ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ ή ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΑΡΚΟΠΕΔΙΟ;

Κωνσταντίνος Χολέβας

Πολιτικός Επιστήμων

Αντίβαρο, Μάρτιος 2006

ʼρχισαν προ ολίγων ημερών στη Βιέννη οι συνομιλίες μεταξύ Σέρβων και Αλβανών για την εξεύρεση οριστικής λύσης στο Κοσσυφοπέδιο. Ο Φινλανδός Μάρτι Αχτισάαρι, ο οποίος προεδρεύει ως εκπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ, θα έχει οπωσδήποτε δύσκολο έργο. Είναι γνωστό ότι οι Σέρβοι δεν δέχονται την απόσχιση μιας επαρχίας που έχει ιδιαίτερη θέση στην εθνοθρησκευτική ιστορία τους . Οι Αλβανοί δεν δέχονται την παραμικρή υποχώρηση και ζητούν πλήρη ανεξαρτησία, δηλαδή την δημιουργία ενός δευτέρου αλβανικού κράτους στα Βαλκάνια. Οι πρόσφατες δηλώσεις του Βρετανού διπλωμάτη κ. Σόουερς περί ανεξαρτησίας δημιουργούν τηηνεντύπωση ότι ΗΠΑ και Βρετανία έχουν προαποφασίσει την λύση. Καθώς αναμένουμε με ενδιαφέρον την εξέλιξη των συζητήσεων ας κάνουμε μερικές σκέψεις για τις ευρύτερες διεθνείς επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου ( Κοσσόβου).

Στην Σερβία θα ενισχυθούν κόμη περισσότερο οι εθνικιστές και οι αδιάλλακτοι στον πολιτικό χώρο. Οι Σέρβοι βλέπουν να χάνουν το ιστορικό λίκνο της εθνογενέσεώς τους, φοβούνται ότι θα αποσχισθεί και το Μαυροβούνιο, βλέπουν θρησκευτικά μνημεία τους να καταστρέφονται , άρα είναι αναμενόμενο να αντιδράσουν στρεφόμενοι προς ακραίες καταστάσεις και προς απρόβλεπτες κινήσεις. Οι μεγάλες δυνάμεις του δυτικού κόσμου δεν δείχνουν να υπολογίζουν αυτή την παράμετρο.

Στο προβληματικό κράτος των Σκοπίων ένα ανεξάρτητο Κόσσοβο θα αναπτερώσει τις ελπίδες της πολυάριθμης αλβανικής κοινότητας για ένωση με τους ομοεθνείς τους. Η συμβίωση με την σλαβική πλειοψηφία έχει όλα τα στοιχεία θνησιγενούς μορφώματος και δεν είναι λίγοι οι Σλάβοι και Αλβανοί πολιτικοί της ΠΓΔΜ που προβλέπουν διάσπαση. ʼλλωστε στην ιστορία του προηγουμένου αιώνος υπάρχουν ήδη δύο τέτοιες απόπειρες. Η πρώτη είναι η συμφωνία του 1924 μεταξύ της αλβανικής Λίγκας του Κοσσόβου και των Βουλγάρων εθνικιστών της ΒΜΡΟ , με την οποία χαράχθηκε η διαχωριστική γραμμή στον χάρτη της τότε Νοτίου Σερβίας , σημερινού κράτους των Σκοπίων. Η διαίρεση αυτή έδινε -θεωρητικά- τα δύο τρίτα των εδαφών, δηλαδή το ανατολικό τμήμα στην Βουλγαρία, και το υπόλοιπο ένα τρίτο, δηλαδή τις δυτικές περιοχές, στην Αλβανία. Η δεύτερη απόπειρα είχε πιο εμφανή αποτελέσματα. Έγινε επί Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν με απόφαση των Γερμανοϊταλών κατακτητών οι ανατολικές επαρχίες της «Βάρνταρσκα» -έτσι λέγόταν τότε και όχι Μακεδονία- δόθηκαν στην Βουλγαρία και οι δυτικές μαζί με το Κοσσυφοπέδιο στην Αλβανία. ʼραγε στην εποχή μας θα δούμε την τρίτη και τελευταία φάση αυτού του δράματος , που αφορά και την δική μας ανησυχία για την πλαστογραφία της μακεδονικής ιστορίας;

Εκτός Βαλκανίων η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου με διεθνή πλέον επικύρωση θα δώσει το μήνυμα ότι μπορούν να αλλάζουν τα σύνορα και να αποσχίζονται επαρχίες κατόπιν ενόπλου βίας και έξωθεν στρατιωτικής επεμβάσεως. Οι Ρώσοι ήδη εκφράζουν ανησυχία μήπως κάτι τέτοιο ενθαρρύνει τις αποσχιστικές διαθέσεις των Τσετσένων και άλλων μουσουλμανικών εθνοτήτων του Καυκάσου. Αλλά και εμείς θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι μηνύματα θα δοθούν στην ʼγκυρα και στους Τουρκοκυπρίους. Αν ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβραβεύσουν τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό με μία λύση ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, μήπως ανοίγει ο δρόμος για την διεθνή αναγνώριση του παρανόμου τουρκοκυπριακού «κράτους»; Αν οι βομβαρδισμοί κατά της Σερβίας το 1999 δημιουργούν διεθνές τετελεσμένο με νομικές συνέπειες, ποιος θα εμποδίσει τον Αττίλα να ζητήσει νομιμοποίηση και για τα δικά του τετελεσμένα;

Οι αποφάσεις ως προς την τελική λύση του προβλήματος του Κοσσυφοπεδίου κινδυνεύουν να εξελιχθούν σε διεθνές ναρκοπέδιο. Αμφισβητούνται αρχές και αξίες, οι οποίες ίσχυαν κατά τις τελευταίες δεκαετίες στην διεθνή σκηνή και κατοχύρωναν το απαραβίαστο των συνόρων και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών μελών του ΟΗΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ανησυχήσει περισσότερο, διότι όλα αυτά γίνονται στην αυλή της. Οι ΗΠΑ ίσως σε λίγα χρόνια να μην έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα Βαλκάνια, διότι θα τους απασχολεί η Μέση Ανατολή, η Κίνα και ο «μακρύς πόλεμος» κατά του ακραίου Ισλάμ και των παραφυάδων του. Η Ευρώπη, όμως, έχει μέσω της Ελλάδος σύνορα με το καυτή περιοχή που οροθετούν τα τοπωνύμια Κόσσοβο-Πρέσεβο -Τέτοβο. Και θα έχει ακόμη μεγαλύτερη ανάμιξη όταν θα υποδεχθεί τα δύο νέα βαλκανικά μέλη, τη Βουλγαρία και την Ρουμανία. Το Κοσσυφοπέδιο είναι πρωτίστως ένα ευρωπαϊκό ναρκοπέδιο.

Κ.Χ. 22/2/2006