σε πολλαπλά μεταγυμνασιακά σχολεία (κυρίως γενικής και τεχνικής εκπαίδευσης) από πολύ ενωρίς για τις σημερινές συνθήκες γνώσεων, πληροφοριών, εργασίας με πολλαπλές δεξιότητες, αυξημένου μέσου όρου ηλικίας. 2). Επομένως γιατί οδηγούμαστε να πάμε σε πολλαπλές μη παιδαγωγικές εξετάσεις από την Ε΄ Δημοτικού, χωρίς σοβαρά αντισταθμιστικά μέτρα, ώστε μόνοι τους οι μαθητές να διαχωρίζονται στα 15! 3). Αλλά επειδή οι απόφοιτοι των «Λυκείων» τους φαίνονται πολλοί, χρειάζονται πολλαπλά φίλτρα μέχρι τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση (σκληρές πανελλαδικές εξετάσεις, δύο κύκλους σπουδών, πιστωτικές μονάδες, κλπ). 4). Η προώθηση επενδυτικών χορηγιών σε ορισμένες πανεπιστημιακές σχολές και έμμεση ιδιωτικοποίηση της έρευνας, αλλά και ιδιωτικά πανεπιστήμια για τις ελίτ. 5). Αύξηση της αποσπασματικής γνώσης στο βασικό κορμό του εκπαιδευτικού συστήματος και ανάπτυξη του σχολείου των πληροφοριών και άρα της αμάθειας. Φυσικά σχεδόν αδιανόητη για την εκπαιδευτική ηγεσία η συζήτηση για το σχολείο της ζωής. 6). Γιατί οι εκπαιδευτικοί είναι αφημένοι συνειδητά στον μικροαστισμό τους (η επίσημη επιμόρφωση καθυστερεί επί 15 χρόνια). Παλεύουν δηλαδή οι περισσότεροι ανάμεσα στο μεροκάματο, στο φιλότιμο, στην εμπειρία και στην αυτομόρφωση. Και οι λιγότεροι (με τις κομματικές πλάτες) ανταγωνίζονται για την έξοδο από το δύσκολο χώρο της τάξης και του αμφιθέατρου, αποκτώντας σιγά-σιγά όλο και περισσότερους θιασώτες. Το συνδικαλιστικό κίνημα των καθηγητών. Το συνδικαλιστικό κίνημα των καθηγητών, ενιαίο ακόμα στην Χώρα μας –σε αντίθεση με τη Δυτική Ευρώπη, αλλά με πολλές από τις αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την ελληνική κοινωνία στο χώρο δημοσίου. Οι παρατάξεις (ΠΑΣΚ, ΔΑΚΕ) που πρόσκεινται στα κόμματα εξουσίας αποσπούν την συντριπτική πλειοψηφία των καθηγητών και εκφράζονται με 7 στις 11 έδρες στο ΔΣ της ΟΛΜΕ τα τελευταία δέκα χρόνια. Για ιστορικούς μεταπολιτευτικούς λόγους οι παρατάξεις ΣΥΝεργασία, ΔΕΕ-ΠΑΜΕ, που πρόσκεινται αντίστοιχα στα κοινοβουλευτικά κόμματα (ΣΥΝ, ΚΚΕ) παίρνουν 2+1 έδρες. Μία έδρα παίρνει οριακά το δύκτιο των Παρεμβάσεων-Συσπειρώσεων-Κινήσεων με καύσιμα άλλοτε της μεταπολίτευσης και άλλοτε νέων αντιλήψεων και πρακτικών. Στο επικείμενο συνέδριο της ΟΛΜΕ (28 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου) με υπόβαθρο τις προηγούμενες νύξεις, δύο μεγάλα ζητήματα παίζονται: Α). Το πιο ακριβώς θα είναι το περιεχόμενο της νέας συμμαχίας ΠΑΣΚ, ΣΥΝεργασίας για την από κοινού συγκρότηση του νέου προεδρείου της ΟΛΜΕ και του κατά πόσο αυτό θα αφήνει περιθώρια γονιμοποίησης από τις Παρεμβάσεις. Σε αντίθετη περίπτωση θα βρεθούν στα νύχια της ΔΑΚΕ, που πια έχει αρχίσει σιγά - σιγά να κατανοεί πως είναι ενδιαφέρουσα και η πίττα της νομής των (κομματικών ) στελεχών εκπαίδευσης, άρα συμφέρει η άπνοια. Β). Θα έχει μεγάλη σημασία αν το παλυτασικό δύκτιο των Παρεμβάσεων, με όσους συνέδρους των «κομματικών» παρατάξεων προσπαθήσουν να συσκεφτούν, θα καταφέρουν να ανοίξουν σε επίπεδο συνεδρίου δυο μεγάλα ζητήματα. Να σημειώσουμε πως η στρατηγική του ΠΑΜΕ είναι απλά καταγγελτική, καθόλου συνθετική και φυσικά απλά διαχωριστική. Πως δηλαδή μπορούμε να παλέψουμε για ένα ενιαίο υποχρεωτικό σχολείο της ζωής, ενάντια στο σχολείο της αμάθειας. Και παράλληλα με ποια στρατηγική μπορούμε να σπρώξουμε τις ζωντανές δυνάμεις όλης της εκπαίδευσης (α/θμια. β/θμια, γ/θμια) σε κοινή στρατηγική, τόσο για το περιεχόμενο, τη δομή και τους στόχους υπέρ του σχολείου της ζωής, όσο και την στήριξη των εκπαιδευτικών και ως λειτουργών και ως εργαζόμενων. Ένα είναι βέβαιο: Το τοπίο είναι ακόμα ομιχλώδες, ο χρόνος βιάζει, η νέα γενιά ασφυκτιά, εμείς συνεχίζουμε να φαινόμαστε «λίγοι και μικροί». Η συνείδηση όμως, η σοφία και η ανδρεία, ποτέ δεν ζυγίζονται, ποτέ δεν εξαφανίζονται, αλλά παρουσιάζονται εκεί όπου κανείς δεν το περιμένει… * Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας, σύνεδρος 12ου συνεδρίου της ΟΛΜΕ, εκπρόσωπος της εκπαιδευτικής Παρέμβασης Α΄ Αχαΐας. Πρώτη δημοσίευση