Ἡ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου στὸ πανεπιστήμιο
Μὲ ἀφορμὴ τὸ Παγκόσμιο Συνέδριο τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ

Φάνης Μαλκίδης
Λέκτορας στὸ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Ἀντίβαρο, Ἰούλιος 2006

Ὅταν πρὶν δυὸ χρόνια εἶχε ὁλοκληρωθεῖ τὸ μνημειῶδες ἔργο τοῦ καθηγητῆ Κ. Φωτιάδη γιὰ τὴ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου, εἴχαμε προτείνει ἡ παρουσίασή του -ἡ πρώτη στὴν Ἑλλάδα- νὰ πραγματοποιηθεῖ στὴ Θράκη. Ἦταν ἡ ἀτμόσφαιρα, οἱ ἄνθρωποι, οἱ προσφυγικὲς μνῆμες ποὺ συνηγοροῦσαν γιὰ τὴν πρότασή μας. Παράλληλα τὸ πανεπιστήμιο, ὦς τόπος ἐλευθερίας, δημοκρατίας καὶ ἀνταλλαγῆς ἀπόψεων ἦταν ὁ κατάλληλος χῶρος. Στὴν πρωτοβουλία μας, ἡ ὁποία ὑλοποιήθηκε μήνα Μάιο, τὸ μήνα τῆς σταύρωσης τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ, στὸ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης στὴν Κομοτηνή, εἴχαμε μαζί μας φορεῖς καὶ κοινωνικοὺς πρωταγωνιστές. Τὸ Σύλλογο Φοιτητῶν τοῦ Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας καὶ Πολιτισμοῦ Παρευξείνιων Χωρῶν τοῦ ΔΠΘ, τὸ Σύλλογο Φοιτητῶν τοῦ Τμήματος Ἱστορίας -Ἐθνολογίας τοῦ ΔΠΘ, τὸ Σύλλογο Ποντίων Φοιτητῶν Κομοτηνῆς, τοὺς Συλλόγους Ποντίων του Νομοῦ Ροδόπης, τὴ ἐφημερίδα Ἀντιφωνητὴς τῆς Κομοτηνῆς. Στὴν ἐκδήλωση εἶχαν παραστεῖ ἑκατοντάδες πολίτες τῆς Θράκης, Πόντιοι καὶ μή, καθὼς καὶ συμπατριῶτες μας μουσουλμάνοι, τουρκόφωνοι, Ρωμά, Πομάκοι. Αὐτοὶ ποὺ τολμοῦν νὰ ἀντισταθοῦν σὲ ἐθνικιστικὲς πολιτικὲς καὶ καταπίεση καὶ προτάσσουν τὴ δημοκρατικότητά τους καὶ τὴν προοδευτικότητά τους. Μάλιστα ὁ γράφων εἶχε ἀναφέρει ὦς χαρακτηριστικὸ δεῖγμα προάσπισης τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ ζοῦν ὑπὸ καθεστὼς σιωπῆς, τὸν Ἀλὶ Ἐρτὲμ τὸν Τοῦρκο διανοούμενο ποὺ ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἀναγνώριση τοῦ ἐγκλήματος ἐξαφάνισης τῶν ἱστορικῶν λαῶν τῆς περιοχῆς, ὁ ὁποῖος συγκέντρωσε 11.000 περίπου ὑπογραφὲς γιὰ τὴν ἀναγνώριση τῆς γενοκτονίας, τὶς ὁποῖες καὶ ἔστειλε στὸ τουρκικὸ κοινοβούλιο. Ὁ Ἀλὶ Ἐρτὲμ εἶχε ἐπίσης τὴν τόλμη νὰ γράψει ἕνα ἐκτενὲς ἀνθρώπινο καὶ ἀποκαλυπτικὸ προλογικὸ σημείωμα, γιὰ τὸ ἔργο τοῦ Κ. Φωτιάδη, τὸ ὁποῖο δημοσιεύεται στὸν πρῶτο τόμο.

Μία σημαντικὴ ἐξέλιξη

Ἡ συνέχεια ἦταν ἐνθαρρυντική. Ἡ ἐπιστημονικὴ συζήτηση καὶ ὁ διάλογος ποὺ ἔχει ξεκινήσει ἐδῶ καὶ χρόνια στὴν διεθνῆ πανεπιστημιακὴ κοινότητα - ὁ γράφων τὰ γνωρίζει ἀπὸ τὴ συμμετοχή του στὴ Διεθνῆ Ἕνωση Ἀκαδημαϊκῶν γιὰ τὴν μελέτη τῶν γενοκτονιῶν- γιὰ τὰ μαζικὰ ἐγκλήματα καὶ τῆς διδασκαλίας τοὺς στὸ πανεπιστήμιο ὦς αὐτοτελοῦς μαθήματος- «ἕδρες ὁλοκαυτώματος»- θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει τὴν ἑλληνική της παράμετρο. Οἱ 14 τόμοι τοῦ ἔργου, τὰ ἀρχεῖα τῶν ὑπουργείων ἐξωτερικῶν Ἑλλάδος, τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους, τῆς Μ. Βρετανίας, τῆς Γερμανίας, τῆς Αὐστρίας, τῆς Γαλλίας, τοῦ Βατικανό, τῆς Ἰταλίας, τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν, καὶ τοῦ γαλλικοῦ στρατοῦ ἦταν ἕνα ἰσχυρὸ ἐφόδιο. Ἀπέμενε ἡ βούληση νὰ ὑλοποιηθεῖ στὰ πλαίσια ἑνὸς μαθήματος στὸ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο, νὰ εἰσαχθεῖ στὴν Ἑλλάδα αὐτὸ ποὺ γίνεται ἐδῶ καὶ καιρὸ σὲ διεθνὲς ἐπίπεδο. Κυρίως γιὰ τὸ ἑβραϊκὸ καὶ τὸ ἀρμενικὸ ὁλοκαύτωμα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ ἑλληνικὸ (ὁμιλίες τῆς συγγραφέως Θέας Χάλο σὲ πανεπιστήμια τῶν ΗΠΑ, καὶ στὸ Σίδνευ στὴν Αὐστραλία ἀπὸ τὸν Π. Διαμάντη).

Σήμερα στὸ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο ἡ γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου καὶ μαζὶ οἱ διώξεις τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας, τῆς Θράκης, διδάσκεται στὸ Πανεπιστήμιο Δυτικῆς Μακεδονίας (Φλώρινα) καὶ στὸ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (Κομοτηνῆ). Ἀξίζει ἐπίσης νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἀπὸ τὸ σχολικὸ ἔτος 2005-2006 ἡ ἱστορία τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ ἔχει εἰσαχθεῖ καὶ στὸ μάθημα τῆς ἱστορίας τοῦ Λυκείου. Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ ἀναγνώριση τῆς γενοκτονίας ἀπὸ τὸ ἑλλαδικὸ κράτος, καθυστέρησε πολύ, ἴσως σὲ ἐπίπεδο ποὺ νὰ μὴν ἀντιστρέφονται πολλὰ πράγματα. Εἶναι ἐπίσης παραδεκτὸ ὅτι ἔχουν γίνει ἐλάχιστες ἐνέργειες πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς διεθνοποίησής της καὶ αὐτὲς ἀπὸ μὴ κυβερνητικὲς ὀργανώσεις, καὶ μέλη κοινοβουλίων τοῦ ἐξωτερικοῦ, Ἕλληνες καὶ μή. Ἔτσι μέχρι σήμερα τὴν γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου σὲ ἐπίπεδο κρατικῆς ὀντότητας ἔχει ἀναγνωρίσει μόνο ἡ Βουλὴ τῶν Ἀντιπροσώπων τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, καὶ σὲ ἐπίπεδο ὁμοσπονδιακὸ οἱ πολιτεῖες τῶν ΗΠΑ, Νέα Ὑόρκη (19/5/2002), New Jersey (2/9/2002), Columbia (8/12/2002), South Carolina (10/1/2003), Georgia (3/2/2003), Pennsylvania (12/12/2003), Cleveland (11/5/2005).

Τὴν ὑπόθεση ἔχει ἀπασχολήσει, μετὰ ἀπὸ παρεμβάσεις Διεθνῶν μὴ κυβερνητικῶν ὀργανώσεων ὅπου συμμετέχει ὁ πρωτεργάτης τῆς ἀναγνώρισης τῆς γενοκτονίας Μ. Χαραλαμπίδης τὸ Οἰκονομικὸ καὶ Κοινωνικὸ Συμβούλιο τοῦ Ὀργανισμοῦ Ἡνωμένων Ἐθνῶν (44th, 58th , 60th UN Committee Session on Human Rights- Economic and Social Council (1998, 2002, 2004), ἐνῶ ἀντίστοιχη παρέμβαση ἔγινε καὶ στὸν Ὀργανισμὸ γιὰ τὴν Ἀσφάλεια καὶ τὴ Συνεργασία στὴν Εὐρώπη (1998). Ἐπίσης τὴν 6η Μαΐου 2006 ἡ ἑλληνίδα Ὑπουργὸς Δικαιοσύνης τῆς πολιτείας Βικτόρια τῆς Αὐστραλίας Τζένη Μικάκος ἔθεσε τὸ ζήτημα τῆς ἀναγνώρισης τῆς γενοκτονίας στὸ κοινοβούλιο, ἀνάλογο αἴτημα ἔκανε ἡ ἑλληνικὴ κοινότητα Βερολίνου τὴν 26η Μαΐου πρὸς τὸ Ὁμοσπονδιακὸ Κοινοβούλιο τῆς Γερμανίας, ἐνῶ τὴν 1η Ἰουνίου ὁ βουλευτὴς τοῦ σουηδικοῦ κοινοβουλίου Τάσος Σταφιλίδης ζήτησε ἀπὸ τὸ Σουηδὸ Ὑπουργὸ τῶν Ἐξωτερικῶν τὴν ἀναγνώριση τῆς γενοκτονίας τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου, ἐνῶ ἀντίστοιχο αἴτημα ὑπέβαλλε μὲ ὁμιλία τοῦ τὴν 20η Ἰουνίου στὴ Βουλὴ τῶν Κοινοτήτων, ὁ Βρετανὸς βουλευτὴς Steve Pound.

Ἡ εἰσαγωγὴ τῆς μελέτης τῆς γενοκτονίας στὸ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο ἀποτελεῖ σημαντικὴ ἐξέλιξη καὶ συμβαδίζει μὲ τὴν ἔρευνα γιὰ τὴ διεθνοποίηση, τὴν ἀποδοχὴ τέλεσης τοῦ ἐγκλήματος ἀπὸ τὴν Τουρκία. Μία ἀναγκαιότητα, δηλαδὴ τὴν ἀναγνώριση τῆς διάπραξης τοῦ ἐγκλήματος ἀπὸ τὸ τουρκικὸ κράτος, ὦς συνθήκη γιὰ τὴν εἰλικρινῆ φιλία, τὴν εἰρηνικὴ συνύπαρξη καὶ τὴ συναδέλφωση τοῦ ἑλληνικοῦ καὶ τοῦ τουρκικοῦ λαοῦ καὶ τὴν ἀπελευθέρωση τῶν ἐθνοτήτων καὶ τῶν λαῶν τῆς περιοχῆς.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.