ΠΟΙΟΣ ΘΕΛΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ;
[Τύπος της Κυριακής 17.11.2002 - Αντίβαρο 15.11.2002]
Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμων
Ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Διετέλεσε Πρόεδρος της Γαλλίας κατά την περίοδο 1974- 1981 και τώρα προεδρεύει της Συντακτικής Συνελεύσεως, η οποία προετοιμάζει το σχέδιο Συντάγματος για την Ευρώπη των 25, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την διεύρυνσή της. Σε συνέντευξή του στην Γαλλική εφημερίδα LE MONDE της 8ης Νοεμβρίου 2002 ο Ντ’ Εσταίν δηλώνει κατηγορηματικά ότι η Τουρκία δεν πρέπει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα επιχειρήματά του είναι κυρίως δημογραφικά και πολιτιστικά. Δημογραφικά, διότι υπενθυμίζει ότι αν η Τουρκία γίνει πλήρες μέλος θα έχει τον μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ένωση και την μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο. Πολιτιστικά, διότι θεωρεί ότι η Τουρκία ανήκει σε μιαν άλλη κουλτούρα, μιά πολιτιστική παράδοση περισσότερο ασιατική παρά ευρωπαϊκή. Άλλωστε, λέει ο Γάλλος πολιτικός, ακόμη και η πρωτεύουσά της, η Άγκυρα, βρίσκεται στην Ασία, όχι στην Ευρώπη. Η Ενωμένη Ευρώπη θα περιλαμβάνει μετά την διεύρυνση 25 μέλη και θα έχει ανοικτή πόρτα για άλλα δύο, τονίζει ο Ντ’ Εσταίν, εννοώντας την Ρουμανία και την Βουλγαρία. Για την Τουρκία ούτε συζήτηση!
Βεβαίως υπήρξαν ευρωπαίοι αξιωματούχοι που διεφώνησαν αμέσως με τις θέσεις αυτές θυμίζοντας ότι με την συμφωνία του Ελσίνκι του Δεκεμβρίου 1999 η Τουρκία είναι και επισήμως υποψήφιο μέλος της Ευρ. Ενώσεως. Όμως οι επιφυλάξεις για την τουρκική ένταξη έχουν ακουστεί και από άλλα χείλη. Προ ολίγων ετών ο πρώην Καγκελλάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Σμιτ έγραψε σε ένα βιβλίο του ότι η Τουρκία δεν πρέπει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι είναι χώρα μουσουλμανική. Προφανώς ο Σμιτ πιστεύει ότι πρέπει να διατηρηθεί ο Χριστιανικός χαρακτήρας της Ευρώπης και δεν είναι ο μόνος. Όταν συνετάγη η Χάρτα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Νίκαια, ακούστηκε η διαμαρτυρία του Ζάκ Ντελόρ και άλλων ευρωπαίων πολιτικών γιατί δεν αναφέρονται ρητά στο προοίμιο οι Χριστιανικές ρίζες της Ευρώπης. Για όλους εκείνους που πιστεύουν σ’ αυτές τις Χριστιανικές ρίζες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα Χριστιανοδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης, η Τουρκία δεν έχει θέση σε μια διευρυμένη Ευρώπη του μέλλοντος.
Εδώ και πολλά χρόνια είναι κοινό μυστικό ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας ως πλήρους μέλους. Επί παραδείγματι η Γερμανία δεν θα ήθελε να κατακλυσθεί από δέκα εκατομμύρια ανέργους Τούρκους, οι οποίοι θα κυκλοφορούν ελεύθερα και θα διασχίζουν τα σύνορα ως ευρωπαίοι πολίτες. Ήδη οι Γερμανοί προβληματίζονται με τα δύο εκατομμύρια Τούρκων που έχουν στην χώρα τους και οι οποίοι γκετοποιούνται και δεν εντάσσονται στην γερμανική κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Αλλά και το πρόβλημα της θρησκευτικής διαφοροποιήσεως φοβίζει πολλούς, απλώς ο Χέλμουτ Σμίτ είχε το θάρρος να το φωνάξει δυνατά. Το ενδιαφέρον είναι ότι όλες αυτές οι επιφυλάξεις των εταίρων μας μέχρι τώρα δεν ακούγονταν , διότι είχαν την Ελλάδα να στέκεται αντίθετη προς την τουρκική ένταξη. Όμως μετά την συμφωνία του Ελσίνκι , του Δεκεμβρίου 1999, η χώρα μας απέσυρε επισήμως την αντίθεσή της κερδίζοντας, στα χαρτιά τουλάχιστον, την υπόσχεση των εταίρων για ένταξη της Κύπρου στο « πρώτο κύμα» της διεύρυνσης. Τώρα μάλιστα η σημερινή ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ως ο φανατικότερος υποστηρικτής της τουρκικής εντάξεως με την φρούδη ελπίδα ότι έτσι θα γίνει πιο ήπια η τουρκική στάση στο Κυπριακό. Έτσι αναγκάζονται σιγά - σιγά να εκφράζονται δημοσίως κατά της τουρκικής ένταξης διάφορες ευρωπαϊκές φωνές, οι οποίες μέχρι τώρα εκαλύπτοντο πίσω από το ελληνικό βέτο!
Ο φόβος πολλών, τον οποίο εκφράζει σαφώς και ο Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν, είναι μήπως το παράδειγμα της Τουρκίας θελήσουν να ακολουθήσουν και άλλες μουσουλμανικές χώρες. Άλλωστε ο βασιλιάς του Μαρόκου έχει εκδηλώσει ήδη σχετικό ενδιαφέρον. Και φυσικά θα είναι παράλογο να αποκλείονται μεγάλες χώρες με Χριστιανική καί μάλιστα Ορθόδοξη παράδοση, όπως η Ρωσία, και να αρχίσουν να εντάσσονται μουσουλμανικές. Όσο κι αν η σημερινή Ευρώπη διακρίνεται για την μείωση των εκκλησιαζομένων και για το μεγάλο ποσοστό αθέων και θρησκευτικώς αδιαφόρων πολιτών, ο φόβος έναντι του Ισλάμ έστω και του μετριοπαθούς παραμένει έντονος ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001.
Το ερώτημα πάντως που δεν μπορεί μονολεκτικά να απαντηθεί είναι: Είμαστε βέβαιοι ότι το τουρκικό κατεστημένο θέλει πράγματι την ένταξη της Τουρκίας ως πλήρους μέλους; Προσωπικά αμφιβάλλω. Μπορεί μερικοί επιχειρηματίες και δυτικοσπουδασμένοι πανεπιστημιακοί να επιθυμούν ειλικρινά τον εξευρωπαϊσμό της Τουρκίας, αλλά οι στρατιωτικοί που χαράσσουν την εξωτερική πολιτική μάλλον φοβούνται την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους. Διότι αν υποχρεωθεί η Τουρκία να εφαρμόσει πλήρως την ευρωπαϊ κή νομοθεσία περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τότε θα εμφανισθούν δυναμικά οι πολλές και υπαρκτές μειονότητες του γειτονικού μας κράτους και θα κινδυνεύσει η Τουρκία να... διαλυθεί. Γι’ αυτό το πιθανότερο είναι να παραμείνει για πολλά χρόνια η Τουρκία υποψήφια για την Ευρώπη, αλλά να μην εντάσσεται. Αυτή η ενδιάμεση κατάσταση εξυπηρετεί όλους. Η μεν Τουρκία θα λαμβάνει τα ευρωπαϊκά κονδύλια που δικαιούται ως υποψηφία, οι δε Ευρωπαίοι θα αποφεύγουν όλες τις δυσάρεστες συνέπειες μιας τουρκικής εντάξεως. Οι δηλώσεις του Ντ’ Εσταίν ίσως αποδειχθούν προφητικές.
Κ.Χ. 9/ 11/ 2002