Ο πόλεμος του ΝΑΤΟ εναντίον της Γιουγκοσλαβίας τον Μάρτη του 1999, δημιούργησε ένα στρατηγικό δεδομένο πολύ σημαντικής σημασίας. Ήταν η πρώτη φορά στη διάρκεια της 50ετούς ιστορίας του κατά την οποία ο ΝΑΤΟ μονομερώς κατ’ ουσία «εισέβαλε» σε ένα ανεξάρτητο και μάλιστα Ευρωπαϊκό κράτος, τη Νέα Γιουγκοσλαβία.

Κατά τις επιχειρήσεις, όσον μπορούν να χαρακτηρισθούν επιχειρήσεις οι αεροπορικές κυρίως επεμβάσεις του, ο ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε περισσότερα από 1.000 αεροσκάφη, τα οποία υπολογίζεται ότι πραγματοποίησαν περίπου 38.000 εξόδους, με ένα οικονομικό κόστος το οποίο δεν εκτιμήθηκε επακριβώς, αλλά το οποίο υπολογίζεται σε μερικές δεκάδες δισεκατομμυρίων δολαρίων.(1)

Δέκα μήνες μετά το τέλος των εχθροπραξιών η ειρηνευτική αποστολή της συμμαχίας, φαίνεται ότι έχει αποτύχει. Οι βιαιότητες λόγω των εθνικών διαφορών εξακολουθούν να υπάρχουν, ενώ συγχρόνως διαφαίνεται ότι η συμμαχία έχει αρχίσει να χάνει τον έλεγχο της καταστάσεως στην Επαρχία. Οι δολοφονίες στις αγροτικές περιοχές φθάνουν να είναι ανάλογες αυτών των μεγάλων πόλεων του Κόσμου. Αρμόδιες πηγές των ειρηνευτικών αποστολών επιβεβαιώνουν ότι όλο και περισσότερα όπλα βρίσκονται στα χέρια των ανταρτικών ομάδων. Οι άνδρες του ΝΑΤΟ έχουν δεχθεί επιθέσεις, τόσο από την Αλβανική πληθυσμιακή πλειοψηφία, όσο και από τη Σέρβικη μειονότητα της επαρχίας. Η Συμμαχία οδηγείται σταθερά στην αποδοχή μίας από τις διαγραφόμενες δύο λύσεις. Ή να αυξήσει την εμπλοκή της στο Κόσσοβο ή να σταματήσει την αποστολή της και να εγκαταλήψει την επαρχία στα χέρια του Απελευθερωτικού Στρατού Κοσσόβου (ΑΣΚ), γνωστού ως UCK ή KLA.(2)

Η κατάσταση βίας στο Κόσσοβο

Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ εισήλθαν στο Κόσσοβο επιφορτισμένες να εκπληρώσουν τρεις αποστολές: Να εξασφαλίσουν συνθήκες διοικητικής λειτουργίας, κοινωνικής ειρήνης και ασφάλειας, να επιβάλλουν τους όρους τους οποίους προέβλεπαν οι Συμφωνίες καταπαύσεως του πυρός του ΟΗΕ και να βοηθήσουν τον ΟΗΕ με την εξάσκηση πολιτικών λειτουργιών, όπως η αστυνόμευση και η ανασυγκρότηση της κατεστραμένης από τους εκτεταμένους βομβαρδισμούς Χώρας. Ομως η κατάσταση στο Κόσσοβο δεν εξελίχθηκε όπως αναμένετο. Τα μέλη του ΑΣΚ, τα οποία υποτίθεται ότι θα έπρεπε να αφοπλισθούν και διαλυθούν, στην πραγματικότητα εξελίχθηκαν σε ένα ισχυρό παράγοντα, ο οποίος με τη στρατιωτική του δύναμη, παρεμβαίνει και ρυθμίζει τα πολιτικά πράγματα της περιοχής. Ολο και περισσότερο οι δυνάμεις της K.FOR έχουν αρχίσει να αμύνονται, όχι τόσο εναντίον των Σερβικών θυλάκων αντιστάσεως όπως θα ήταν ενδεχομένως φυσικό, αλλά εναντίον των υποτιθέμενων πρώην συμμάχων τους, των Αλβανοφώνων του Κοσσόβου. Φαίνεται ότι τα ανταρτικά στοιχεία έχουν αποφασίσει την άσκηση βίας κατά των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων. Στρατιωτικοί αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι εξτρεμιστικά αλβανικά στοιχεία επιδιώκουν να κερδίσουν την ανεξαρτησία ενεργειών τους από τις διεθνείς αρχές του ΟΗΕ.(3)

Στα πλαίσια αυτής της εντάσεως εντάσσεται ο λιθοβολισμός ΝΑΤΟικών τμημάτων τον περασμένο Οκτώβριο στη πόλη Πέκ, ενώ σε πρόσφατες βιαιότητες στη Μιτροβίτσα τραυματίσθηκαν 17 Γάλλοι στρατιώτες, γεγονός το οποίο ανάγκασε τον διοικητή των στρατιωτικών δυνάμεων, Γερμανό στρατηγό Κλάους Ράινχαρτ να δηλώσει: «όταν το ΝΑΤΟ ήλθε στο Κόσσοβο υποτίθεται ότι θα είχε ως αποστολή να πολεμήσει εναντίον του Γιουγκοσλαβικού στρατού, στην περίπτωση κατά την οποία, ο τελευταίος εισήρχετο στην επαρχία απρόσκλητος. Τώρα, δυστυχώς είμαστε υποχρεωμένοι να πολεμούμε κατά των Αλβανών».(4)

Γεγονός αποτελεί ότι η βία στις πόλεις έχει αρχίσει να μειώνεται. Αλλά η ζωή στην ύπαιθρο κάθε άλλο παρά ασφαλής είναι. Στην νοτιοανατολική και μόνο πλευρά του Κοσσόβου, όπου είναι και ο αμερικανικός τομέας ευθύνης καταμετρήθηκαν κατά την διάρκεια των πρώτων έξη μηνών της ζωής των ειρηνευτικών στρατευμάτων στο τομέα αυτό 615 περιπτώσεις ρίψεως εχθρικών πυρών εναντίον τους, 15 επιθέσεις με όλμους, 129 επιθέσεις με χειροβομβίδες, 58 εκρήξεις κτιρίων και μέσων κοινής ωφελείας. Ο ρυθμός των φόνων στο σύνολο της επαρχίας έχει μειωθεί από 127 ανά 100.000 κατοίκους, που ήταν κατά το τέλος του πολέμου στους 23, πλην όμως οι φόνοι που διαπράττονται στις αγροτικές περιοχές έχει εκτιμηθεί ότι είναι περισσότεροι από το αντίστοιχο ρυθμό του Λος Άντζελες, μίας από τις μεγαλύτερες πόλεις του Κόσμου και με πολύ υψηλό ποσοστό εγκληματικότητας.

Σύμφωνα με τις Συμφωνίες καταπαύσεως του πυρός του Ιουνίου 1999, ο Απελευθερωτικός Στρατός Κοσσόβου (ΑΣΚ) έπρεπε να αφοπλισθεί μετά το τέλος των εχθροπραξιών. Υπάρχουν όμως σαφείς αποδείξεις ότι οι πρώην αντάρτες έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση στα κρυφά αποθέματα οπλισμού. Δύναμη 5000 ανταρτών έχει ενταχθεί στο Σώμα Προστασίας του Κοσσόβου (KPC), ένα είδος Εθνικής Φρουράς, με αποστολή κυρίως την αντιμετώπιση καταστροφών και άλλων επειγόντων περιστατικών. Οι άνδρες αυτού του Σώματος επιτρέπεται να φέρουν ελαφρύ οπλισμό και έχουν άδειες οπλοφορίας. Οι άδειες αυτές έχουν βγει σε αντίτυπα και δίδονται σε πρώην αντάρτες, όπως αναφέρει η Διεθνής Αστυνομική Δύναμη του ΟΗΕ.

Ο ΑΣΚ και η διακίνηση των ναρκωτικών

Η κακή κατάσταση που επικρατεί στο Κόσσοβο είναι εν πολλοίς, απότοκος της μη υπάρξεως αρμόδιας και υπεύθυνης κυβερνητικής μηχανής. Ο ΟΗΕ δεν είχε ποτέ ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την συγκρότηση τοπικής κυβερνήσεως. Δέκα μήνες μετά την έναρξη της ειρηνευτικής αποστολής, δεν έχει γίνει απολύτως τίποτε προς την κατεύθυνση της εγκαταστάσεως μιας υπεύθυνης τοπικής κυβερνήσεως. Σε αυτό το κυβερνητικό κενό βρήκε χώρο να ανθίσει ο ΑΣΚ. Ενώ υποτίθεται ότι έχει διαλυθεί, δύο δυνατές προσωπικότητες του πολέμου εξακολουθούν να παραμένουν στον πυρήνα της υπάρχουσας ακόμη και σήμερα δυνάμεώς του. Ο Χασκίμ Θράσι, ο οποίος ήταν ο ηγέτης της πολιτικής πτέρυγας του ΑΣΚ και έγινε στη συνέχεια το πρόσωπο επαφής με τη Δύση, ο οποίος τώρα είναι ο πλέον σημαντικός Αλβανός πολιτικός ηγέτης και ο Αγκίμ Τσέκου, ο οποίος διοικούσε τον ΑΣΚ κατά τον πόλεμο και έχει γίνει ο διοικητής των 5000 ανδρών του Σώματος Προστασίας του Κοσσόβου.

Ο ΑΣΚ είναι χρεωμένος στους βαλκανικούς οργανισμούς διακινήσεως των ναρκωτικών, οι οποίοι του προσέφεραν πριν κατά τον πόλεμο, χρήματα και όπλα. Το Κόσσοβο σήμερα είναι η καρδιά της οδού διακινήσεως της ηρωίνης από το Αφγανιστάν μέσω Τουρκίας και των Βαλκανίων, προς τη Δύση και ο ΑΣΚ ξεπληρώνει τα χρέη του προς αυτούς τους εγκληματικούς οργανισμούς. Κάθε μήνα δύο έως έξη τόνοι ηρωίνης διακινούνται από την Τουρκία προς την Ανατολική Ευρώπη, αξίας 12 φορές το βάρος τους σε χρυσό. Η οδός η οποία συνδέει τα οπιοχώραφα των Τάλιμπαν του Αφγανιστάν προς την αγορά της ηρωίνης της Δυτικής Ευρώπης υπολογίζεται ότι εγγίζει το ποσό των 400 δισεκατομμυρίων το χρόνο και αυτή η οδός ελέγχεται από τους Αλβανούς Κοσσοβάρους. Από τη βαλκανική αυτή οδό, προωθείται το 80% της καταναλώσεως ηρωίνης της Ευρώπης.

Για τον ΑΣΚ η βαλκανική αυτή οδός δεν είναι μόνο ένας τρόπος για την αποστολή ηρωίνης, αλλά και μία οδός διακινήσεως οπλισμού προς τις ασταθείς χώρες των Βαλκανίων. Οι λαθρέμποροι όπλων πωλούν ή αγοράζουν όπλα απευθείας από ή προς τους ενδιαφερομένους για διακίνηση οπλισμού από χρήματα που προέρχονται από τα έσοδα των πωλήσεων ναρκωτικών στην Αλβανία, Βοσνία, Κροατία, Μαυροβούνιο, αλλά και στην Ιταλία και την Τουρκία. Το λαθρεμπόριο όπλων στο Κόσσοβο, περιλαμβάνει πωλήσεις αντιαεροπορικών πυραύλων, κοινά τυφέκια, τυφέκια ελευθέρων σκοπευτών, όλμους, χειροβομβίδες, νάρκες κατά προσωπικού, συσκευές νυκτερινής σκοπεύσεως, όπως αυτό προκύπτει από επίσημα ΝΑΤΟικά στοιχεία.(5)

Τα οικονομικά αποτελέσματα από τη διακίνηση των ναρκωτικών είναι εμφανή. Στους βομβαρδισμένους και χωρίς πεζοδρόμια δρόμους του Κοσσόβου κυκλοφορούν, σύμφωνα με αναφορές της Ιντερπόλ περισσότερα τουλάχιστον κατά 25& αυτοκίνητα, από αυτά που υπήρχαν πριν από τον πόλεμο.

Μερικά στατιστικά στοιχεία είναι πολύ ενδιαφέροντα: για παράδειγμα, παρά το ότι οι αλβανόφωνοι αποτελούν το 1% περίπου του εκ 510 εκατομμυρίων πληθυσμού της Ευρώπης εντούτοις αποτελούν το 14% των συλληφθέντων κατά το 1977 Ευρωπαίων για διακίνηση ηρωίνης, σύμφωνα επίσης με στοιχεία της Ιντερπόλ. Η κατά μέσο όρο ποσότητα ηρωίνης η οποία κατασχέθηκε σε χέρια ευρωπαίων λαθρεμπόρων ήταν δύο γραμμάρια. Οι συλληφθέντες για τον ίδιο λόγο Αλβανοί κατείχαν κατά μέσο όρο 120 γραμμάρια ηρωίνης.

Η πραγματικότητα της διακινήσεως των ναρκωτικών ήταν και είναι γνωστή στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, όπως και ο ρόλος του ΑΣΚ στην κατάσταση αυτή. Δύο χρόνια πριν από την έναρξη του πολέμου στο Κόσσοβο, η Υπηρεσία Διώξεως Ναρκωτικών των ΗΠΑ ανέφερε στην αμερικανική Κυβέρνηση ότι οι οργανώσεις των αλβανοφώνων του Κοσσόβου ήταν «οι δεύτεροι μετά τις τουρκικές συμμορίες στη διαβάθμιση των λαθρεμπόρων διακινήσεως ναρκωτικών».(6)

Σήμερα, το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα που είχε πριν την έναρξη των επιχειρήσεων το 1999, ήτοι λαθρεμπόριο, εγκληματικότητα και βία, τα οποία υπάρχει κίνδυνος να διασπαρθούν σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων. Η ένταση μεταξύ των Σέρβων και των Αλβανών θέτει υπό δοκιμασία το Μαυροβούνιο και τη Σερβία στην όση έχει απομείνει Νέα Γιουγκοσλαβία. Η Συμμαχία πρέπει όχι μόνο να περιχαρακώσει τα προβλήματα αυτά μέσα στο Κόσσοβο, αλλά να προλάβει και την αναθέρμανση του πολέμου μεταξύ των Γιουγκοσλαβικών στρατιωτικών δυνάμεων και των Αλβανών του ΑΣΚ. Το Μαυροβούνιο απειλεί να γίνει η επόμενη θερμή εστία συγκρούσεων στα Βαλκάνια μετά το Κόσσοβο. Ο Μαυροβούνιος Πρόεδρος Μίλο Ντιουγκάνοβιτς ανάγγειλε ότι η Δύση είναι έτοιμη να παρέξει βοήθεια στο Μαυροβούνιο στην περίπτωση που θα εδέχετο Σερβική επίθεση.

Η επόμενη κίνηση του ΝΑΤΟ

Το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει ένα δίλημμα. Ή να πάρει στα χέρια του τον έλεγχο της καταστάσεως στο Κόσσοβο, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αυξήσει τα στρατεύματα του και επομένως την παρουσία του σε αυτό και να έλθει σε αναπόφευκτη σύγκρουση με τους μέχρι πρότινος συμμάχους του, τον ΑΣΚ ή η Συμμαχία θα πρέπει να αποδεχθεί το ρόλο του προστάτη των ανταρτών, πράγμα που σημαίνει ότι ουσιαστικά θα παραχωρήσει την αρχή στους αλβανόφωνους Κοσσοβάρους. Στην περίπτωση αυτή οι αντάρτες του ΑΣΚ, θα αναλάβουν την διακυβέρνηση της επαρχίας, με τον τρόπο που τους εξυπηρετεί.

Αποχώρηση του ΝΑΤΟ από το Κόσσοβο κατά την παρούσα φάση των εξελίξεων δεν διαφαίνεται. Σε περίπτωση αποχωρήσεως των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων είναι ενδεχόμενο να έχουμε την είσοδο Γιουγκοσλαβικών δυνάμεων στην επαρχία με αποτέλεσμα την επανέναρξη των εχθροπραξιών.

Από την άλλη πλευρά η αύξηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ δε φαίνεται να είναι επιθυμητή από τα μέλη της Συμμαχίας.

Για την εξάσκηση ουσιαστικού ελέγχου από το ΝΑΤΟ απαιτείται η αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας του, όπως και η επανεξέταση των συμμαχιών και των πολιτικών ισορροπιών του στην περιοχή. Οι εκτιμήσεις και οι ενδείξεις που υπάρχουν οδηγούν στην πεποίθηση ότι η Δύση για πολύ χρόνο ακόμη θα διαδραματίσει τον ρόλο του ενδιάμεσου στις διενέξεις μεταξύ των αλβανοφώνων ηγετών Ιμπραήμ Ρουγκόβα και Χασκίμ Θράσι.

Κατά την τελευταία επίσκεψη του Αμερικανού απεσταλμένου στο Κόσσοβο Τζέημς Ρούμπιν πραγματοποιήθηκε συνάντησή του με τον Ιμπράημ Ρουγκόβα. Ήταν η πρώτη επίσημη επαφή υψηλόβαθμου Αμερικανού με τον Ρουγκόβα μετά από ένα χρόνο, όταν η Δύση, στην ουσία εγκατέλειψε τον τελευταίο για να στραφεί προς τους ηγέτες των ανταρτών του ΑΣΚ. Η προοπτική αλλαγής πολιτικής είναι επικίνδυνη. Ο ΝΑΤΟ πρέπει να συγκρουσθεί με τον ΑΣΚ, διακινδυνεύοντας περισσότερη βία και ίσως εφιαλτικές εξελίξεις.

Η δεύτερη επιλογή για το ΝΑΤΟ είναι ακόμη πιο επικίνδυνη. Να εμπιστευθεί τις τύχες του Κοσσόβου στον ΑΣΚ. Στην περίπτωση αυτή η Συμμαχία θα παραχωρήσει στην Αλβανική πολιτική ηγεσία, με τη συμμετοχή ίσως μερικών Σέρβων, οι οποίοι θα τοποθετηθούν σε κυβερνητικές θέσεις προκειμένου να εικονογραφούν την αναγκαία για λόγους εξωτερικής προβολής, πολυεθνική δια κυβέρνηση – τον πολιτικό και πολιτειακό έλεγχο. Αλλά στην πραγματικότητα ο ΑΣΚ θα διατηρεί το πάνω χέρι. Ίσως δε να έχουμε και απόσχιση της επαρχίας από το Γιουγκοσλαβικό Κράτος, δίνοντας έτσι την κίνηση που απαιτείται για τη λειτουργία του «Βαλκανικού ντόμινο». Και τα στρατεύματα της Συμμαχίας θα παραμείνουν για να υποστηρίζουν οτιδήποτε οι πρώην αντάρτες θα επέλεγαν να δημιουργήσουν.

Οποιαδήποτε λύση και αν επιλεγεί από το ΝΑΤΟ, ένα είναι το αδιάψευστο γεγονός. Ότι το λεχθέν από Έλληνα στρατιωτικό ηγέτη προς τους Αμερικανούς συναδέλφους του, όταν ρωτήθηκε για αυτό, ότι «στη Γιουγκοσλαβική κρίση μπορείτε να μπείτε από πολλές εισόδους, δεν θα βρείτε όμως καμία ανοικτή για να βγείτε από αυτή» είναι μία αδιάψευστη πραγματικότητα, την οποία τώρα ο ΝΑΤΟ πληρώνει.

------------------------

(1) Διεθνές Νομισματικό Ταμείο: Ο ρόλος του στην αναδιοργάνωση του Κοσσόβου.

(2) Για την οικονομία του άρθρου, θα αναφέρεται εφεξής ως ΑΣΚ.

(3) Ανάλυση Ινστιτούτου Stratfor της 3 Μαρτίου 2000.

(4) Δηλώσεις Ανωτάτου στρατιωτικού διοικητού ΝΑΤΟ στο Κόσσοβο το Φεβρουάριο 2000.

(5) Έκθεση του ΝΑΤΟ η οποία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ουάσιγκτων Πόστ τον Ιούνιο του 1999.

(6) Αναφορά της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διώξεως Ναρκωτικών (US Drug Enforcement Agency) έτους 1998.
 

http://www.antibaro.gr