Οἱ ἑλληνοαλβανικὲς σχέσεις καὶ ἡ ἑλληνικὴ μειονότητα μετὰ τὴν 12η Ἰουνίου.
Μία πρόταση πολιτικῆς

Φάνης Μαλκίδης
Λέκτορας στὸ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Ἀντίβαρο, Ἰούνιος 2006

Ἡ ὑπογραφή, τὴν 12η Ἰουνίου, στὸ Λουξεμβοῦργο, τῆς Συμφωνίας Σταθεροποίησης καὶ Σύνδεσης (ΣΣΣ) μεταξὺ Ἀλβανίας καὶ Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης (ΕΕ), τὴν ὁποία συνυπέγραψαν ὁ πρωθυπουργὸς τῆς Ἀλβανίας Σαλὶ Μπερίσα, ὁ Εὐρωπαῖος Ἐπίτροπος ἁρμόδιος γιὰ τὴ Διεύρυνση Ὀλι Ρὲν καὶ οἱ ΥΠΕΞ τῶν χωρῶν μελῶν τῆς ΕΕ, ἀνοίγει ἕναν νέο κύκλο στὶς ἑλληνοαλβανικὲς σχέσεις καὶ τὴν Ἀλβανία.
Ἀπὸ τὴ μεριὰ τοῦ ὁ Σ. Μπερίσα ἔκανε λόγο γιὰ «ἱστορικὴ καὶ εὐλογημένη ἡμέρα» γιὰ τὴ χώρα του καὶ πρόσθεσε ὅτι «τὸ κείμενο αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν πιὸ σοβαρὴ συμφωνία -στὴ σύγχρονη ἱστορία- ποὺ ὑπέγραψε ἡ Ἀλβανία μὲ τὸν δυτικὸ πολιτισμό».

Ο Σ. Μπερίσα εὐχαρίστησε θερμὰ τὴν ΕΕ καὶ χαρακτήρισε τὴν ἡμέρα αὐτὴ ὦς «τὴ μεγάλη ἡμέρα τῆς ἐπιστροφῆς τῶν Ἀλβανῶν στὴν οἰκογένεια τῶν δυτικῶν χωρῶν».

Γιὰ τοὺς μὴ γνωρίζοντες ἡ ΣΣΣ, ἀποτελεῖ ἐργαλεῖο τῆς Διαδικασίας Σταθεροποίησης καὶ Σύνδεσης (ΔΣΣ), ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἕνα ὄργανο ἄσκησης πολιτικῆς της Ε.Ε., στὴν περιοχὴ τῶν Δυτικῶν Βαλκανίων (Ἀλβανία, Βοσνία - Ἐρζεγοβίνη, Κροατία, π.Γ.Δ.Μ., Σερβία, Μαυροβούνιο) μὲ κεντρικὸ στόχο τὴ μελλοντικὴ ἔνταξη τῶν βαλκανικῶν κρατῶν στὶς εὐρωπαϊκὲς δομές, προσπάθεια ποὺ ἀποβλέπει στὴ σταθεροποίηση καὶ τὴν οἰκονομικὴ ἀνάκαμψη τῆς περιοχῆς σὲ ὅλους τους τομεῖς.

Δυὸ εἶναι οἱ βασικοὶ ἄξονες δράσης τῆς Δ.Σ.Σ:
ἅ) ἡ προσέγγιση τῶν χωρῶν τῆς περιοχῆς στὴν Ε.Ε. καὶ
β) ἡ προσέγγιση νὰ γίνει ὑπὸ ὄρους (αἱρεσιμότητα), ὄπως ὁ σεβασμὸς τοῦ διεθνοῦς δικαίου, τοῦ κράτους δικαίου, τῶν δημοκρατικῶν ἀρχῶν, τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ τῶν ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ, ἡ ἐμπέδωση τῆς ἐλεύθερης οἰκονομίας τῆς ἀγορᾶς κλπ. Τὰ πλεονεκτήματα ἀπὸ τὴ δράση τῆς Δ.Σ.Σ., γιὰ τὶς χῶρες τῆς περιοχῆς, θὰ κλιμακώνονται κατὰ σειρὰ σπουδαιότητας, ὦς ἑξῆς :
1. Ἐμπορικὸ καθεστὼς προτίμησης μὲ τὴ μορφὴ τῶν αὐτόνομων ἐμπορικῶν μέτρων,
2. Ἔνταξη στὸ χρηματοδοτικὸ πρόγραμμα CARDS
3. σύναψη Συμφωνιῶν Σταθεροποίησης καὶ Σύνδεσης
Τὰ βασικὰ στοιχεῖα ποὺ συνθέτουν τὸ περιεχόμενο τῶν Σ.Σ.Σ., εἶναι:
-ἡ θεσμοθέτηση πολιτικοῦ διαλόγου,
-ἡ ἀπαρίθμηση τῶν ὑποχρεώσεων τῆς συμβαλλόμενης χώρας
-ἡ αἱρεσιμότητα, θεσμοθέτηση περιφερειακῆς συνεργασίας μὲ τὶς ἄλλες χῶρες τῆς περιοχῆς,
-ἡ σταδιακὴ ἐγκαθίδρυση ζώνης ἐλευθέρων συναλλαγῶν μὲ τὴν Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης ἐλεύθερης κυκλοφορίας ἐργαζομένων, κεφαλαίων καὶ ὑπηρεσιῶν, ἐνῶ ὑπάρχει ἐπίσης εἰδικὸ κεφάλαιο Δικαιοσύνης καὶ Ἐσωτερικῶν ὑποθέσεων, θεσμοθετήσεως συνεργασίας σὲ διάφορους τομεῖς ὄπως παιδεία, περιβάλλον, τουρισμός, ἐπενδύσεις, πολιτισμός, μεταφορές, ἐνέργεια κλπ

Παράλληλα ἡ Ε.Ε., δίνει τὴ δυνατότητα πρόσβασης τῶν χωρῶν τῶν Δυτικῶν Βαλκανίων σὲ προγράμματα (Tempus, Socrates-Erasmus κ.λ.π.) κατὰ τὸ πρότυπο τῶν ὑποψηφίων χωρῶν, ἐνῶ θεσπίζει σειρὰ μέτρων γιὰ ἀναβαθμισμένη ὑποστήριξη οἰκοδόμησης θεσμῶν ὄπως, ἡ ἐπέκταση τοῦ θεσμοῦ τῶν διδυμοποιήσεων καὶ τῆς δράσης τοῦ προγράμματος Technical Assistance Information Exchange Office, τὴ δυνατότητα συμμετοχῆς ἐταιριῶν Δυτικῶν Βαλκανίων σὲ διαγωνισμοὺς τῶν προγραμμάτων PHARE, ISPA, SAPARD, TACIS MEDA, τὴν προσχώρηση τῶν χωρῶν τῆς περιοχῆς στὸν «Εὐρωπαϊκὸ Χάρτη γιὰ τὶς Μικρομεσαῖες Ἐπιχειρήσεις», καθὼς καὶ τὴν ἔναρξη τακτικοὺ οἰκονομικοῦ διαλόγου κάθε χώρας τῆς περιοχῆς μὲ τὴν Ε.Ε. Βαρύνουσας σημασίας εἶναι καὶ τὸ ζήτημα τῶν θεωρήσεων (visas) καὶ τὸ Εὐρωπαϊκὸ Συμβούλιο ἔχει ἐγκρίνει τὴν προώθηση τοῦ θέματος τῆς φιλελευθεροποίησης τῶν θεωρήσεων, ὁρίζοντας παράλληλα, ὦς προϋπόθεση, τὴν υἱοθέτηση μεγάλων μεταρρυθμίσεων ἐκ μέρους τῶν χωρῶν τῆς περιοχῆς (Ἀνθρώπινα καὶ μειονοτικὰ δικαιώματα). Ἐπιπλέον ἡ Ε.Ε., ἔχει χορηγήσει στὶς χῶρες τῶν Δυτικῶν Βαλκανίων ἀπὸ τὸ Σεπτέμβριο τοῦ 2000, καθεστὼς ἀσύμμετρης ἐμπορικῆς φιλελευθεροποίησης, δηλαδῆ ἔχει καταργήσει μονομερῶς τοὺς δασμοὺς γιὰ τὰ προϊόντα τῶν χωρῶν τῆς περιοχῆς ποὺ εἰσάγονται στὴν Ε.Ε., μὲ στόχο νὰ ἐνθαρρυνθοῦν οἱ ἐξαγωγές τους στὴν ἀγορὰ τῆς Ε.Ε., καὶ ἔτσι νὰ ἐνδυναμωθεῖ ἡ οἰκονομία τους.

Συνεπῶς ἐπειδὴ ἡ Ἀλβανία μὲ τὴν ὑπογραφὴ τῆς ΣΣΣ ἀπὸ τὴν μία μεριὰ θὰ λάβει μεγάλη οἰκονομικὴ βοήθεια καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη δεσμεύεται γιὰ ἀλλαγὲς στὸ τρωτό της σημεῖο, τὰ ἀνθρώπινα καὶ μειονοτικὰ δικαιώματα, ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση καὶ τὰ ἑλληνικὰ κόμματα ὀφείλουν νὰ θέσουν τὸ ζήτημα τῆς προστασίας τῆς ἑλληνικῆς μειονότητας στὴν Ἀλβανία, ὦς κυρίαρχο θέμα στὶς διαπραγματεύσεις μὲ τὴν ΕΕ, ὦς ζήτημα ἐξέλιξης ἢ ὄχι τῆς Συμφωνίας Σταθεροποίησης καὶ Σύνδεσης.

Ἐξάλλου ἤδη ἀπὸ τὸ 2003 ἡ ΕΕ ἔχει καλέσει τὴν Ἀλβανία νὰ ἀναλάβει μὲ ὑπευθυνότητα τὴν ἐκπλήρωση ὅλων τῶν ὅρων αἱρεσιμότητας τῆς ΔΣΣ, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγεται καὶ ὁ πλήρης σεβασμὸς καὶ προστασία τῶν δικαιωμάτων τῆς ἑλληνικῆς ἐθνικῆς μειονότητας, τονίζοντας ὅτι ἡ πρόοδος στὶς διαπραγματεύσεις καὶ ἡ προσέγγιση τῆς Ἀλβανίας στὴν Ε.Ε., θὰ ἐξαρτηθεῖ ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὴν ἱκανότητά της νὰ ἀνταποκριθεῖ στὶς ὑποχρεώσεις ποὺ ἔχει ἀναλάβει.

Συμπερασματικά, ὁ κυριότερος στόχος τῆς Ἑλλάδα σὲ σχέση μὲ τὴν εὐρωπαϊκὴ προοπτικὴ τῆς Ἀλβανίας θὰ πρέπει νὰ εἶναι ὁ σεβασμὸς καὶ ἡ πλήρης ἄσκηση τῶν δικαιωμάτων τῆς ἑλληνικῆς μειονότητας. Κανείς, ἰδιαίτερα τώρα, δὲν νομιμοποιεῖται νὰ ἀπεμπολήσει δικαιώματά του Ἑλληνισμοῦ στὴ γειτονικὴ χώρα, τὴν ὥρα ποὺ αὐτὰ ἀποτελοῦν ἀναγκαῖα καὶ ἱκανὴ συνθήκη γιὰ τὴ μελλοντικὴ ἒνταξη τῆς Ἀλβανίας στὴν ΕΕ.

Αὐτὸ τὸ κείμενο εἶναι γραμμένο σὲ πολυτονικό. Διαβάστε τὴ μονοτονική του ἔκδοση.