Στρατηγικὰ ὄπλα. Ἡ περίπτωση τῆς Β. Κορέας

τοῦ Γιάννη Τζιουρᾶ
πτυχιοῦχος Διεθνολόγος-Πολιτικὸς Ἐπιστήμων τοῦ Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ἀντίβαρο, Ὀκτώβριος 2006

Περίπου ἔξι δεκαετίες ἀργότερα ἀπὸ τὴν πρώτη δοκιμὴ πυρηνικοῦ ὅπλου ἀπὸ τὶς ΗΠΑ, ἡ ἐπίδειξη πυρηνικῆς ἰσχύος ἀντὶ νὰ ἀποτελεῖ ἀπαρχαιωμένο ἔθιμο, ἐξελίσσεται σὲ θετικὴ πρακτική. Προχθὲς ἡ Β. Κορέα πραγματοποίησε τὴν πρώτη της πυρηνικὴ δοκιμὴ σὲ μία εὐαίσθητη στρατηγικὰ περιοχή. Μπορεῖ ἡ παραπάνω τακτικὴ νὰ ἀποτελοῦσε σύνηθες φαινόμενο στὴ διάρκεια τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου, ἀλλὰ σήμερα ἀνατρέπει τὰ δεδομένα ἀσφάλειας τόσο σὲ περιφερειακὸ ὅσο καὶ σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο.

Ἔπειτα ἀπὸ τὴ ραγδαία ἀνάπτυξη τῶν στρατηγικῶν της ὁπλικῶν συστημάτων, ἡ Β. Κορέα δύναται νὰ ἀναδειχθεῖ σὲ παράγοντα ἀστάθειας τοῦ διεθνοῦς συστήματος κλονίζοντας τὶς λεπτὲς ἰσορροπίες ἰσχύος ποὺ τὸ χαρακτηρίζουν. Τὰ στρατηγικὰ ὁπλικὰ συστήματα ἐπιτρέπουν τὴ χρήση τῶν πυρηνικῶν σὲ μεγάλες ἀποστάσεις καὶ εἶναι ἐκεῖνα ποὺ μποροῦν νὰ κρίνουν ἀποφασιστικὰ τὴν ἔκβαση ἑνὸς πολέμου. Ὡς τέτοια νοοῦνται τὰ πυρηνικὰ ὄπλα σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ (ἀντὶ)βαλλιστικὰ καὶ δορυφορικὰ (διαστημικὰ) συστήματα. Τὴν ὑπεροχὴ τῆς παραπάνω τεχνολογίας ἔχουν στὴν κατοχὴ τοὺς οἱ ΗΠΑ, ἐνῶ ἡ Ρωσία ἀκόμη καὶ μετὰ τὸ τέλος τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου, παραμένει πυρηνικὴ (ὑπὲρ)δύναμη στηρίζοντας τὴν ἀσφάλειά της στὰ στρατηγικὰ ὄπλα.
Ἡ λογική της «ἀμοιβαίας πυρηνικῆς ἀποτροπῆς», τοῦ ἀμυντικοῦ δόγματος δηλαδὴ ποὺ χαρακτήριζε τὸ διπολικὸ σύστημα τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου, μετὰ τὸ Νοέμβρη τοῦ ’89 μεταστοιχειώθηκε ἀναδεικνύοντας στὸ προσκήνιο νέους περιφερειακοὺς παῖκτες (πυρηνικὲς δυνάμεις) πέρα ἀπὸ τὶς 5 παραδοσιακὲς δυνάμεις (τὰ μόνιμα μέλη τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας). Μὲ τὴν διάλυση τοῦ Συμφώνου τῆς Βαρσοβίας, τὸ 1991 ἐμφανίστηκε τὸ σοβαρὸ πρόβλημα τῆς διάδοσης τῶν πυραυλικῶν συστημάτων, ἱκανῶν νὰ φέρουν πυρηνικὲς κεφαλὲς καθὼς καὶ νὰ ἀποτελέσουν ὄπλα μαζικῆς καταστροφῆς.

Τὰ πυραυλικὰ συστήματα λοιπὸν μὲ σχετικὰ φθηνὲς καὶ εὔκολες τροποποιήσεις μποροῦν νὰ ἀποτελέσουν τέτοιου εἴδους ὄπλα. Ἑπομένως τὸ δόγμα τῆς ἀμοιβαίας πυρηνικῆς ἀποτροπῆς ἔχασε τὴν ἀξιοπιστία τοῦ ὄχι λόγω τῆς μείωσης τῆς ὁπλικῆς ὑπεροχῆς τῆς Δύσης ἀλλὰ λόγω τῆς πιθανῆς διαφορετικῆς ἀποτίμησης τοῦ κόστους ποὺ θὰ προκαλέσουν τὰ πυρηνικὰ ἀντίποινα τῆς Δύσης σὲ περίπτωση χρήσης ὅπλων μαζικῆς καταστροφῆς ἀπὸ τὰ λεγόμενα «κράτη-παρίες». Ἂν καὶ ἡ Β. Κορέα δὲν μπορεῖ νὰ χαρακτηριστεῖ μὲ τὴν συσταλτικὴ ἑρμηνεία τοῦ παραπάνω ὁρισμοῦ, μπορεῖ ὅμως νὰ ἀποτελέσει παράδειγμα πρὸς μίμηση γιὰ ἄλλα 20 περίπου κράτη ποὺ βρίσκονται στὴν τροχιὰ ἀνάπτυξης πυρηνικῶν προγραμμάτων (π.χ. Ἰρᾶν, Ἰσραήλ, Τουρκία).

Ἔτσι τὰ ἐπίπεδα ἀνάπτυξης τῶν στρατηγικῶν ὅπλων τῆς Β. Κορέας (τὰ ὁποία προσεγγίζουν αὐτὰ τῶν μεσαίων πυρηνικῶν δυνάμεων-Ἀγγλία, Γαλλία, Κίνα) ἑστιάζονται κυρίως στὰ ἐπιθετικὰ (διηπειρωτικοὶ πύραυλοι-ICBM μὲ ἀκτίνα δράσης 12.000 χλμ.) καὶ ὄχι στὰ ἀμυντικὰ (ἀντιβαλλιστικὰ) συστήματα. Μὲ γείτονες ὅπως τὴ Ν. Κορέα, τὴ Ρωσία, τὴν Κίνα καὶ τὴν Ἰαπωνία, ἡ ἀνάπτυξη τῶν στρατηγικῶν ὅπλων σὲ τέτοια ἐπίπεδα μόνο τὴν ἀπορρύθμιση τῆς ὑφιστάμενης κατάστασης ἀσφαλείας μπορεῖ νὰ ἐπιτύχει.
Οἱ ἀνησυχίες γιὰ μία ἐγκατάλειψη τοῦ δόγματος τῆς πυρηνικῆς ἀποτροπῆς ἐνισχύονται ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ΗΠΑ ἀποχώρησαν μονομερῶς τὸ 2002 ἀπὸ τὴ συνθήκη ΑΒΜ (συνθήκη ποὺ ἀπαγόρευε τὴν ἀνάπτυξη ἀντιβαλλιστικῶν συστημάτων, μεταξὺ ΗΠΑ-Ρωσίας, γιὰ τὴ διαφύλαξη τοῦ δόγματος τῆς ἀμοιβαίας πυρηνικῆς ἀποτροπῆς) καὶ τὴν ἐπακόλουθη ἀποχώρηση τῆς Ρωσίας ἀπὸ τὴ συνθήκη START II (συνθήκη γιὰ τὸν ἔλεγχο τῶν ἐξοπλισμῶν στὸν τομέα τῶν στρατηγικῶν ὅπλων).

Ἔτσι παρόλο ποὺ ἡ Συνθήκη γιὰ τὸ Διάστημα τοῦ 1967 ἀπαγορεύει τὴν θέση σὲ τροχιὰ πυρηνικῶν ὅπλων ἢ ὅπλων μαζικῆς καταστροφῆς (ἐπιτρέπει τὴν κλασματικὴ τροχιὰ αὐτῶν τῶν ὅπλων) οἱ ΗΠΑ προχώρησαν στὴν ἐπανεκκίνηση τοῦ διαστημικοῦ προγράμματος «Στρατηγικὴ Πρωτοβουλία Ἄμυνας» (τὸ λεγόμενο Πόλεμο τῶν Ἄστρων-πνευματικὸ τέκνο τοῦ Reagan) μὲ μία διαφορετικὴ ὀνομασία «Ἐθνικὴ Ἀμυντικὴ Πρωτοβουλία».
Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ἡ ἐμφάνιση ἑνὸς νομικοῦ κενοῦ στὸν τομέα τῶν ἐξοπλισμῶν ἀλλὰ καὶ χρήσης ἀντιβαλλιστικῶν συστημάτων (πράγμα ποὺ ἀνατρέπει τὴν ἀποτροπή). Ἐὰν δὲν καλυφθεῖ τὸ παραπάνω κενὸ τότε ἀναμφίβολα θὰ ὁδηγηθοῦμε σὲ ἕνα μοντέλο διεθνοῦς συστήματος ὅπου θὰ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν ἀναρχία καὶ τὸν ἀνεξέλεγκτο ἀνταγωνισμὸ τῶν ἐξοπλισμῶν μεταξὺ περισσότερων παικτῶν αὐτὴ τὴ φορά, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους δὲν ἔχουν τὴν πολιτικὴ ὡριμότητα ποὺ ἐπιβάλλει ἡ διπλωματία τῶν πυραύλων.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.