Απόσπασμα από το βιβλίο 
"Αναζητώντας Στρατηγική στην Εξωτερική μας Πολιτική", 
Χρύσανθος Λαζαρίδης, εκδ. Ποιότητα

Οι πέντε συνιστώσες της Αποτροπής, σελ. 29-31

Η έννοια της Αποτροπής στηζίζεται σε πέντε στοιχεία

• Πρώτον, την αξιόπιστη απειλή: Όποιος πραγματικά θέλει να αποθαρρύνει την επιθετικότητα του αντιπάλου του πρέπει να τον προειδοποιήσει ότι έχει τη δυνατότητα να του καταφέρειθ δεινό πλήγμα, αν υποστεί επίθεση. Η απειλή αυτή πρέπει να είναι "αξιόπιστη" - δηλαδή να πείθει τον αντίπαλο ότι δεν πρόκειται για "μπλόφα". Αυτό σημαίνει ότι η χώρα που υιοθετεί αποτρεπτική πολιτική πρέπει να "ειδοποιήσει" τον αντίπαλό της ότι είναι σε θέση να του αντιτάξει σκληρή αντίσταση και η προειδοποίησή της αυτή να γίνει "πιστευτή" από την άλλη πλευρά.
• Δεύτερον, η διακύρηξη προθέσεων: Η Αποτροπή γίνεται διακηρυκτικά. Σε μιαν αποτρεπτική στρατηγική πρέπει να είμαστε απόλυτα σαφείς ποια στοιχεία θέλουμε να πληροφορηθεί ο αντίπαλος και ποια όχι, για την άμυνα της χώρας. Γενικά, θέλουμε να γνωρίζει όλα εκείνα που θα τον καταστήσουν πολύπροσεκτικό, αλλά όχι κι εκείνα που θα του επιτρέψουν να εξοιυδετερώσει την άμυνά μας.

Είναι λάθος να μην ξέρει τίποτε - γιατί στην περίπτωση αυτή μπορεί να επιχειρήσει επίθεση που θα του στοιχίσει μεν ακριβά, αλλά που μπορεί να στοιχίσει ακόμα ακριβότερα στη δική μας πλευρά.

Και είναι σφάλμα, βεβαίως, να γνωρίζει τα πάντα, γιατί τότε θα ξέρει πώς (ή θα προσπαθήσει να βρει τρόπους) να εξουδετερώσει, εκ των προτέρων, κάθε δική μας αντίσταση.

Σε αντίθεση με τις κλασικές στρατηγικές πολέμου οπυ στηρίζονται στη μεγαλύτερη δυνατή μυστικότητα - απόκρυψη, η Αποτροπή στηρίζεται σε μία "λεπτή ισορροπία" ανάμεσα σε αυτά που διακηρύσσουμε κι αυτά που αποκρύβουμε. Και ο καλύτερος τρόπος για να εξουδετερώσουμε μιαν αποτρεπτική στρατηγική, δεν είναι απλώς να γνωρίσουμε τα "μυστικά" της, αλλά - κυρίως - να κλονίσουμε την αξιοπιστία των διακυρήξεών της.

• Τρίτο στοιχείο, η δυνατότητα "πρώτου πλήγματος" και η δυνατότητα "ανταποδοτικού πλήγματος". Ο ισχυρός μιας διαμάχης οφείλει να γνωρίζει ότι η αδύναμη πλευρά μπορεί να εξαπολύσει πρώτο πλήγμα και να εξουδετερώσει μεγάλο μέρος της "πλεονάζουσας" ισχύος του. Έτσι γίνεται πιο προσεκτικός και στη συσσώρευση ισχύος και στην "αξιοποίησή" της. Επίσης, οφείλει να γνωρίζει ότι, ακόμα κι αν εξαπολύσει επίθεση, η άλλη πλευρά θα κρατήσει αρκετέσ δυνάμεις "άθικτες", ώστε να καταφέρει συντριπτικό "ανταποδοτικό πλήγμα"
• Τέταρτο στοιχείο, η σχέση ρίσκου-αξιοπιστίας. Είδαμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να ανατραπεί μια αποτρεπτική στρατηγική είναι αν υπονομευτεί η αξιοπιστία της. Εδώ συχνά συμβαίνει ο ισχυρός μιας διαμάχης να δοκιμάζει τα "ανακλαστικά" του ασθενέστερου, για να διαπιστώσει αν όντως "εννοε΄λι" τις απειλές του. Πολλές φορές με τοπικές προκλήσεις, που ανβ μείνουν αναπάντητες αυτό σημαίνει ότι ο ανίσχυρος δεν είναι διατεθειμένος να αντισταθεί...

Όποιος υιοθετεί αποτρεπτική στρατηγική πρέπει να είναι διατεθειμένος να διαφυλάξει την αξιοπιστία του πάνω απ' όλα - να αναλάβει το ρίσκο περιορισμένων "θερμών επεισοδίων", ώστε να εξακολουθεί ο αντίπαλός του να τον λαμβάνει σοβαρά υπόψιν. Απο την άποψη αυτή, είναι προτιμότερο να αντιδράσει, ακο΄μα κι αν πρόκειται να χάσει τοπιοκά, παρά να δείξει ότι δεν τολμά να αντιδράσει - γιατί στην περίπτωση αυτή έχει ήδη χάσει συνολικά.

• Πέμπτον,  σημασία έχει κάθε φορά η "ευελιξία επιλογών", χωρίς την οποία δεν υπάρχει ούτε Αξιοπιστία ούτε Αποτροπή. Όπως είδαμε, η Αποτροπή είναι από μόνη της "Τρίτη επιλογή", πέρα από το ασφυκτικό δίλημμα "απελπισμένη αντίσταση" ή "επαίσχυντη υποταγή". Η Αποτροπή λειτουργεί μόνο στο βαθμό που δίνει, κάθε φορά, ευελιξία επιλογών - ιδιαίτερα στην αδύναμη (ή στη λιγότερο επιθετική) πλευρά μιας διαμάχης.

Τέτοια ευελιξία χρειάζεται ιδιαίτερα στα ξεχωριστά μέτωπα μιας αντιπαράθεσης. Μπορεί δηλαδή ο ισχυρότερος των δύο αντιπάλων να εκβιάζει σε ένα μόν ομέτωπο κάθε φορά, προσπαθώντας να συρρικνώσει τον αντίπαλό του "τμηματικά". Δεν επιχειρή συνολική ρήξη, αλλά μπορεί να διακινδυνεύει τη σύγκρουση σε ένα μέτωπο κάθε φορά, ώστε να κερδίσει τελικά σε όλα. Εδώ η αδύναμη πλευρά μπαίνει στο δίλημμα, αν, για να σώσει ένα μέτωπο αξίζει να διακινδυνέυσει τη δύγκρουση - και την ήττα - σε όλα τα μέτωπα.

Για να λειτουργήσει η Αποτροπή, πρέπει να δίνει στην αδύναμη πλευρά πολλές "ενδιάμεσες" επιλογές από την τοπική αντίσταση ως τη συνολική αντιπαράθεση, όταν κινδυνεύει σε ένα μόνο μέτωπο. Έτσι δεν τίθεται εξ αρχής το δίλημμα: τοπική συνθηκολόγηση ή συνολική συντριβή. Όσο περισσότερα "ενδιάμεσα στάδια" υπάρχουν, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να σταματήσουν οι εχθροπραξίες με τοπική "νίκη στα σημεία" ή με "ισοπαλία", πριν φτάσουν στο επίπεδο της πλήρους ρήξης.

Η "ευέλικτη απάντηση" στην περίπτωση αυτή, δίνει τη δυνατότητα πολλών "ενδιαμέσων σταδίων" αναμέτρησης, ανάμεσα στην τοπική σύγκρουση και τη συνολική σύρραξη - στοιχείο απαραίτητο για την αξιοπιστία μιας αποτρεπτικής στρατηγικής. Όσο πιο μεγάλα περιθώρια "Ευέλικτης Απάντησης" (δηλαδή, όσο περισσότερες ενδιάμεσες επιλογές, πριν την ολοκληρωτική κλιμάκωση) υπάρχουν σε μία τοπική πρόκληση, τόσο πιο απίθανο είναι να αποτολμήσει τέτοια πρόκληση η άλλη πλευρά.

 

Δική μας σημείωση Το βιβλίο στο οποίο περιέχεται το παραπάνω κείμενο ανήκει στο πρώτο μέρος "Εισαγωγή στη Θεωρία της Στρατηγικής Ανάλυσης", το οποίο συνεχίζεται με το δεύτερο "Εφαρμοσμένη Στρατηγική Ανάλυση - Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό, Σκόπια, Αλβανικό" και κλείνει με το τρίτο μέρος "Ιδεοογικές Προυποθέσεις μιας Σύγχρονης Στρατηγικής". Συνολικά, θα προτείναμε το εν λόγω βιβλίο ανεπιφύλακτα στους αναγνώστες μας.

 

 http://www.antibaro.gr