[Το κείμενο αυτό σε μορφή .pdf  *** κατεβάστε πολυτονική γραμματοσειρά εδώ]

ΕΛΛΟΠΙΑ Μαίου-Ιουνίου 2002

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ

                                                Κωνσταντῖνος Χολέβας

                                                Πολιτικός Ἐπιστήμων

          Στίς 28 Φεβρουαρίου 2002 ὁ πρώην Πρόεδρος τῆς Γαλλικῆς Δημοκρατίας κήρυξε τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Συντακτικῆς Συνελεύσεως , ἡ ὁποία θά μελετήσει καί θά ἐκπονήσει προτάσεις γιά τό μέλλον τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως (Ε.Ε.). Στήν Συνέλευση μετέχουν ἐκπρόσωποι τῶν Κυβερνήσεων καί τῶν Κοινοβουλίων τῶν 15 χωρῶν-μελῶν καθώς καί τῶν ὑποψηφίων πρός ἔνταξιν χωρῶν. Ἡ ἑλληνική Κυβέρνηση ἐκπροσωπεῖται ἀπό τόν Εὐρωβουλευτή  Γ. Κατηφόρη (ΠΑΣΟΚ) καί τό Κοινοβούλιο ἀπό τούς Παρασκευᾶ Αὐγερινό (ΠΑΣΟΚ) καί Μαριέττα Γιαννάκου(Ν.Δ.). Ἡ Κυπριακή Δημοκρατία ἐκπροσωπεῖται ἀπό τόν διπλωμάτη Μιχάλη Ἀτταλίδη καί τούς βουλευτές  Ἑλένη Μαύρου (ΑΚΕΛ) καί Παναγιώτη Δημητρίου (ΔΗΣΥ). Ἡ Συνέλευση πρέπει νά καταλήξει σέ ἕνα κείμενο, τό ὁποῖο θά διέπει τίς σχέσεις τῶν κρατῶν μελῶν μετά καί τήν ἀναμενόμενη εἰσδοχή νέων μελῶν, ὅπως ἀποφασίσθηκε τόν παρελθόντα Δεκέμβριο στό Λάακεν τοῦ Βελγίου. Σχηματικά γίνεται λόγος γιά τό "Σύνταγμα" τῆς Εὐρώπης, στήν πραγματικότητα, ὅμως, θά πρόκειται γιά μία γενική Διακήρυξη Ἀρχῶν. Ὁ διάλογος σέ ὅλες τίς χῶρες, περιέργως πλήν τῆς Ἑλλάδος , γίνεται μέ τήν συμμετοχή τῶν πολιτῶν καί ἡ Ε.Ε. ἔχει δώσει μεγάλη ἔμφαση στήν δημόσια συζήτηση μέσῳ Διαδικτύου. Στό πλαίσιο αὐτό θά καταθέσουμε μερικές σκέψεις μέ γνώμονα πάντοτε τήν δημιουργική παρουσία τῆς Ἑλλάδος στό εὐρωπαϊκό γίγνεσθαι καί τήν παράλληλη προάσπιση τῶν  ἐθνικῶν μας συμφερόντων καί πολιτιστικῶν ἰδιαιτεροτήτων.

          1) Ὁ γεωπολιτικός ρόλος τῆς Εὐρώπης. Μετά τήν κατάρρευση τῶν κομμουνιστικῶν καθεστώτων ἡ Εὐρώπη ἔχει τήν μεγάλη εὐκαιρία νά ἑνοποιηθεῖ πραγματικά συμπεριλαμβάνοντας τίς χῶρες τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Ἔτσι μπορεῖ νά δημιουργηθεῖ ἕνας οὐσιαστικά ίσχυρός καί διακριτός πόλος πολιτικῆς, στρατιωτικῆς καί οἰκονομικῆς παρεμβάσεως στήν παγκόσμια σκηνή. Μία Συμπολιτεία κυριάρχων κρατῶν καί μία μεγάλη ἀγορά ἀπό τόν Ἀτλαντικό μέχρι τά Οὐράλια, ὅπως τήν ὁραματίσθηκε ὁ Ντέ Γκώλ. Πρός τό παρόν, πάντως, κάτι τέτοιο μοιάζει πολύ μακρυνό. Τά ἐμπόδια εἶναι κυρίως δύο: Ἡ ἀμερικανική μονοκρατορία μετά τήν κατάρρευση τῆς ΕΣΣΔ καί ἡ προβληματική οἰκονομική καί πολιτική κατάσταση τῶν χωρῶν τοῦ μετακομμουνιστικοῦ κόσμου, ὅπως ἡ Ρωσία. Ἡ Εὐρώπη δέν διαθέτει ἰσχυρή φωνή καί στά μεγάλα γεγονότα περιορίζεται στόν ρόλο βοηθοῦ-ἀκολούθου τῶν Η.Π.Α. Χαρακτηριστικό τό παράδειγμα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Δυνάμεως Ταχείας Ἀναπτύξεως, ἡ ὁποία θά δρᾶ ὡς ἐξάρτημα τοῦ ΝΑΤΟ καί ἔτσι σύν τοῖς ἄλλοις ἀνοίγει  ἡ πίσω πόρτα γιά παρεμβάσεις τῆς Τουρκίας.

          Ἡ Εὐρώπη δυστυχῶς στερεῖται μεγάλων ἡγετῶν , οἱ ὁποῖοι θά μποροῦσαν νά ὁραματισθοῦν ἕνα μεγαλύτερο ρόλο γιά τούς λαούς καί τίς κυβερνήσεις τῆς γηραιᾶς Ἠπείρου. Σέ περιφερειακό πάντως ἐπίπεδο ὁρισμένες χῶρες ἐκφράζουν προτάσεις γιά γεωπολιτικούς στόχους πού ταιριάζουν στά συμφέροντά τους. Ἐπί παραδείγματι ἡ Γερμανία ἐνδιαφέρεται γιά τήν διεύρυνση πρός τήν Κεντρική Εὐρώπη, σέ χῶρες ὅπως ἡ Πολωνία, ἡ Τσεχία , ἡ Οὑγγαρία, ἡ Σλοβενία, πού ἀνήκουν στήν εὐρύτερη ζώνη τὴς γερμανικῆς -παλιότερα καί αὐστριακῆς- οἰκονομικῆς καί πολιτιστικῆς ἐπιρροῆς. Ἡ Γαλλία μιλᾶ κυρίως γιά τήν ἀνάπτυξη τῶν σχέσεων τῆς Εὐρώπης μέ τήν Ἀφρική ὅπου διαθέτει πρώην ἀποικίες καί νῦνδοιρυφόρους, ἐνῷ ἡ Ἰταλία κάνει λόγο γιά τήν Εὐρωμεσογειακή ζώνη. Καλό θά ἦταν ἡ Ἑλλάς νά προωθήσει τήν ἰδέα τῆς διευρύνσεως τῆς Ε.Ε. πρός τόν Ὀρθόδοξο πόλο, δηλαδή τίς χῶρες τῶν Βαλκανίων καί τῆς Ἀν. Εὐρώπης, γιά λόγους πολιτιστικῶν ἰσορροπιῶν μέσα στήν Ἕνωση θέτοντας βεβαίως ὡς πρωτεύοντα στόχο τήν ἔνταξη τῆς Κύπρου.

          2) Ὑπερκράτος ἐναντίον ἐθνικοῦ κράτους. Αὐτή τήν στιγμή ἡ συζήτηση διεξάγεται ἐπί τῇ βάσει τριῶν προτάσεων σχετικῶν μέ τό πολιτειακό σχῆμα τῆς νέας Εὐρώπης. Ἡ πρώτη πρόταση, τῶν λεγομένων Εὐρωσκεπτικιστῶν, ἀκούγεται κυρίως ἀπό βρετανικά χείλη καί ζητεῖ νά διατηρηθεῖ ὁ ὑπεροχικός ρόλος τοῦ Ἔθνους-Κράτους καί νά γίνει ἡ Ε.Ε. μία διακρατική, διακυβερνητική συνεργασία μέ ἔμφαση στήν ἑνιαία ἀγορά. Ὄχι σέ ἕνα ὑπερκράτος ἐλεγχόμενο ἀπό ἀ-εθνικούς εὐρωυπαλλήλους φωνάζουν οἱ ὀπαδοί αὐτῆς τῆς ἀπόψεως. Ἡ δεύτερη πρόταση, πού προωθεῖται ἐπισήμως ἀπό τήν Γαλλία, ὁμιλεῖ γιά μία χαλαρή Ὁμοσπονδία Ἐθνῶν-Κρατῶν, οὐσιαστικά μία Συνομοσπονδία. Οἱ ἐθνικές κυβερνήσεις συμφωνοῦν νά παραχωρήσουν στίς Βρυξέλλες σημαντικές ἁρμοδιότητες, ἀλλά διατηροῦν τήν αὐτονομία καί αὐτοτέλειά τους ἰδίως ὅταν θίγονται ὕψιστα ἐθνικά συμφέροντα. Ἄλλωστε κάπως ἔτσι λειτουργεῖ σήμερα ἡ Ε.Ε. Ἡ τρίτη πρόταση, ἡ λεγόμενη φεντεραλιστική (γαλλικά Φεντερασιόν=Ὁμοσπονδία), ὁραματίζεται τήν συρρίκνωση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν ὥστε νά καταστοῦν ἁπλές Νομαρχίες ἑνός Ὁμοσπονδιακοῦ Ὑπερκράτους. Ἡ δύναμη θά βρίσκεται στήν κεντρική Εὐρωπαϊκή κυβέρνηση, ἕνα εἶδος Ἡνωμένων Πολιτειῶν τῆς Εὐρώπης. Ἡ ἰδέα αὐτή ὑποστηρίζεται κυρίως ἀπό ὁρισμένους Γερμανούς πολιτικούς, ἀλλά κατηγορεῖται ἀπό τούς ἀντιπάλους της ὅτι ὑποκρύπτει τήν γερμανική ἡγεμονική διάθεση γιά ἔλεγχο ἐπί τῶν ἄλλων λαῶν.

          Τό πιθανότερο εἶναι ὅτι θά ἐπικρατήσει ἡ δεύτερη ἄποψη ἤ κάποια παραλλάγή της. Οἱ περισσότερες κυβερνήσεις τῆς Εὐρώπης δέν δέχονται τή  κατάργηση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν καί οἱ οὐτοπιστικές ἀπόψεις γιά ἕνα ὁμοσπονδιακό κράτος μέ μία σημαία, ἕναν ἐθνικό Ὕμνο κλπ προκαλοῦν σήμερα γέλωτα στούς περισσότερους Εὐρωπαίους. Εῖναι χαρακτηριστικό ὅτι ἡ Μ. Βρετανία καί ἡ Γαλλία ἀρνοῦνται νά ἐντάξουν τά πυρηνικά τους ὅπλα κάτω ἀπό τήν εὐρωπαϊκή ὀμπρέλλα, διότι θεωροῦν ὅτι ἡ ἐθνική ἄμυνα εἶναι κάτι πολύ σοβαρό γιά νά τό ἀφήσουμε στά χέρια ὑπερεθνικῶν ὀργανισμῶν. Εἶναι ἐπίσης ἀξιοσημείωτη ἡ διατύπωση τοῦ Γάλλου Πρωθυπουργοῦ Λιονέλ Ζοσπέν ὅτι εἶναι πρῶτα Γάλλος καί μετά Εὐρωπαῖος. Εἶναι ἐξ ἄλλου ἐνδιαφέρουσα καί ἡ πρόβλεψη τοῦ Ζάκ Ντελόρ , πρώην προέδρου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροῆς (Κομισσιόν) ὅτι τό Ἔθνος καί τό  ἐθνικό κράτος δέν θά πεθάνει καί δέν πρέπει νά πεθάνει. Παρά ταῦτα ἡ Ἑλλάς εἶναι ἡ μόνη χώρα, στήν ὁποία διατυμπανίζονται ἀκόμη μεγαλόστομοι ὁραματισμοί περί καταργήσεως τῶν ἐθνικῶν κρατῶν στό πλαίσιο μιᾶς ὁμοσπονδιακὴς Εὐρώπης. Ἀναμιγνύοντες μαρξιστικές μέ ἀκραῖες φιλελεύθερες ἰδέες οἱ ὀπαδοί μιᾶς θολῆς  παγκοσμιοποιήσεως ὀνειρεύονται τήν ἐξασθένηση τῶν ἐθνικῶν χαρακτηριστικῶν μέσα σέ ἕναν εὐρωπαϊκό πολτό καί ζητοῦν πλήρη  κατάργηση τῶν συνόρων. Δέν πρόσεξαν , φαίνεται, ὅτι ἡ Εὐρώπη μιλᾶ μέν περί καταργήσεως τῶν ἐσωτερικῶν συνόρων, ὑψώνει ὅμως νέα σύνορα μέ τήν μορφή τῆς Συμφωνίας Σέγκεν. Οἰ ἐν Ἑλλάδι ἐχθροί τοῦ ἐθνικοῦ κράτους κατά βάθος μισοῦν τήν ἰδέα τοῦ Ἔθνους καί τῆς πατρίδας, ἀλλά πλέον δύσκολα θά βροῦν ὁμοϊδεάτες στήν Εὐρώπη, παρά μόνον σέ μικρές ὁμάδες διανοουμένων μέ ἀσήμαντη ἐπιρροή στήν πολιτική.

          3) Τό δημοκρατικό ἔλλειμμα. Ὁ ρόλος τοῦ λαοῦ, τῶν ἁπλῶν πολιτῶν, στήν λήψη ἀποφάσεων παραμένει πολύ περιορισμένος. Εὐχῆς ἔργον θά ἦταν ἄν ἡ Συνέλευση πού συζητεῖ τό "Σύνταγμα" τῆς Εὐρώπης εἶχε τό θάρρος νά προτείνει μέτρα γιά περισσότερη δημοκρατικότητα στίς εὐρωπαϊκές διαδικασίες. Τό περίφημο δημοκρατικό ἔλλειμμα γίνεται ἐμφανές ἀπό τό γεγονός ὅτι οἱ σημαντικότερες ἀποφάσεις λαμβάνονται ἀπό τό Συμβούλιο Ὑπουργῶν, τό ὁποῖο λειτουργεῖ κεκλεισμένων τῶν θυρῶν, καί ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἐπιτροπή (Κομισσιόν), ἡ ὁποία προστατεύεται ἀπό τό "τεκμήριο τῆς ἀνευθυνότητος" γιά τίς συνέπειες τῶν ἀποφάσεών της. Τό Εὐρωκοινοβούλιο ἔχει μόνον γνωμοδοτική καί ὄχι νομοθετική ἁρμοδιότητα. Τό πρόβλημα ἐντείνεται ἀπό τόν αὐξανόμενο ρόλο τῶν τεχνοκρατῶν καί εὐρωυπαλλήλων. Σκεφθῆτε δέ ἄν τελικά εἰσακουσθοῦν οἱ προτάσεις γιά ἕνα ὁμοσπονδιακό ὑπερκράτος. Θά κυβερνώμεθα ἀπό μία ὀλιγαρχία τεχνοκρατῶν, μή ἐκλεγομένων καί μή ὑπολόγων στούς λαούς τῆς Εὐρώπης. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά μειωθεῖ τό δημοκρατικό ἔλλειμμα καί νά ἀξιοποιηθοῦν οἱ σύγχρονοι τρόποι λαϊκῆς παρεμβάσεως, ὅπως εἶναι οἱ ψηφοφορίες μέσῳ Διαδικτύου καί τά δημοψηφίσματα λαϊκῆς πρωτοβουλίας, τά ὁποῖα λειτουργοῦν ἐπιτυχῶς στήν Ἰταλία.

          4) Ἡ προστασία τῆς πολιτιστικῆς ταυτότητος τῶν ἐθνῶν. Ἡ γλῶσσα, ἡ θρησκεία, ἡ ἱστορική συνείδηση τῶν ἐθνῶν πού ἀποτελοῦν τήν Εὐρώπη ἀποτελοῦν τόν πολιτιστικό της πλοῦτο καί δέν πρέπει νά ἰσοπεδωθοῦν ἀπό τήν ἐπιβολή ἑνός ἑνιαίου πολιτιστικοῦ προτύπου. Οἱ κίνδυνοι γιά τόν λαό μας καί τήν ἑλληνορθόδοξη ταυτότητά του εἶναι προφανεῖς, ἄν σκεφθοῦμε τήν τάση τῶν μεγάλων σέ πληθυσμό χωρῶν νά παραγκωνίσουν τίς γλῶσσες τῶν μικροτέρων χωρῶν μέσα στά ὄργανα τῆς Ε.Ε. Ἀκόμη περισσότερο  ἄν ἀναλογισθοῦμε τό Μουσεῖο τῆς Εὐρώπης ,πού θά ξεκινᾶ μέ τόν  Καρλομάγνο ἀφήνοντας ἀπ' ἔξω τήν ἀρχαιοελληνική καί Ὀρθόδοξη Χριστιανική συνεισφορά. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά εἶναι γεγονός ὅτι τά ἐπίσημα κείμενα τῆς Ε.Ε. (π.χ. Μάαστριχτ) ἐπιβεβαιώνουν τόν σεβασμό στίς πολιτιστικές ἰδιαιτερότητες τῶν λαῶν πού τήν ἀποτελοῦν. Ἰδιαίτερα θετική εἶναι ἡ διάταξη τῆς Συνθήκης τοῦ Ἄμστερνταμ τοῦ 1997 , ἡ ὁποία ὁρίζει ὅτι τό νομικό καθεστώς τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι ζήτημα πού ἀνήκει στήν σφαῖρα τοῦ ἐθνικοῦ δικαίου τοῦ κάθε κράτους καί ἡ Ἕνωση δέν μπορεῖ νά παρέμβει. Δηλαδή ἡ Ε.Ε. ἀναγνωρίζει μέχρι σήμερα ὅτι ὁ παράγων θρησκεία ἀποτελεῖ   σημαντικό στοιχεῖο τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος κάθε λαοῦ, παρά τίς διαφωνίες ὁρισμένων φωνασκουσῶν μειοψηφιῶν στήν χώρα μας. Τέλος, μιλῶντας  γιά τόν θρησκευτικό παράγοντα καλό θά ἦταν νά θυμίσουμε σέ ὅλους τούς Ἕλληνες καί Εὐρωπαίους ἡγέτες τήν πρόταση τοῦ πρώην Καγκελλαρίου τῆς Γερμανίας Χέλμουτ Σμίντ, δηλαδή νά μήν ἐνταχθεῖ ἡ Τουρκία στήν Εὐρώπη, λόγῳ τοῦ μουσουλμανικοῦ της χαρακτῆρα καί λόγῳ  τῆς ραγδαίας ὑπεργεννητικότητος. Σημειώνει μεταξύ ἄλλων ὁ Σμίντ στό βιβλίο του "Αὐτοβεβαίωση τῆς Εὐρώπης":

          "...Στά τέλη τοῦ 21ου αἰῶνος θά ὑπάρχουν τόσοι Τοῦρκοι ὅσοι εἶναι μαζί σέ ἀριθμό οἱ Γερμανοί μέ τούς Γάλλους. Ὅσοι ἐπιθυμοῦν νά δεχτοῦν τήν Τουρκία στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση θά ὄφειλαν νά ἔχουν κατά νοῦ αὐτούς τούς ἀριθμούς"(ἀναδημοσίευση στό περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ Ἀπριλίου 2002).

          Ἡ συζήτηση γιά τό πολιτειακό σχῆμα καί τήν πολιτιστική ταυτότητα τῆς νέας Εὐρώπης ἄνοιξε. Ἄς ἔχουμε τήν προσοχή μας τεταμένη. Δέν πρέπει νά εἴμαστε ἀπομονωτικοί, διότι πάντοτε ὁ Ἑλληνισμός ἦταν ἀνοικτός στήν συνεργασία μέ ἄλλους λαούς. Οὔτε πρέπει, ὅμως, νά εἴμαστε ὑπεραισιόδοξοι, διότι ἡ διαφύλαξη τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητος καί ἡ προβολή τῶν ἐθνικῶν μας θεμάτων ἀπαιτοῦν συνεχῆ ἀγῶνα καί θά συναντήσουν δυσκολίες μέσα στήν χοάνη τῶν πολλῶν λαῶν καί τῶν ἀντικρουομένων συμφερόντων. Εἴμαστε μέλη σέ μία λέσχη ἰσχυρῶν κρατῶν, στήν ὁποία ἄλλοι λαοί παρακαλοῦν νά ἐνταχθοῦν. Πρέπει, ὅμως, νά ἀπαιτοῦμε ἀπό τούς ἐκπροσώπους μας νά ἐνεργοῦν μέ αὐτοπεποίθηση καί ἐθνική εὐαισθησία. Καί τό κυριώτερο πρέπει ὅλοι νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν Εὐρώπη τῶν Πατρίδων καί ὄχι γιά μία Εὐρώπη ἀπροσώπων τεχνοκρατῶν καί ἀδιαφόρων καταναλωτῶν.

 Κ.Χ.  20/4/2002

www.antibaro.gr