Από τα Ιμια και την παράδοση Οτσαλάν η ελληνική εξωτερική πολιτική προσαρμόζεται σε ό,τι απαιτεί η Τουρκία. Στο ελληνοτουρκικό οικονομικό φόρουμ της Κωνσταντινούπολης ο Ερντογάν έθεσε ξανά δημόσια θέμα τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα, παρουσία του Ελληνα πρωθυπουργού. Ο στόχος για πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. έχει εξασθενήσει σοβαρά. Ωστόσο, η Αγκυρα - με την ιδιότυπη συνύπαρξη ισλαμοεκσυγχρονιστών-κεμαλιστών - έχει ένα νεοοθωμανικό στρατηγικό σχεδιασμό. Πραγματοποιεί στρατιωτική εισβολή απροσδιόριστης διάρκειας - στο Βόρειο Ιράκ στο όνομα της καταπολέμησης τρομοκρατών. Επιδιώκει μια στρατηγική περικύκλωση της Ελλάδας, από την Κύπρο μέχρι τα Βαλκάνια, ώστε να πετύχει την πλήρη υποταγή της. Στο σχεδιασμό αυτόν τα Σκόπια αποτελούν σπουδαίο τμήμα της τουρκικής στρατηγικής. Συνεχίζοντας μια εχθρική έναντι της Ελλάδας στάση, συνιστούν χρήσιμο στην Αγκυρα αντιπερισπασμό. Γιαυτό η τελευταία κάνει μεθοδικές κινήσεις διείσδυσης στα Σκόπια και επηρεασμού τους.
Η τακτική της ελλαδικής πολιτικής ηγεσίας στο Σκοπιανό, από το 1992 και μετά, ήταν κυκεώνας. Αφενός, απέρριπτε το να συμπεριληφθεί ο όρος Μακεδονία στην ονομασία των Σκοπίων, αφετέρου αποδεχόταν τη διεθνή λειτουργία τους ως Μακεδονία. Επί πλέον, η Ελλάδα χορηγεί στα Σκόπια τεράστια δωρεάν οικονομική βοήθεια, ενώ κρατικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν υλοποιήσει εκεί μεγάλες επενδύσεις (οι Ελληνες είναι οι μεγαλύτεροι επενδυτές στη χώρα). Η διάλυση του κρατιδίου θα δημιουργούσε ένα διαφορετικό πρόβλημα. Με την ενίσχυση ενός αλβανικού και βουλγαρικού αλυτρωτισμού, θα ευνοούσε μια αναβίωση της ελληνοβουλγαρικής αντιπαράθεσης για τη Μακεδονία. Η απομόνωση της Ελλάδας από τη βαλκανική ενδοχώρα της θα την καθιστούσε ευκολότερα χειραγωγήσιμη στην υλοποίηση των επιδιώξεων των διαφόρων σχεδιαστών του ευρύτερου γεωπολιτικού συστήματος (και της Τουρκίας).
Η αναγνώριση από την Ελλάδα της ΠΓΔΜ ως Μακεδονίας θα συνιστούσε απόλυτη παράδοση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της και χαριστική προσφορά της ελληνικής μακεδονικής κληρονομιάς σε μη Ελληνες. To εθνικώς ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να καταρριφθεί η κρατική ιδεολογία των Σκοπίων περί διαμελισμένης μακεδονικής πατρίδας. Η ρίζα του προβλήματος είναι η ονομασία. Τα άλλα (αλυτρωτική προπαγάνδα, χρήση συμβόλων κ. ά.) είναι δευτερογενή. Ποιες λύσεις υπήρχαν στο ζήτημα; Η μία είναι η αναγνώριση της ΠΓΔΜ ως έχει ή η λεγόμενη διπλή ονομασία. Μια δεύτερη είναι η απόρριψη κάθε λύσης από την Ελλάδα, η αναγνώριση του κρατιδίου από τον ΟΗΕ και η προσδοκία πιθανής αποσύνθεσής του. Η τρίτη είναι μια συμφωνία που να περιλαμβάνει όνομα με σύνθετο προσδιορισμό για την ΠΓΔΜ στο σύνολο των διεθνών σχέσεών της.
Ηδη εξελίσσεται πυρετώδες διπλωματικό παρασκήνιο σε Αθήνα, Σκόπια και ΟΗΕ επί των προτάσεων Νίμιτς. Ορισμένα σημερινά πραγματικά δεδομένα: α) Το όνομα Μακεδονία αποτελεί όχημα του αλυτρωτισμού των Σκοπίων, στον οποίο έχει επενδύσει σημαντικό τμήμα της σκοπιανής ελίτ. Χωρίς τον όρο Μακεδονία, η ταυτότητα των Σλαβομακεδόνων είναι θολή, ενώ δεν μπορούν να προβάλουν εδαφικές διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας. β) Κάποιος καλοπροαίρετος θα πίστευε ότι αρκεί στα Σκόπια το όνομα να περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία. Όμως, παρόλο που τα Σκόπια κινδυνεύουν με αποσταθεροποίηση, οι γιάπηδες κυβερνώντες τους υιοθετούν ακραία αδιάλλακτη στάση. Απορρίπτουν όλες τις προτεινόμενες ονομασίες αλλά και τη μετονομασία του αεροδρομίου Μέγας Αλέξανδρος. γ) Ακόμα και μια συμφωνημένη λύση όπως η παραπάνω είναι αβέβαιο ότι θα επιτρέψει την επιβίωση του κρατιδίου. Σε περίπου τρεις δεκαετίες πλειοψηφία εκεί θα αποτελούν οι Αλβανοί. δ) Οι πολίτες της Ελλάδας (σε επανειλημμένες δημοσκοπήσεις) αντιτίθενται, σε ποσοστό 75-80% και άνω σε κάθε υποχώρηση στα Σκόπια. Όπως, αντιτίθενται και στην άνευ όρων πρόοδο των ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων και στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Οι ΗΠΑ επείγονται να ρυθμίσουν γρήγορα την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, πριν ξαναρχίσουν αλληλοσφαγές μεταξύ Αλβανών και Σλάβων της χώρας αυτής. Αλλά, αξιοποίηση της δυσχερούς θέσης των Σκοπίων προυποθέτει καθαρή διαπραγματευτική τακτική της Αθήνας. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν ορισμένα όρια πέραν των οποίων η Ελλάδα δεν μπορεί να αποδεχθεί καμμιά υποχώρηση ή/και συζήτηση. Πρώτον, πρέπει η Αθήνα να διακηρύξει ανοιχτά ότι θεωρεί απαράδεκτη την αρχή της διπλής ονομασίας (χρησιμοποίηση από την ΠΓΔΜ διαφορετικών ονομάτων στους διεθνείς οργανισμούς και στις διμερείς διεθνείς σχέσεις της). Δεύτερον, η Ελλάδα πρέπει να διακηρύξει ότι αποδέχεται ως βάση συζήτησης την τρίτη από τις παραπάνω λύσεις: αποκλειστικά και μόνο σύνθετες ονομασίες που αποτελούνται από τον όρο Μακεδονία με αναπόσπαστο γεωγραφικό ή ποιοτικό προσδιορισμό και αποκήρυξη κάθε αλυτρωτικής δραστηριότητας από την πλευρά των Σκοπίων. Το κράτος των Σλαβομακεδόνων θα μπορούσε να λέγεται Ανω Μακεδονία ή Βόρεια Μακεδονία. Μια τέτοια λύση δεν είναι ικανοποιητική για τον ελληνισμό, ούτε εύκολο να επιτευχθεί. Δεν θα εξαφανίσει τα προβλήματα και η αντιπαράθεση θα συνεχιστεί για χρόνια. Ισως αυτό μπορεί να γίνεται με τις μικρότερες δυνατές απώλειες για τα ελληνικά συμφέροντα. Αν τα Σκόπια δεν αποδέχονται μια τέτοια λύση ας μη τα αναγνωρίσει ποτέ η Ελλάδα. Σαυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση οφείλει μεθοδικά να κάνει κατανοητές στην διεθνή κοινή γνώμη καθώς και στις ΗΠΑ και την Ε.Ε. την επιδίωξη των Σκοπίων να μονοπωλήσουν τη Μακεδονία. Τέλος, δεδομένου ότι καμμιά λύση δεν μπορεί να γίνει δεκτή εναντίον της ελεύθερα εκφρασμένης βούλησης του ελληνικού λαού, ας κληθεί αυτός να αποφασίσει με δημοψήφισμα.
Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις. Για το αν η πραγματοποίηση τoυ οράματος της Μεγάλης Αλβανίας γίνεται πλέον εφικτή εκφράζονται διιστάμενες απόψεις. Όμως, η Κοσόβα μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για άλλες περιοχές με αποσχιστικές τάσεις. Το ζήτημα του Κοσόβου και τα συνδεόμενα με αυτό ζητήματα του μέλλοντος της Σερβίας, της ΠΓΔΜ κτλ. θα έπρεπε να ενθαρρύνουν την Ε.Ε. να αναπτύξει πανευρωπαϊκή στρατηγική, μη περιοριζόμενη στους καλούς μαθητές της μετάβασης. Η Ε.Ε. όφειλε να αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως αυτόνομο παίκτη, όχι ως υπεργολάβο των ΗΠΑ. Αλλά το διεθνές σύστημα στροβιλίζεται στην δίνη των αιτιών πολέμου. Στη διεθνή πολιτική αποτυπώνεται η διαρκής διαρκής διαπάλη των ισχυρών κρατών για μερίδιο της παγκόσμιας ισχύος. Θα χρειαζόταν σχεδιασμένη - υπό το φως των ιστορικών διδαγμάτων και της σύγχρονης γεωπολιτικής -, συνολική ελληνική στρατηγική:
Α) Βάση της: η αποτρεπτική ισχύς και η δημιουργία ευνοïκού συσχετισμού δυνάμεων καθώς και η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο, στα δικαιώματα των λαών. Β) Η επίλυσή του Κυπριακού - πρόβλημα εισβολής και κατοχής - μπορεί να προκύψει ως προïόν στενής στρατηγικής συνεργασίας και συντονισμού Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Απαιτούνται σχεδιασμένες ενέργειες στη βάση των αποφάσεων και ψηφισμάτων του ΟΗΕ (αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής και των εποίκων, εφαρμογή των τριών ελευθεριών) και με πλήρη σεβασμό του κοινοτικού κεκτημένου. Γ) Προώθηση μιας συνεργασίας των λαών και κρατών της Ν/Α Ευρώπης, αυτοτελώς και στα πλαίσια της Ε.Ε., με πνεύμα αμοιβαίας κατανόησης, συνοίκησης, αλληλεγγύης, ώσμωσης των διαφορετικών πολιτισμικών οντοτήτων.
Δ) Προβολή συγκεκριμένων όρων για την έγκριση από την Ε.Ε. της προόδου των ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων, με την απειλή αποκλεισμού της ένταξής της. Ε) Διοργάνωση δημοψηφισμάτων: 1) Aμεσα αναφορικά με την ονομασία της ΠΓΔΜ, την αναγνώρισή της από την Ελλάδα και τη στάση μας έναντι της ένταξής της στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. 2) Σχετικά με την έγκριση από την Ελλάδα της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. ΣΤ)) Η αναχαίτισή του κινδύνου του αλβανικού μεγαλοïδεατικού εθνικισμού περνάει από την ισχυροποίηση της ελληνικής κοινότητας της Βορείου Ηπείρου και την ανάδειξη της αυτονομίας της.
Ζ) Εξακολουθούμε να απαιτούμε από την Τουρκία τα στρατιωτικά αεροσκάφη της να συμμορφώνονται με τους κανόνες Εναέριας Κυκλοφορίας, που θεσπίζει το υπεύθυνο για την αεροναυσιπλοΐα στο Αιγαίο FIR Αθηνών. Η) Διεκδίκηση αποκατάστασης των περιουσιακών δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης και δημιουργίας συνθηκών ασφάλειας για την επιστροφή της μειονότητας, καθώς και στην Ιμβρο και την Τένεδο. Διαμόρφωση ειδικού νομικού καθεστώτος προστασίας των πολιτιστικών/θρησκευτικών Μνημείων και Ιδρυμάτων στην Τουρκία και σε άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής όπου επιβίωσαν τα δημιουργήματα του ελληνικού-ρωμαïκού πολιτισμού.
Θεόδωρος Μπατρακούλης,
Δρ Γεωπολιτικής
theothessalian@hotmail.com
