Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΙΚΕΛΙΑ ( Μεγάλη Ελλάδα)
H Ελλάδα είναι σήμερα μία χώρα, όπως πολλές άλλες στην Ευρώπη. Μπροστά από εκατοντάδες χρόνια αλλά ήτανε ιδιαίτερα μία ισχυρή και σπουδαία χώρα στην Μεσόγειο, και μάλιστα από 2.000. χρόνια προ Χριστού. Η εποχή της ακμής ήτανε μεταξύ των ετών 500-400 π.Χ., αυτή η εποχή ονομάζεται κλασική αποχή. Σε αυτήν την περίοδο κυριαρχούσαν οι Έλληνες στις χώρες και τα νησιά της Μεσογείου, που επίσης και σήμερα ανήκουν στην Ελλάδα, αλλά επίσης ανήκαν και περαιτέρω περιοχές, όπου κατοικούσαν Έλληνες χωρικοί και έμποροι. Στην κλασική εποχή ζούσαν οι περισσότεροι Έλληνες σε αυτόνομες πόλεις, που σχημάτιζαν μία δική τους χώρα, που ονομάζουμε πόλης-κράτος. Τέτοιες πόλεις κυριαρχούσαν επίσης τριγύρω σε αγροτικές περιοχές.
Σε αυτές τις πόλεις διέμειναν, έτρωγαν, έπαιζαν, έκαναν σκέψεις και εργαζότανε και πολλές από αυτές τις σκέψεις και ανακαλύψεις από τότε ακόμα ήτανε τόσο καλές και όμορφες, που από τους άλλους λαούς παντού στον κόσμο κατά εξακολούθηση έκαναν περαιτέρω σκέψεις ή τις παρελάμβαναν ή πάνω σ’ αυτές έκαναν περαιτέρω ανακαλύψεις. Τα τελευταία χρόνια και σε διαφορετικά Μουσεία συναντώ το ξακουστό κριό από χαλκό, όπως στη Βενετία, στην Κολωνία και στη βάση του στο Παλέρμο.
Από τις 21.Μαρτίου ως τις 23.Αυγούστου 1998 βρέθηκε για πρώτη φορά και στη Γερμανία και στο Ρωμαϊκό-Γερμανικό Μουσείο της Κολωνίας σε ειδική έκθεση ένα σημαντικό πανόραμα της Δυτικό-Ελληνικής κουλτούρας που συγκεντρώθηκε από τριάντα Μουσεία και συλλογές της Ιταλίας. Κατά τα δύο μου ταξίδια τον Απρίλιο και Οκτώβριο του 1999 επισκέφθηκα τα ενδιαφέροντα μουσεία του Παλέρμου, του Ακράγαντα και των Συρακουσών. Και επίσης τη Νότιο Γαλλία και την Μασσαλία καθώς επίσης και την Πιθυκούσα και Παρθενόπη. Γύρω από τον πλούτο των αρχαιολογικών αριστουργημάτων της Σικελίας ας ανατρέξουμε στις αφηγήσεις του παρελθόντος.
Με σφοδρούς λόγους ο Ρωμαίος Ρήτορας και Πολιτικός M.Tullius Cicero τον 1. π.Χ. αιώνα μαστίγωνε τον Verses, Τοποτηρητή της Σικελίας, ότι αυτός ως ανώτατος δικαστικός εξουσιαστής έκανε κατάχρηση της αρχής του και έφερε το σιτοφόρo της Ρώμης στο χείλος της καταστροφής, ληστεύοντας τη Σικελία και τα αξιοσέβαστα λατρεία της ελληνικής αριστουργηματικής τέχνης. Ο Ciceroγνώριζε τον πλούτο και την κινητή αλλαγή των εκατοντάδων χρόνων της Ιστορίας των Ελλήνων της Σικελίας. 0 CATO, είχε προφητεύσει, ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα χανότανε, αν παραγέμιζε με τα ελληνικά γράμματα. Ο χρόνος απέδειξε και όμως ως αβάσιμη αυτού του ισχυρισμού, διότι ακριβώς τότε η Ρώμη ανέβηκε την κορυφή της δόξας και ευημερίας της, όταν έκανε τις ελληνικές επιστήμες και τον συνολικό πολιτισμό δικό της, Πλούταρχος , 2.Jh. n.Chr. 2.αιώνα μ.Χ.
Ο ενθουσιασμός για την αρχαία Ελλάδα, που υπήρχε ήδη πυρετωδώς στους Ρωμαίους, έφθασε τον 18ο αιώνα στο κορύφωμά του. Αν και συχνά ήτανε η πολιτική κατάσταση ανασφαλής, που έκανε ένα ταξίδι περιπετειώδης, μολαταύτα ταξίδευαν καλλιτέχνες, επιστήμονες διανοούμενοι και νέοι άνθρωποι, που πεινούσανε για πνευματική μόρφωση, σε μεγάλο αριθμό στην Ελλάδα, για να γνωρίσουν τα πιο δοξασμένα τοπία της αρχαιότητας, αλλά και στην Νότιο Ιταλία και Σικελία καθώς επίσης και στον ελληνικό πολιτιστικό χώρο της Μικρός Ασίας, για να επισκεφθούν τα ερείπια των αρχαίων προγόνων μας. Στην ίδια χρονική περίοδο δημιουργείται και η επιστημονική Αρχαιολογία, που για πρώτη φορά διεξάγει μία συστηματική ανασκαφή, όπου δημιουργήθηκε κατάλογος και σχηματισμός ευρημάτων. Aλλά επίσης και σε εμάς σήμερα είναι η συνάντηση και η ασχολία με την αρχαιολογία εντυπωσιακή. Τα διακόσια ωραιότερα ελληνικά και ιταλικά έργα τέχνης, που είχανε εκτεθεί στην Κολωνία, περιλαμβάνουν την μισή χιλιετηρίδα, δηλαδή από τον 7ο έως τον 2ο π.Χ. αιώνα.
Είναι έργα τέχνης από τις μεγάλες εποχές του αρχαϊκού, κλασικού και ελληνιστικού πολιτισμού και για πρώτη φορά πηγαίνουν εκτός της χώρας και η Κολωνία είναι η μοναδική, ευρωπαϊκή πόλη που παρουσίασε αυτά τα αριστουργήματα με ασφαλιστική αξία 100 εκατομμύρια μάρκων, όπου έξι ολόκληρα χρόνια διαπραγματευότανε η πόλη για τον ερχομό τους. Τα έξοδα της έκθεσης υπερβαίνουν το 1,2 εκατομμύρια μάρκα.. Είχαν βρεθεί από μέσα προώθησης 230.000 μάρκα και τα υπόλοιπα θα καλυφθούν από τα εισιτήρια εισόδου και από δωρητές. Ο Νέος κόσμος των Ελλήνων - αρχαία τέχνη από την Κάτω Ιταλία και την Σικελία πίστευαν όλοι, ότι θα στεφθεί από μεγάλη επιτυχία. Τα πρώτα ταξίδια των Ελλήνων στη Δυτική Μεσόγειο φθάνουν προς τα πίσω στην μυκηναϊκή εποχή (τον 14. Αιώνα π.Χ.) όταν τολμηροί θαλασσοπόροι άραξαν επίσης και στις ακτές της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας στην αναζήτηση πρώτων υλών και εμπορικές σχέσεις και ανταλλαγή και αγορά προϊόντων και προετοίμασαν εκεί το διαμετακομιστικό εμπόριο.
Το μεγάλο κύμα των ελληνικών αποικιών στο Δυτικό Μέρος της Μεσογείου άρχισετον8 π.Χ. αιώνα. Έμποροι και αποφασισμένες ομάδες αποίκων εγκατέλειψαν τις πόλεις της Πατρίδας από την ελληνική στερεά και το Αιγαίο και για να εγκατασταθούν, εκεί αναζητώντας μία νέα χώρα, κυρίως στους χώρους των ακτών της Δυτικής Μεσογείου - εκεί όπου ευδοκιμούν αμπελώνες και ελαιόδεντρα. Τότε εγκαταστάθηκαν Έλληνες από την Εύβοια στην νήσο Ischia, Πιθυκούσα και ίδρυσαν από εκεί την Κύμη στο κόλπο της Νεάπολης και Zankle (Messina) στη Βορειοδυτική άκρη της Σικελίας, το 735 π.Χ. αναφέρει ο Θουκυδίδης ως ιδρυτικό έτος της Νάξου της Σικελίας, ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκαν άποικοι από την Κόρινθο στις Συρακούσες.
Οι κινητήριες δυνάμεις αυτών των αποπλέων των άποικων από την ελληνική μητέρα Πατρίδα, από τα νησιά και την Μικρασιατική Δυτική Ακτή ήτανε η εξασφάλιση των εξαγωγών χειροτεχνικών προϊόντων, ήτανε η αναζήτηση νέων αγαθών και πρώτων υλών οι εισαγωγές γεωργικών προϊόντων, αλλά και οι εσω-πολιτικές και κοινωνικές διαμάχες στις πόλεις της μητέρας Πατρίδας. Αντίθετα από τους πρωτογενείς θαλασσοπόρους ακολούθησαν οι άποικοι τον στόχο γεωργικών αποικιών, δηλαδή τη δημιουργία μόνιμων εγκαταστάσεων με νέες αυτόνομες κοινότητες.
Η πενιχρή κατάσταση στις πόλεις Ερέτρια, Μέγαρα, Κόρινθος ή ¶ργος υποχρέωσαν πολλούς νέους ανθρώπους στην μετανάστευση σε λιγότερες κατοικημένες ακτές της Μεσογείου, κυρίως στην Νότιο Ιταλία, που αυτήν την εποχή χαρακτηριζότανε ως η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ. Οι καινούργιες πόλεις των μέτοικων ονομαζότανε αποικίες, αν και πολιτικά αφορούσε ανεξάρτητες -α πόλεις-κράτη και όπου κατόρθωσαν σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαιτίας των καλών όρων και συνθηκών με τις μητέρες πόλεις να τις ξεπεράσουν σημαντικά.
Για τους Έλληνες ονομάστηκε αυτός ο νέος κόσμος κατά τον Ρωμαίο ιστορικό Plinius: Magna Graecia 0 ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ, σε αναγνώριση της ομορφιάς της Χώρας. Και όμως, αν και κατά τη διάρκεια της ακμής οι πόλεις των αποικιών είχαν λυθεί εντελώς από την Πατρίδα οικονομικά και πολιτικά, παρέμειναν με αυτήν συνδεδεμένες διαμέσου των κοινών θεών και της λατρείας.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΘΗΣΗ των μετοίκων-πόλεων ξεπερνούσε συχνά τις πόλεις της Μητέρας Πατρίδας. Δύναμη, Πλούτος και υπόληψη αναπαρίσταναν σε μία πολιτιστική ποικιλία της τέχνης: Μάρτυρες αυτής της λαμπρής εποχής είναι ακόμα σήμερα οι μεγαλειώδεις ναοί της Νότιας Ιταλίας και της Σικελίας. Από τις μητροπολιτικές πόλεις έφεραν οι άποικοι μία ουσιώδη εμπειρία μίας τακτοποιημένης Πολιτείας Αλφάβητο, Νομοθεσία, Κανονισμοί διοίκησης και πολιτιστική υπεροχή απέναντι στους εντόπιους πληθυσμούς.
Παρέκβαση : ( Όπως γνωρίζουμε το 600 π.Χ. είχε αρχίσει η συστηματική αποίκηση των ακτών της Γαλλίας από τους ΄Ελληνες της Μ. Ασίας. Οι Φωκαείς απειλούνταν συνεχώς από την πίεση των περσών και στα ταξίδια τους στις μεσογειακές ακτές ανακάλυψαν και ίδρυσαν τη Μασσαλία. Αύξηση του πληθυσμού επήλθε στη Μασσαλία αμέσως τα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα, όταν σχεδόν ο συνολικός πληθυσμός της μητροπολιτικής πόλης ΦΩΚΑΙΑ απέδρασε από την περσική απειλή και εγκαταστάθηκε στις θυγατρικές αποικίες, όπως π.Χ. Αντίπολις, Νίκαια, Γκλάνον-Σαν Ρέμο στα παράλια της PROVENCE.Από τότε άρχισε η άνθιση των περιοχών, διότι οι ΄Ελληνες ήτανε καλοί έμποροι και είχανε άριστες, φιλειρηνικές και αλληλέγγυες γειτονικές σχέσεις. Η απειλή των Περσών ξεπεράστηκε με δύο πολέμους και νίκες των Ελλήνων, το 490 π.Χ. στον Μαραθώνα και το 479 π.Χ. στην Πλαταιά της Βοιωτίας. Αργότερα διαμέσου της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου.) Τέλος της παρέκβασης.
Η έκθεση στην Κολωνία έφερε μαζί υποδειγματικά αριστουργήματα της οικοδόμησης γλυπτικών σε πέτρα και Τερακότα, ναούς στο Πύστουμ -Ποσειδώνια στην Συρακούσια και Σέλινο-Σελινούντα. Από πλήθος ελληνικών και ιταλικών ιερειών, προέρχονται μορφές θεών, ιεροί βωμοί και δωρεές σε ιέρεια.. Σε αυτά μετρούν το πολύτιμο αρχικό έργο όψης του Διός του Ουγκέντο, η θεά της Νίκης από τον ναό της Αθηνάς των Συρακουσών, ο πίνακας των θεών από το ιέριο της Περσεφόνης της θεάς του κάτω κόσμου, του ¶δη, δωρεές στους ολυμπιακούς θεούς Αθηνά, Ντένετερ, Ζευς και Διόνυσος, η λαϊκή πίστη και θεϊκή φοβία παρουσιάζονται επίσης στα πολυάριθμα πήλινα γλυπτικά. Σε ηρωική γυμνότητα παρουσιάζονται αρχαϊκοί νεανίες σε προϋπάντηση πρότερων ιδανικών εικόνων των ανθρώπων. Το φυσικό μέγεθος αγαλμάτων τάφων του γιατρού Σομροτίντα είναι μία πρώτη μαρτυρία ατομικής αυτοπαρουσίασης . Πολυτελή όπλα από χαλκό είναι δείγματα κυριαρχίας της αριστοκρατικής κυριαρχικής κοινωνικής τάξης.
Παρά της απαγόρευσης της χλιδής έχουν διατηρηθεί στις ελληνικές και ιταλικές εγκαταστάσεις τάφων, πλούσια νεκρώσιμα δώρα, που αφήνουν να εννοηθεί ευδιάκριτα η δημιουργική δύναμη της Δυτικοελληνικής τέχνης της κλασικής εποχής. Μεγάλα ορειχάλκινα δοχεία, σχηματικά διαμορφωμένοι καθρέπτες, μαύρα- και κόκκινα διαμορφωμένα βάζα με μύθους θεών. Μεγάλες τοιχογραφίες φρέσκων από δωμάτια τάφων της Κάτω Ιταλίας στο Πύστουμ-Ποσειδώνια και Νόλα δεικνύουν τους χαμένους κύκλους στα ιδιωτικά σπίτια και παλάτια. Όπως μας είναι γνωστό οι Ελληνικές Πόλεις της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας εξελίχθησαν με την συναγωνιστική διένεξη με την Μητέρα Πατρίδα σε πνευματικά κέντρα, που μέσα στα τείχη τους υποδέχθηκαν πολυμαθείς, φιλοσόφους και ποιητές. Ο Σάμιος φιλόσοφος Πυθαγόρας ίδρυσε στο Κρότο μία φιλοσοφική Σχολή, ο ποιητής Πίνδαρος επισκέφθηκε τα ηγεμονικά παλάτια και τραγούδησε τις νίκες των τυράννων, ο Παρμενίδης διατύπωσε στην Ελέα τη διδασκαλία από την Αλήθεια, από Trug-δόλο oder – ή sein- ύπαρξη, ο ποιητής της τραγωδίας Αισχύλος ξανάπαιξε στην Συρακούσα τους δικούς του Πέρσες. Ο Πλάτων από την Αθήνα ταξίδεψε στην Μεγάλη Ελλάδα δύο φορές, και έζησε αυστηρές προσωπικές απογοητεύσεις, πίστευε, ότι στο παλάτι του Τυράννου Διονυσίου ΙΙ. από τις Συρακούσες μπορεί να πραγματοποιηθεί η δική του ιδανική Πολιτεία... Τα αχνάρια αυτής της πολιτιστικής ζωής δείχνουν οι σκηνές των φωτογραφιών της κλασσικής τραγωδίας και οι φιγούρες της Νέας Κωμωδίας, όπου τα κείμενά τους μόνο ως αποκόμματα μας έχουν απομείνει. Αδιαμφισβήτητο κέντρο ελληνικής χρυσοχοϊκής τέχνης ήτανε από της κλασσικής εποχής η θαλάσσια πόλη του Τάραντου. Οι χρυσοχόοι της δημιούργησαν δεξιοτεχνικά επιτεύγματα σχεδίων από ευγενή μέταλλο και καλλωπιστικά πετράδια.
Σε λεπτή χρυσοχοϊκή εργασία διαμορφώθηκαν ακριβά εργαστήρια τέχνης. Η κυρίαρχη μορφή των αυτόνομων ελληνικών αστικών πόλεων μετασχηματίσθηκαν στο τέλος της χρονικής περιόδου πολλαπλασιαστικά από τη Δημοκρατία των κατεχόντων στην κυριαρχική τυραννία. Η τέχνη στα παλάτια των πριγκίπων έχουν παρακμάσει, ως αριστουργηματικό δημιούργημα όμως έχει διασωθεί το ξακουστό «Widder von Erz», ο κριός από χαλκό που ο Johann Wolfgang von Goethe έχει θαυμάσει στο ταξίδι του στην Σικελία το 1787: «Με μεγάλη αλήθεια και γλαφυρότητα, δημιουργήθηκε από την καλύτερη ελληνική εποχή». Ως γνωστό ο Γκαίτε έφερε από την Σικελία πλήθος δημιουργικών κεντρισμάτων και ιδεών, όπου περιέγραψε τα τοπία και τις εντυπώσεις του και δημιούργησε προοπτικές αναγεννητικών τάσεων στην εποχή του.
Ο δεύτερος κριός από χαλκό καταστράφηκε κατά τις ταραχές της επανάστασης του 1848. Τον μοναδικό κριό μπορεί κανείς να τον θαυμάσει στη βάση του, στο Μουσείο του Παλέρμου της Σικελίας. Όπως όλοι οι κορυφαίοι του γερμανικού διαφωτισμού, ο Γκαίτε ήτανε ελληνολάτρης, στην πιο ουσιαστική έννοια της λέξης. Θαυμαστής του ελληνικού «κάλλους» μα προπάντων ζηλωτής του αρχαιοελληνικού πνεύματος σε όλους τους τομείς. Έλεγε, απ΄ όλους τους λαούς, οι Έλληνες ονειρεύτηκαν πιο όμορφα τ΄ όνειρο της ζωής, Θαυμάζουμε τις τραγωδίες των αρχαίων Ελλήνων. Αλλά, για να πούμε την αλήθεια, θα έπρεπε να θαυμάζουμε, την εποχή και το έθνος όπου γεννήθηκαν. Ο Γκαίτε υποκλινόταν στους αρχαίους Έλληνες, τους μελετούσε αδιάκοπα, συμβούλευε και τους άλλους ν’ αρδεύονται από εκείνον τον αστέρευτο Πακτωλό...βλέπε και Μάριος Πλωρίτης, Βήμα,14.03.1999.
Τα έργα τέχνης από την εποχή των ελληνικών αποικιακών πόλεων της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας στέκονται συμβολικά-πλαστικά για μια μεγάλη ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, που έχει σφραγίσει και μορφώσει εντατικά με το ελληνικό πνεύμα τη Ρώμη και διαμέσου της κυριαρχίας της Ρώμης μεταφέρθηκε στην Ευρώπη.
«Το ότι η Ρώμη κυρίευσε την Ελλάδα αφομοιώνοντας τον πολιτισμό της για να τον διαδώσει σ’ ολόκληρο τον κόσμο - αλλά και για να την ταπεινώσει και να την καταστρέψει, όπως συχνά κάνουν οι κατακτητές - δεν ήταν θαύμα. Οι Έλληνες της Δύσης είχαν προλειάνει το έδαφος, εισάγοντας τον υβρικό και θαυμαστό τους πολιτισμό εν είδη κλείδας μεταξύ Ανατολής και Δύσης και συνδέοντας ένα μακρινό παρελθόν προσπαθειών με ένα δοξασμένο μέλλον».
Και κατά τον VALERIO M. MANFREDI, που αναφέρει «Γι’ αυτό μπορούμε να πούμε πως όλοι οι Ιταλοί, σε κάποια περίοδο της ιστορίας υπήρξανε - και ίσως είμαστε ακόμα- Έλληνες». Η έκθεση έχει λάβει χώρα προ ολίγων ετών στην όμορφη Βενετία, που ευρισκόμενος εκεί και ταξιδεύοντας για την Ελλάδα, διέκοψα το ταξίδι μου στη Βενετία και είχα επισκεφθεί το Μουσείο, που είχανε συνολικά επισκεφθεί 500.000 επισκέπτες, πρόσφατα στο Μεξικό- Σίτυ με 350.000 επισκέπτες. Η έκθεση αυτή ξεπέρασε πλέον την τοπική σημασία, γιατί μας έδειξε ολοφάνερα την εξάπλωση των αξιών του Ελληνικού πολιτισμού. Οι ελληνικές αποικίες στην Νότιο Ιταλία και στην Σικελία είναι ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός, που χωρίς αυτές δεν θα μπορούσε να γραφεί με γλαφυρότητα η ιστορία της Ευρώπης. Για να γνωρίσουμε αυτό το αποφασιστικό τμήμα της ιστορία μας καλύτερα, είναι ευκαιρία να θαυμάσουμε αυτά τα αριστουργήματα τέχνης σ’ ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά Μουσεία της Ευρώπης, τώρα στη Βενετία και στο Παλέρμο, αλλά που είχαν εκτεθεί στην Κολωνία αυτά τα έργα των ελληνικών αποικιών μεταξύ της 8ης και της 2ης χιλιετηρίδας που είναι ασύγκριτα και σπάνια εγκαταλείπουν την Ιταλία. Ακόμα όμως καλύτερα είναι ταξιδεύοντας οι συμπατριώτες μας για την Ελλάδα να επισκέπτονται την Νότιο Ιταλία και τα ελληνικά αριστουργήματα των προγόνων μας, αλλά και με την επικοινωνία στα νότιο-ιταλικά χωριά που μιλούν ακόμα ελληνικά να μπορούν να αντλούν γόνιμα ερεθίσματα.
Όπως γνωρίζουμε στη Γερμανία ζουν, περίπου 400.000 Έλληνες και το μεγαλύτερο κομμάτι απ΄ αυτούς διαμένει στο ομόσπονδο κρατίδιο Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και οπωσδήποτε χιλιάδες Έλληνες, ιδιαίτερα της Δεύτερης γενιάς υποθέτουμε θα θέλησε να γνωρίσει και την πολιτιστική μας κληρονομιά και μαζί με τις εξελίξεις στην σύγχρονη Ελλάδα την προσπάθεια δημιουργίας ενός ρεαλιστικότερου διεθνή προφίλ της Ελλάδας και με την προώθηση εκτός των άλλων και της νέας ελληνικής πολιτιστικής μας πραγματικότητας και με την επίκληση και γνωριμία και των αρχαίων ημών προγόνων, σε διαφορετικές εκθέσεις στην Κολωνία, στη Βόννη, στην Καρσλρούη και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας και της Δυτικής Ευρώπης...
Οι Έλληνες ήτανε άνθρωποι φιλομαθής, που ήτανε περίεργοι να μάθουν πάντα ήθελαν να κάνουν σκέψεις και να προβληματίζονται και πάντα και ακόμα περισσότερο να πληροφορούνται, εξαιτίας αυτών υπήρχαν σ΄ αυτούς μεγάλοι εξερευνητές εφευρέτες και φιλόσοφοι (δηλαδή, διανοητικοί άνθρωποι). Πολύ σπουδαία ήτανε γι’ αυτούς η φιλοσοφία: η λέξη σημαίνει αγάπη στη σοφία. Οι φιλόσοφοι ασχολούνταν με τη γη και με το σύμπαν, έκαναν σκέψεις γιατί υπάρχουν καλοί ή κακοί άνθρωποι, πως όφειλαν να ζουν και γιατί όλα είναι έτσι, όπως είναι. Στην Αστρονομία οι Έλληνες ερευνητές είχανε καλές γνώσεις: ήδη τότε ανακάλυψαν, ότι η γη αιωρείται ελεύθερη στο σύμπαν και σαν σφαίρα τριγυρίζει γύρω από τον άξονά της. Σήμερα προσπαθούμε από τα αποτελέσματα των ερευνών να κάνουμε κάτι πρακτικό, δεν κάνουμε μόνο σκέψεις και μόνο να φιλοσοφούμε, γιατί λειτουργεί μια μηχανή, παρά κατασκευάζουμε αμέσως ένα αυτοκίνητο.
Οι Έλληνες σκεπτότανε αλλιώς. Αυτοί ήτανε ευχαριστημένοι, αν μπορούσαν να εξηγήσουν και να αποδείξουν ένα πράγμα, μια υπόθεση, κάτι τι παραγωγικότερο να κάνουν απ’ αυτό δεν ήτανε γι’ αυτούς τόσο σπουδαίο. Ασφαλώς θα μπορούσε εδώ που ζούμε και εργαζόμαστε να αξιοποιηθεί μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη ελληνο-ευρωπαϊκή εκπαίδευση και οικονομικό-πολιτιστική δραστηριότητα και ασφαλώς υπάρχουν και πολλές άλλες καλύτερες εναλλακτικές προοπτικές, που θα βρισκότανε η νέα γενιά σε καλύτερη κατάσταση ακόμα και για το λόμπι της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές χώρες.