Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΩΝ

Κωνσταντῖνος Χολέβας

Πολιτικός Ἐπιστήμων

Αναδημοσίευση στο Αντίβαρο
από την Πειραική Εκκλησία Μαίου 2004

          Κατά τά τελευταῖα δύο χρόνια μέ ἀφορμή τήν ἐμφάνιση τοῦ περιβοήτου Σχεδίου Ἀνάν γράφονται καί λέγονται διάφορα ὡς πρός τήν καταγωγή, τόν ρόλο καί τίς διαθέσεις τῶν Τουρκοκυπρίων. Μάλιστα στήν προσπάθειά τους νά στηρίξουν τό σχέδιο τοῦ Γενικοῦ Γραμματέως τοῦ ΟΗΕ ὁρισμένοι ἔκαναν ἐπιλεκτική ἤ διαστρεβλωτική χρήση κάποιων στοιχείων. Σέ ἀκραία περίπτωση ἔφθασαν νά "ἁγιοποιοῦν" τούς Τουρκοκυπρίους καί νά κατηγοροῦν γιά ὅλα ὅσα ἔχουν γίνει τόν Ἑλληνισμό τῆς Κύπρου, ἀκόμη καί τόν ἡρωικό Ἀγῶνα τοῦ 1955-59. Τέτοια προπαγανδιστικά τεχνάσματα προσβάλλουν τή νοημοσύνη τοῦ λαοῦ μας καί συνήθως ὁδηγοῦν σέ ἀντίθετα ἀποτελέσματα.  Ἄς ἐπιχειρήσουμε, λοιπόν, μία προσέγγιση τοῦ θέματος ἐπί τῇ βάσει τῶν ἱστορικῶν πηγῶν.

          1) Ἡ καταγωγή τους. Εἶνα ἀμιγῶς τουρκικῆς καταγωγῆς ἤ εἶναι ἐξισλαμισθέντες πρώην Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες; Σέ τέτοια ἐρωτήματα ἡ ἀπάντηση δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀπόλυτη. Τήν ἐπιστημονική μελέτη τοῦ ζητήματος μᾶς παρουσιάζει ὁ Κύπριος Θεολόγος καί Διδάκτωρ Θρησκειολογίας Φαίδων Παπαδόπουλος στό βιβλίο του "Τοῦρκοι, Μουσουλμάνοι ἤ Κρυπτοχριστιανοί (Λινοβάμβακοι)"; , τό ὁποῖο ἐξεδόθη στήν Λευκωσία τό 2002. Ἄς σημειωθεῖ ὅτι ὁ συγγραφεύς ἀφιερώνει τό βιβλίο στή μνήμη τοῦ πατέρα του, ὁ ὁποῖος ἐσφαγιάσθη ἀπό Τουρκοκυπρίους στίς 14 Σεπτεμβρίου 1957, Θυμίζοντας ὅτι πολλοί Τουρκοκύπριοι ἔδρασαν ὡς συνεργάτες τῶν Ἄγγλων ἀποικιοκρατῶν κατά τῆς ΕΟΚΑ! Παρά τήν συναισθηματική φόρτιση ὁ συγγραφεύς μελετᾶ μέ ψυχραιμία τίς πηγές καί τά ἔγγραφα καί καταλήγει στό ἑξῆς συμπέρασμα:

          Ἡ μουσουλμανική κοινότητα τῆς Κύπρου δημιουργήθηκε ἀπό τέσσερις διαφορετικές αἰτίες. Πρῶη αἰτία εἶναι ἡ Ὀθωμανική κατοχή ἀπό τό 1571 ἕως τό 1878. Οἱ Τοῦρκοι στρατιῶτες ἐγκαταστάθηκαν, νυμφεύθηκαν, ἔκαναν παιδιά , ἄφησαν ἀπογόνους. Ἡ δεύτερη αἰτία εἶναι ἡ σέ παλαιότερες ἐποχές παρουσία Ἀράβων, ἐγχρώμων καί Ἀθιγγάνων, οἱ ὁποῖοι ἀνῆκαν στή Μουσουλμανική θρησκεία. Ἡ τρίτη αἰτία εἶναι ὄντως ὁ ἐξισλαμισμός Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν κατά τά καταπιεστικά χρόνια τῆς Ὀθωμανικῆς κυριαρχίας. Ἡ τέταρτη αἰτία εἶναι ὁ ἐξισλαμισμός Βενετῶν καί Φραγκογάλλων εὐγενῶν καί πολιτῶν πού εἶχαν ἐγκατασταθεῖ στήν Κύπρο κατά τή μακρά περίοδο τῆς Λατινοκρατίας. Πολλοί ἐκ τῶν δυτικοευρωπαίων κατακτητῶν τῆς Κύπρου μετά τήν Τουρκική κατάκτηση προτίμησαν νά ἀλλαξιπιστήσουν γιά νά παραμείνουν στά ἀνώτερα κοινωνικά στρώματα  καί νά μήν ἀπολέσουν τήν ἐπαφή μέ τήν ἐξουσία. Ἄρα βλέπουμε ὅτι ναί, μέν, ἕνας ἀριθμός Τουρκοκυπρίων προέρχεται ἀπό ἐξισλαμισθέντες Ὀρθοδόξους, δέν εἶναι ὅμως καθόλου βέβαιον ὅτι αὐτοί ἀποτελοῦν τήν πλειοψηφία τῶν λεγομένων Τουρκοκυπρίων. Πολλοί ἐξ αὐτῶν κατά τίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 20οῦ αἰῶνος ἐξεδήλωναν κρυφά ἤ φανερά τά χριστιανικά τους αἰσθήματα καί γι' αὐτό ὀνομάσθηκαν "Λινοβάμβακοι". Δηλαδή στήν συνείδηση τοῦ ἁπλοῦ κυπρίου ἦσαν κάτι συγκεχυμένο, οὔτε καθαρό λινάρι, οὔτε καθαρό βαμβάκι.

          Στήν σελίδα 123 τοῦ βιβλίου του ὁ Φαίδων Παπαδόπουλος παρουσιάζει κατάλογο Λινοβαμβάκων πού ἐπιθυμοῦσαν ἐνυπογράφως νά ἐγκταταλείψουν τό Ἰσλάμ καί νά ἐπανέλθοθυν στήν Ὀρθοδοξία. Ὁ κατάλογος ἀφορᾶ τό χωριό Ἀμπέλια καί φέρει ἡμερομηνία 6 Ἰανουαρίου 1882, δηλαδή ἀναφέραται στά τά πρῶτα χρόνια τῆς Βρετανικῆς διοικήσεως στή Μεγαλόνησο. Πάντως ὁ συγγραφεύς ἀναφέρει χαρακτηριστικά ὅτι:"Η βρετανική διοίκηση γιά πολιτικούς λόγουςὄχι μόνο δέν ἐνεθάρρυνε τήν προσπάθεια ἐπιστροφῆς τῶν Λινοβαμβάκων, ἀλλά τοὑναντίον ἔπραξε ὅ,τι ἦτο δυνατόν γιά νά τήν ἀποθαρρύνει". (σελ. 125).

          2) Ἡ ἑλληνοφωνία τους. Ὅπως βλέπουμε καί σέ ἐκπομπές ἑλληνικῶν τηλεοπτικῶν διαύλων ἀρκετοί Τουρκοκύπριοι μιλοῦν τά ἑλληνικά , ἔστω σπαστά καί μέ λάθη, χρησιμοποιῶντας φυσικά τήν ὡραία καί ἀρχαιοπρεπῆ κυπριακή διάλεκτο. Τοῦτο , ὅμως, δέν σημαίνει ὅτι ὅλοι αὐτοί ἔχουν ἑλληνική καταγωγή. Τά ἑλληνικά τά ἔμαθαν ἐπί Ἀγγλοκρατίας γιά λόγους χρηστικούς , δηλαδή λόγῳ συνοικήσεως, συνυπάρξεως καί συνεργασίας μέ τό πολυαριθμότερο καί οἰκονομικά ἀκμαῖο ἑλληνικό στοιχεῖο. Βεβαίως δέν αποκλείεται κάποιοι ἀπ'αὐτούς νά προέρχονται ἀπό τούς Λινοβαμβάκους πού προαναφέραμε. Ὅμως ἑλληνικά καί μάλιστα πολύ καλά μιλᾶ καί ὁ Ραούφ Ντενκτάς, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει τήν παραμικρή ἑλληνική ρίζα. Συμφώνως πρός στοιχεῖα πού προσκομίζουν ὁ Κύπριος ἱστορικός Κώστας Κύρρης καί ὁ Κύπριος δημοσιογράφος Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης, ἡ οἰκογένεια τοῦ Ντενκτάς μέ τό ἐπώνυμο Πιτζένι ἦλθε στήν Κύπρο ἀπό τήν Γαλλία μαζί μέ τούς Σταυροφόρους Λουζινιάν καί οἱ πρόγονοί του ἐξισλαμίσθηκαν ἀργότερα. Ἄρα τά ἑλληνικά οὐδέποτε ὑπῆρξαν οἰκογενειακή τους γλῶσσα. Ἡ περίπτωση τοῦ Ντενκτάς ἀποδεικνύει ὅτι ἡ ἑλληνοφωνία ὁρισμένων Τουρκοκυπρίων εἶναι μέν ἄξιο ἐπισημάνσεως στοιχεῖο, δέν πρέπει ὅμως νά ὁδηγεῖ σέ βιαστικά συμπεράσματα περί τῆς καταγωγῆς ὅλων ἐκείνων πού γνωρίζουν μέτρια ἤ καλά τήν ἑλληνοκυπριακή διάλεκτο.

          Ἄλλωστε ἡ ἑλληνοφωνία μουσουλμανικῶν πληθυσμῶν χρησιμοποιήθηκε κατά τοῦ Ἑλληνισμοῦ σέ κρίσιμδς περιόδους γιά τό Ἔθνος. Στή Μικρά Ἀσία, ὅπως διηγοῦνται πολλοί πρόσφυγες, ὁ Τουρκικός Στρατός ἔβαζε μπροστά Τουρκοκρητικούς πού μιλοῦσαν ἑλληνικά γιά νά ἐξαπατήσουν τιούς κρυπτομένους Ἕλληνες καί μόλις ἔβγαιναν ἀπό τά σπίτια τους οἱ ταλαίπωροι ὁμοεθνεῖς μας ἔπεφταν θύματα τῆς βιαιότητος τῶν Τούρκων τακτικῶν ἤ ἀτάκτων! Ἡ Ἱστορία ἔχει ἀποδείξει ὅτι περισσότερο καί ἀπό τήν ἑλληνοφωνία ἡ ἐμμονή στήν Ὀρθοδοξία εἶναι τό ἀκλόνητο σταθεροποιητικό στοιχεῖο τῆς ἑλληνικῆς συνειδήσεως.

          3) Ἡ εἰρηνική συνύπαρξη. Οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου ,σεβόμενοι τήν Χριστιανική τους παράδοση καί τίς δημοκρατικές καί ἀνθρωπιστικές ἀρχές τοῦ πολιτισμοῦ μας, ἔχουν καί πρέπει νά ἔχουν τήν καλή διάθεση συνυπάρξεως μέ τούς Τουρκοκυπρίους ὅταν εὑρεθεῖ ἡ κατάλληλη νομική καί πολιτική διευθέτηση τοῦ προβλήματος. Ὅμως στόν βωμό τῶν καλῶν διαθέσεων δέν πρέπει νά διαγράφουμε τήν Ἱστορία. Πολλές πράγματι εἶναι οἱ μνῆμες τῆς εἰρηνικῆς συμβιώσεως Ἑλλήνων καί Τούρκων στήν Κύπρο. Ἀλλά κατά τήν διάρκεια τοῦ Ἀγῶνος τῆς Κύπρου γιά Αὐτοδιάθεση, τό 1955-59, δέν ἦσαν λίγοι οἱ Τουρκοκύπριοι πού ἔδρασαν ὡς ἀστυνομικοί, βασανιστές καί δήμιοι γιά λογαριασμό τῶν Ἄγγλων. Μόλις δέ ἱδρύθηκε τό ἀνεξάρτητο Κυπριακό κράτος μαχητικοί Τουρκοκύπριοι δημιούργησαν τίς ἔνοπλες ὀργανώσεις ΒΟΛΚΑΝ καί ΤΜΤ μέ στόχο τήν ἐνίσχυση τῶν διχοτομικῶν σχεδίων τῆς Τουρκίας. Ὁ Ντενκτάς τό 1995 σέ τηλεοπτική του συνέντευξη παραδέχθηκε ὅτι τό καλοκαῖρι τοῦ 1974 Τουρκοκύπριοι παραστρατιωτικοί ἐφόνευσαν ἐν ψυχρῷ πολλούς ἀμάχους Ἑλληνοκυπρίους. Δέν ἦσαν, λοιπόν, ὅλα τόσο ἁρμονικά....

          4) Ὁ ρόλος τους σήμερα. Στίς ἡμέρες μας ἀναμφιβόλως ὑπάρχουν στά Κατεχόμενα ἐδάφη ἐχέφρονες Τουρκοκύπριοι πού ἐπιθυμοῦν μία καλύτερη ἡμέρα γιά τό νησί σέ ἁρμονική συμβίωση μέ τό ἑλληνικό στοιχεῖο. Ὅμως ἡ γνώμη τους ἐλάχιστα μετρᾶ. Πληθυσμιακά οἱ Μουσουλμάνοι Κύπριοι συρρικνώνονται καί οἱ περισσότεροι ζοῦν στήν Ἄγγλία ἤ στήν Τουρκία. Ρυθμιστές εἶναι οἱ ἔποικοι ἀπό τήν Ἀνατολία, οἱ δεκάδες χιλιάδες κουβαλητοί τοῦ στρατοῦ τοῦ Ἀττίλα. Μέ αὐτούς ἄραγε μποροῦν νά συνυπάρξουν οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου; Σαφῶς ὄχι. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη δυσκολία, τήν ὁποία οἱ ὀπαδοί τῶν εὐκόλων λύσεων σκοπίμως παραβλέπουν.

Κ.Χ. 17/4/2004