Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμονας
Η λέξη παγκοσμιοποίηση είναι πλέον πολύ διαδεδομένη. Όσοι την χρησιμοποιούν δεν είναι βέβαιο ότι πάντα εννοούν το ίδιο. Πάντως, σε γενικές γραμμές, με τον ίδιο όρο αυτό υποδηλώνουν την τάση της εποχής μας για ελεύθερη ή σχεδόν ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, υπηρεσιών και κεφαλαίων, την ανετώτερη απ’ ότι παλαιότερα μετακίνηση ανθρώπων μεταξύ χωρών και την ταχύτερη διάδοση των πληροφοριών χάρη στις νέες τεχνολογίες (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία κ.α.).
Γύρω από τις εξελίξεις αυτές, οι οποίες ουσιαστικά προωθούν τον αμερικανικό τρόπο ζωής και ενισχύουν τον ρόλο της ανεπτυγμένης Δύσεως εις βάρος των φτωχών χωρών της Ασίας, Αφρικής και Ν. Αμερικής, πλάθονται αρκετοί μύθοι και ακούγονται υπερβολές και πομφολυλογίες. Ας προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε αν ευσταθούν οι κυριότεροι απ’ αυτούς τους μύθους.
1) Μύθος πρώτος: Μας λένε ότι η πορεία παγκοσμιοποιήσεως είναι μη αναστρέψιμη. Αν διαβάσουμε την Ιστορία, θα παρατηρήσουμε ότι και άλλες «παγκοσμιοποιήσεις» εμφανίσθηκαν, αλλά προχώρησαν. Μάλιστα, όσες εξ αυτών στηρίχθηκαν στον υλικό παράγοντα οδήγησαν σε αντίθετες καταστάσεις. Χαρακτηριστική είναι η περίοδος του 1840 – 1914. Όπως καταδεικνύουν Έλληνες και ξένοι συγγραφείς (βλ. Κ. Βεργόπουλου: Παγκοσμιοποίηση, η μεγάλη χίμαιρα, Εκδ. Λιβάνη, 1999), στην περίοδο εκείνη υπό την βρετανική ηγεμονία επετεύχθη σε μεγάλο βαθμό η ταχεία διακίνηση εμπορευμάτων και κεφαλαίων, η αλληλεξάρτηση των οικονομιών μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής και η αύξηση των εξαγωγών της Βρετανίας, της Γερμανίας και άλλων χωρών. Η μετακίνηση πληθυσμών υπήρξε μαζική, 60 εκατομμύρια Ευρωπαίων μετανάστευσαν προς τις ΗΠΑ, ενώ το εργατικό δυναμικό χωρών όπως η Ιρλανδία μειώθηκε κατά 45% λόγω αυτών των μετακινήσεων. Ο βρετανικός πλούτος χρηματοδοτούσε επενδύσεις στην αμερικανική Ήπειρο και σε άλλα μέρη του κόσμου. Πολλοί πίστευαν ότι η παγκοσμιοποίηση οδηγούσε στην αιώνια ειρήνη. Ο Βρετανός Νόρμαν Άγκελ έγραφε βιβλία λέγοντας ότι τελείωσαν οι πόλεμοι. Και όμως, το 1914 ήλθε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Είχε προηγηθεί μία σκληρή αντίδραση στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών και προσώπων. Η Ευρώπη έκλεισε τα σύνορα της στα ξένα αγροτικά προϊόντα, οι ΗΠΑ επέβαλαν αυστηρά εμπόδια στους μετανάστες, με αποκορύφωμα το 1921. Η παγκοσμιοποίηση εξελίχθηκε σε μπούμερανγκ.
Δημιούργησε θύματα και δυσαρεστημένους και όξυνε τους εθνικούς ανταγωνισμούς. Η Ιστορία αποδεικνύει ότι τέτοιου είδους υλιστικές παγκοσμιοποιήσεις καταρρέουν γρήγορα και απογοητεύουν όσους ονειρεύονται ουτοπικά δράματα.
2) Μύθος δεύτερος: «Ο οικονομικός παράγοντας έχει καταστεί πλέον παντοδύναμος και ελέγχει την πολιτική και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις». Πάλι διαψεύδονται οι λατρεύοντες είδωλα. Κοιτάξτε την αμερικανική πολιτική: Προτιμά τον πετρελαιαγωγό Μπακού – Τσεϋχάν (μέσω Τουρκίας) για να εκμηδενίσει τον ρόλο της Ρωσίας, ενώ η οικονομική λογική λέγει ότι είναι ακριβότερος από τον βόρειο αγωγό (μέσω Ρωσίας). Ας δούμε και τα δικά μας εθνικά θέματα: Η Αλβανία εξαρτάται οικονομικά από την Ελλάδα μέσω των αμοιβών των εδώ εργαζομένων Αλβανών και μέσω των μεγάλων δανείων που παρέχουμε. Κι’ όμως, πολιτικά κριτήρια και κίνητρα την ωθούν να καταπιέζει τους Βορειοηπειρώτες και να διεκδικεί ανύπαρκτες μειονότητες εις βάρος μας. Η οικονομία δεν καταργεί εθνικές συνειδήσεις και ιστορικές ταυτότητες. Μόνον λαοί που θέλουν συνειδητά να σβήσουν και να μετατραπούν σε άμορφο χυλό θέτουν τα οικονομικά συμφέροντα και τους επιχειρηματικούς διάλογους με επεκτατικούς γείτονες υπεράνω των εθνικών τους συμφερόντων και της ιστορικής τους συνέχειας.
3) Μύθος τρίτος: Ισχυρίζονται οι θιασώτες της παγκοσμιοποιήσεως ότι τα έθνη, τα σύνορα, οι πατρίδες καταργούνται και ότι τα πάντα θα υπακούουν σε υπερεθνικούς οργανισμούς. Ίσως αυτό θα ήθελε η αμερικανικής προελεύσεως νέα τάξη πραγμάτων. Όμως, υπάρχουν σοβαρές αντιστάσεις και προβάλλονται αντεπιχειρήματα. Στο Σιάτλ, στην σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι Γάλλοι και άλλοι Ευρωπαίοι έθεσαν εμπόδια στην διακίνηση αμερικανικών πολιτιστικών προϊόντων και υποπροϊόντων εν ονόματι της εθνικής πολιτιστικής παραγωγής και ιδιοπροσωπείας.
Ο μέγας ευρωπαϊστής Ζάκ Ντελόρ σε πρόσφατη συνέντευξη του (βλ. «Καθημερινή», 23-1-2000) προτείνει μία Ευρώπη συνεργαζομένων εθνών – κρατών και τονίζει: «Δεν πιστεύω ότι τα έθνη είναι καταδικασμένα να αφανισθούν. Και σε τελευταία ανάλυση, ποια έθνη καταργούνται όταν οι εμπνευστές της παγκοσμιοποιήσεως κατασκευάζουν νέα εθνικά σύνορα, ωθώντας σε απόσχιση το Μαυροβούνιο και το Κοσσυφοπέδιο και υποστηρίζοντας το «τεχνητό» έθνος των ψευδομακεδόνων (Σκόπια);
Η παγίδα της παγκοσμιοποιήσεως είναι η αυταπάτη που καλλιεργεί ότι είναι αναπότρεπτη και ότι τα ισοπεδώνει όλα. Κινδυνεύουν ειδικά οι μικροί σε πληθυσμό λαοί να ζαλισθούν και απεμπολήσουν την ταυτότητα τους, ενώ οι ισχυρότερες χώρες θα προωθούν και πάλι εθνικά συμφέροντα και θα διαφυλάσσουν την εθνική τους ταυτότητα. Ως ορθόδοξοι Έλληνες, γνωρίζουμε ότι μόνο μία παγκοσμιοποίηση επέτυχε, η χριστιανική διδασκαλία, και τούτο διότι εβασίζετο στο πνεύμα και όχι στην ύλη.
Εστηρίχθη, επίσης, και σε μία άλλη σοβαρή προσπάθεια
παγκοσμιοποιήσεως: Την διάδοση της ελληνικής γλώσσας από τον Μέγα Αλέξανδρο.
Μπροστά στις σειρήνες του υλισμού και του διεθνισμού, που μας απειλούν
με πολιτιστική αφομοίωση, ας αντιδράσουμε δικαιώνοντας και τον Στήβεν Ράισμαν,
ο οποίος προέβλεψε «ο 21ος αιών θα είναι ο αιών της Ορθοδοξίας»!