[Επειδή το άρθρο αυτό είναι γραμμένο σε πολυτονικό, μπορείτε να το διαβάσετε και σε μορφή pdf]

                   Η ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

                                      Κωνσταντῖνος Χολέβας

                                      Πολιτικός Ἐπιστήμων

          Τιμοῦμε ἐφέτος τήν μνήμη 80 ἐτῶν ἀπό τήν καταστροφή τῆς Σμύρνης καί ἀπό τόν ξεριζωμό τῶν Μικρασιατῶν Ἑλλήνων. Τιμοῦμε τό μαρτύριο καί τήν θυσία τοῦ Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου καί τῶν σύν αὐτῷ ἀναιρεθέντων κληρικῶν καί λαϊκῶν. Τιμοῦμε τήν συνολική προσφορά τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Μικρασίας, τοῦ Πόντου καί τῆς Κωνσταντινουπόλεως στούς εἰρηνικούς καί στούς ἔνοπλους ἀγῶνες τοῦ Ἔθνους μας. Τιμοῦμε τό ἀνατολικό κομμάτι τῆς ἐθνικῆς καί πνευματικῆς μας ὑποστάσεως. Θυμόμαστε καί κλαῖμε γιά τό κεφάλι ἐκεῖνο τοῦ Δικεφάλου πού κοιτάζει πρός τήν Ἀνατολή. Γιά τήν ἄλλη ἀκτή τοῦ Αἰγαίου , ἡ ὁποία ἐπί αἰῶνες ὑπῆρξε κοιτίδα Ἑλληνισμοῦ καί ρίζωμα Ὀρθοδοξίας. Ἀναλογιζόμαστε τά λάθη μας καί τούς διχασμούς μας καί εὐχόμαστε νά μήν ἐπαναληφθοῦν. Τώρα πού στήν Μικρά Ἀσία δέν ἀκούγεται πλέον ἑλληνική λαλιά καί οἱ Ὀρθόδοξες ἐκκλησιές ἔχουν χορταριάσει τό μόνο πού μένει εἶναι ἡ μνήμη.

          Καλό καί χρήσιμο εἶναι νά θυμόμαστε καί νά γνωρίζουμε. Ἡ λησμονιά, ἡ λήθη, εἶναι κατά τούς ἀρχαίους προγόνους μας τό ἀντίθετο τῆς ἀλήθειας. Ἀλήθεια=ἀ στερητικό +λήθη, δηλ. ἔλλειψη λήθης, λησμονιᾶς. Ἄς ξεφυλλίζουμε τίς σελίδες τῆς ἔνδοξης ἀρχαιότητας, τοῦ παρεξηγημένου Βυζαντίου, τῆς πονεμένης καί ὑπόδουλης Ρωμηοσύνης , τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μας Ἱστορίας καί τῆς κοπιώδους πνευματικῆς καί ἐμπορικῆς μας προκοπῆς.

          Θά ξεκινήσουμε πρῶτα μέ τήν Ἀρχαία Ἰωνία . Τήν γεννέτειρα τῆς φιλοσοφίας. Ἐκεῖ θά βροῦμε τήν Μίλητο, πατρίδα τῶν φιλοσόφων Θαλῆ, Ἀναξιμάνδρου, Ἀναξιμένους καί Ἑκαταίου. Τήν Ἔφεσο πού γέννησε τούς ποιητές Καλλῖνο καί Ἱππώνακτα καί τόν "σκοτεινό' φιλόσοφο Ἡράκλειτο. Τήν Φώκαια πού ἵδρυσε ὡς ἀποικία τήν Μασσαλία, γι' αὐτό καί σήμερα στό Δημαρχεῖο τῆς γαλλικῆς αὐτῆς πόλης ἀναγράφεται: Δημαρχεῖον τῶν Φωκαέων! Τήν Ἁλικαρνασσό ὅπου γεννήθηκε ὁ πατέρας τῆς Ἱστορίας, ὁ Ἡρόδοτος.

          Θά ἔλθουμε ἀμέσως μετά στίς μεγάλες Μικρασιατικές μορφές τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Στούς Ἁγίους Μάρτυρες ὅπως ὁ Πολύκαρπος, Ἐπίσκοπος Σμύρνης, ὁ Ἅγιος Γεώργιος, οἱ Ἅγιοι Τεσσαράκοντα Μάρτυρες καί τόσοι ἄλλοι .Στούς Καππαδόκες Πατέρες, τούς θεοπνεύστους διαδασκάλους καί συγγραφεῖς , Βασίλειο τόν Μέγα, Γρηγόριο Ναζιανζηνό,καί Γρηγόριο Νύσσης. Καί στίς ἅγιες μορφές τοῦ 20 οῦ αἰῶνος, ὅπως ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος ἀπό τά Φάρασα τῆς Καππαδοκίας.

          Θά θυμηθοῦμε τά χρόνια τῆς ἀκμῆς τοῦ κράτους τῆς Ρωμανίας, τό ὁποῖο συνηθίσαμε σήμερα νά ἀποκαλοῦμε Βυζαντινό. Τότε πού ἡ Ἁγία Σοφία τῆς Κωνσταντινουπόλεως σχεδιάσθηκε ἀπό δύο Μικρασιάτες ἀρχιτέκτονες: Τόν Ἀνθέμιο καί τόν Ἰσίδωρο ἀπό τίς Τράλλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Τότε πού ἡ Μικρασία ἦταν ἡ καρδιά τῆς Αὐτοκρατορίας, χωρισμένη σέ Θέματα ( διοικητικές περιφέρειες) καί μέ γενναίους Ἀκρίτες νά μάχονται στά σύνορα κατά τῶν Σαρακηνῶν. Καί θά ἔλθουμε ἀμέσως μετά στά δύσκολα χρόνια τῆς Φραγκοκρατίας, ὅταν ὁ Μικρασιατικός χῶρος διέσωσε τήν πολιτική  καί ἐκκλησιαστική ἡγεσία τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ τίς δύο ἀυτοκρατορίες πού φιλοξένησε στά βόρεια παράλιά του. Τήν Αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζοῦντος μέ τούς Μεγάλους Κομνηνούς (1204-1461) καί τήν Αὐτοκρατορία τῆς Νικαίας μέ τήν οἰκογένεια τῶν Λασκάρεων.Ἐκεῖ κατά πᾶσαν πιθανότητα χρησιμοποιήθηκε γιά πρώτη φορά ὁ δικέφαλος ἀετός στήν θέση τοῦ μονοκεφάλου ἀετοῦ τῶν παλαιοτέρων χρόνων.

          Θά μᾶς ὁδηγήσει ἡ ἱστορική μας περιπλάνηση καί στά μαῦρα χρόνια τῆς Ἁλώσεως καί τῆς Τουρκοκρατίας. Ὅταν ὁ Ποντιακός θρῆνος ἔδιδε τό μοναδικό ἀισιόδοξο μήνυμα μέσα στήν ἀπελπισία τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Γένους μας  ψάλλοντας: "Ἡ Ρωμανία πέρασεν, ἡ Ρωμανία πάρθεν. Ἡ Ρωμανία κι ἄν πέρασεν, ἀνθεῖ καί φέρει κι ἄλλο"! Αὐτή πάντως πού διέσωσε τήν ψυχή τῆς Ρωμανίας, τῆς Ρωμηοσύνης, ἦταν ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη. Κι ὅταν ἀκόμη χανόταν ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἡ Ὀρθοδοξία διατηροῦσε τήν ἐθνική συνείδηση. Κλασσικό παράδειγμα οἱ Καραμανλῆδες τῆς Καππαδοκίας. Λόγῳ τουρκικῶν πιέσεων ἀναγκάσθηκαν νά τουρκοφωνήσουν.Ὅμως κράτησαν γερά τήν Πίστη τους. Καί ἐπεβίωσαν πνευματικά καί ἐθνικά. Παρέμειναν Ἕλληνες-Ρωμηοί στήν ψυχή ἔστω κι ἄν μιλοῦσαν τούρκικα. Ἀκόμη καί τά Εὐαγγέλιά τους τά ἔγραφαν στα τούρκικα, ἀλλά μέ ἑλληνικό ἀλφάβητο. Ἐνῶ ὅσοι ἀλλαξοπίστησαν χάθηκαν καί γιά τόν Ἑλληνισμό. Ἡ ἱστορία τῶν Μικρασιατῶν τουρκοφώνων εἶναι λίαν διδακτική καί ἀπαντᾶ καί σέ ὁρισμένα ἐρωτήματα πού τίθενται καί σήμερα. Διότι καταδεικνύει ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί Παράδοση ὑπῆρξε τό κύριο στήριγμα τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητος, εἰδικά σέ περιόδους σκληρῶν δοκιμασιῶν.

          Ἡ ἐθνική μνήμη δέν μπορεῖ νά προσπεράσει τόν φόρο αἵματος πού πλήρωσε ἡ Μικρά Ἀσία γιά τόν μεγάλο ξεσηκωμό τοῦ 1821. Ἡ μανία τῶν Τούρκων δυναστῶν ξέσπασε μεταξύ ἄλλων καί στόν πληθυσμό τῶν Κυδωνιῶν. Πρόκειται γιά τό παραλιακό Ἀϊβαλί, τήν πατρίδα τοῦ Φώτη Κόντογλου. Ὁ μεγάλος αὐτός λόγιος, ἁγιογράφος καί ὑπερασπιστής τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως κατά τόν 20 ό αἰῶνα τίμησε τήν καταγωγή του γράφοντας τό βιβλίο:"Τό Ἀϊβαλί, ἡ πατρίδα μου". Ὅπως ἐπίσης ἡ ἐθνική μνήμη δέν πρέπει νά προσπερνᾶ καί τήν γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας , ἡ ὁποία ἄρχισε τό 1913 καί ὄχι τό 1919 , ὅπως ἰσχυρίζονται ὁρισμένοι. Ἡ σφαγή τῶν Μικρασιατῶν Ρωμηῶν ἀπό τούς Νεοτούρκους ἄρχισε ἕξι ὁλκληρα χρόνια πρίν ἀπό τήν ἀποβίβαση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ στήν Σμύρνη. Καί ἔχει καταγραφεῖ μέ ἀδιάσειστα τεκμήρια στήν Μαύρη Βίβλο πού ἐξέδωσε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο τό 1919 ( κυκλοφορεῖ καί σέ νεώτερη ἔκδοση ἀπό τίς ἐκδόσεις Ἀρσενίδη). Τήν ἴδια περίοδο οἱ Πόντιοι, δηλαδή οἱ Μικρασιάτες τῶν βορείων παραλίων, ξεσηκώθηκαν μέ τό περίφημο ἀντάρτικο τοῦ Πόντου , ἀλλά τό πλήρωσαν μέ τήν σφαγή τους ἀπό τό μαχαῖρι τῶν Κεμαλικῶν.

          Πῶς μποροῦμε ἄραγε νά ξεχάσουμε τήν ἐμπορική καί πνευματική προσφορά τῆς Σμύρνης; Πῶς μποροῦσε νά διαγράψουμε ἀπό τήν μνήμη μας τήν Ἁγία Φωτεινή μέ τό καμπαναριό της;Πῶς μποροῦμε νά λησμονήσουμε ὅτι πρίν ἀπό τήν καταστροφή τοῦ 1922 ἡ πόλη αὐτή εἶχε 140.000 Ἕλληνες έπί συνολικοῦ πληθυσμοῦ 270.000 κατοίκων;Πῶς μποροῦμε νά λησμονήσουμε καί ὅλες τίς ἄλλες πόλεις καί τά χωριά τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπό τά παράλια μέχρι τά βάθη τῆς Μικρασιατικῆς γῆς Οὔτε μποροῦμε οὔτε πρέπει νά τά λησμονήσουμε. Πρέπει νά τά γνωρίζουμε, νά τά διδάσκουμε στά παιδιά μας καί νά τιμοῦμε μέ ἐπισημότητα, ἀλλά χωρίς ἐκδικητικότητα τήν γενοκτονία τοῦ συνόλου Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ.

          Πιστεύω ὅτι τό καλύτερο μνημόσυνο γιά τούς Μικρασιάτες ,πού ἀγωνίσθηκαν ἐπί αἰῶνες ὑπέρ Ὀρθοδοξίας καί Ἑλληνισμοῦ, εἶναι ὁ τονισμός τῆς συμβολῆς τους σέ ὅλα τά ἔργα τοῦ Γένους μας. Εἶναι καιρός νά δοθεῖ περισσότερος χῶρος στά σχολικά μας βιβλία γιά τήν Ἱστορία τῶν ἑλληνικῶν χώρων ὅπως ἡ Μικρασία, ὁ Πόντος, ἀλλά καί ἡ Κύπρος, ἡ Βόρειος Ἤπειρος. Γιά νά ἀποκτήσει ἡ νέα γενιά πνεῦμα Ἑλληνισμοῦ καί ὄχι Ἑλλαδισμοῦ. Καί γιά νά γνωρίζει ὅτι καί στή Μικρά Ἀσία ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διέσωσε τόν Ἑλληνισμό. Κι ἄν ξεριζώθηκε τό 1923 αὐτός ὁ Ἑλληνισμός ἦλθε ἐδῶ στόν Ἑλλαδικό κορμό καί μᾶς μπόλιασε μέ τόσα καλά στοιχεῖα. Τόν εὐχαριστοῦμε.

http://www.antibaro.gr